Ορεινά μονοπάτια

«Στα 25 χρόνια όπου περπατάω στα ελληνικά βουνά γνώρισα και άκουσα ανθρώπους και φύση. Είδα αυτά που μου επέτρεψαν τα πόδια και η καρδιά μου», λέει ο φυσιοδίφης, πολιτικός μηχανικός Κώστας Τσίπηρας. Αυτά κατέγραψε και στο νέο βιβλίο του «Στα ελληνικά βουνά (γ’ Μέρος)» (εκδόσεις Νέα Σύνορα – Λιβάνη) όπου παρουσιάζει 51 άγνωστες πεζοπορικές και ορειβατικές διαδρομές. Σκοπός του να δείξει στους αναγνώστες τον αληθινό κόσμο, αφού, όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, το πραγματικό μας σπίτι δεν είναι οι τέσσερις τοίχοι του διαμερίσματός μας, αλλά η μητέρα φύση. «Μόνο όταν ανακαλύψουν ότι το να πηγαίνουν στα βουνά σημαίνει ότι επιστρέφουν σπίτι τους, ίσως τότε η ανθρωπότητα κάνει το αποφασιστικό βήμα που θα της επιτρέψει να κατανοήσει τον βαθύτερο οικολογικό εαυτό της».

Από το βιβλίο του ο Κώστας Τσίπηρας επέλεξε και προτείνει στους αναγνώστες του «Βήματος» πέντε διαδρομές με στόχο να τους παρακινήσει να βγουν έξω στη φύση, αλλά και να μείνουν μέσα σε αυτήν. Στον πεζοπορικό οδηγό καταγράφονται ακόμη ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία. * Δυτική Μακεδονία

Χωριό Σκοπός. Πορευόμαστε στην αριστερή όχθη του ρέματος του Γεροπόταμου με ΒΑ κατεύθυνση και σε 30′ φθάνουμε στην ετοιμόρροπη εκκλησία του Αγίου Νικολάου (υπάρχει βρύση). Στα βόρεια της στενής κοιλάδας διακρίνουμε την κορυφογραμμή των συνόρων και στα ΝΑ την κορυφή Πιπερίτσα. Πιο κάτω βρίσκονται τα ερείπια των ανακτόρων του πρώτου βασιλέα των Βουλγάρων, Σαμουήλ (η περιοχή ανασκάπτεται από τον καθηγητή Μουτσόπουλο). Διασχίζουμε δύο φορές το ποτάμι, περνάμε από εκτάσεις με καλαμπόκια και μετά από 40′ φτάνουμε στα ερείπια του οικισμού της Παπαδιάς. Στην πορεία συναντούμε φυλάκιο του στρατού. Η διάσχιση επιτρέπεται μόνο σε εκείνους που διαθέτουν άδεια.

Δύο ώρες μετά το φυλάκιο φτάνουμε στη στάνη του Πάνου, ενός Σαρακατσάνου που ανεβάζει κάθε χρόνο εκεί τα πρόβατά του. Αμέσως μετά περνάμε μια πηγή, μια εγκαταλειμμένη στάνη και σε 1 ώρα και 20′ διασχίζουμε την κοιλάδα του Γκέλες. Η κορυφή δεν φαίνεται ακόμη. Για να τη διακρίνουμε πρέπει να ανεβούμε στην τεράστια ράχη της Μαλκουτσίτσας. Συνεχίζοντας φθάνουμε (σε 4 ώρες και 30′ από τη στάνη του Πάνου) στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία, αφού περάσουμε από ένα σερβικό μνημείο. Ο περίβολος της εκκλησίας είναι φτιαγμένος από οβίδες! Πιο κάτω (μία ώρα κατάβαση) άσφαλτος οδηγεί σε νεόχτιστο σαλέ όπου μπορούμε να διανυκτερεύσουμε. Αλλος δρόμος οδηγεί μετά από 23 χιλιόμετρα στο χωριό Παναγίτσα. Στην πλατεία του χωριού η κυρία Αναστασία Ακριτίδου φτιάχνει τα νοστιμότερα πιροσκί με πατάτα και τυρί.

* Βαθμός δυσκολίας: Μέτρια

* Χρόνος διαδρομής: 9 ώρες και 50′ (γίνεται και σε δύο μέρες με ενδιάμεση διανυκτέρευση) * Ηπειρος Πράμαντα, Καλαρίτες, Ανθούσα, Μέτσοβο

Αφετηρία το χωριό Πράμαντα (ΝΑ των Ιωαννίνων) στις παρυφές του δάσους Μαρκόπουλου, στους πρόποδες του ορεινού όγκου της Στρογκούλας. Κατεύθυνση ΒΑ και ακολουθούμε τον χωματόδρομο που κατεβαίνει προς τον οικισμό Τσόπελα. Από εκεί κατηφορίζουμε ως την κοίτη του Μελισσουργιώτικου ρέματος όπου και σβήνει ο δρόμος. Διασχίζουμε την κοίτη και ανηφορίζουμε σε απότομο μονοπάτι ώσπου να συναντήσουμε δασικό δρόμο (με εκπληκτική θέα στα νότια του όγκου των Τζουμέρκων) που κατηφορίζει προς τον παλαιότερο οικισμό των Πραμάντων, το χωριό Χριστοί. Από εκεί με ΒΔ και στη συνέχεια ΒΑ κατεύθυνση κατεβαίνουμε προς τον Καλαρίτικο ποταμό και συναντούμε διασταύρωση που οδηγεί προς τα αριστερά στους Καλαρίτες. Σε 20′ συναντούμε το παλιό πέτρινο γεφύρι του ποταμού. Το σημείο προσφέρεται για μπάνιο. Ανηφορίζουμε στην αριστερή όχθη και σε μία ώρα φθάνουμε στη Μονή Κηπίνας, αφού περάσουμε κάτω από τα σπίτια του συνοικισμού Μυστράς. Το μοναστήρι βρίσκεται στην είσοδο σπηλιάς του φαραγγιού. Συνεχίζουμε με βόρεια κατεύθυνση σε χωματόδρομο και σε 15′, αφού περάσουμε μια πηγή, ένα μικρό τούνελ και την παλιά γέφυρα Μπέλεϊ τον εγκαταλείπουμε για να ακολουθήσουμε το παλαιό και απόκρημνο μονοπάτι που οδηγεί στον ιστορικό οικισμό των Καλαριτών.

Τη δεύτερη μέρα ανηφορίζουμε προς την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και λίγο πιο πάνω συναντούμε τον χωματόδρομο που συνδέει την Ηπειρο με τη Θεσσαλία μέσω του διάσελου του Μπάρου. Τον ακολουθούμε ως τα Λιβάδια. Πιο πάνω συναντούμε διασταύρωση με εικονοστάσι. Στρίβουμε δεξιά (ΒΑ) της διασταύρωσης και οδηγούμαστε μετά από μία ώρα κοντά σε μαντρί με ποτίστρα. Σε 10′ συναντούμε πινακίδα που γράφει προς Αγία Τριάδα. Από εκεί σε 40′ φτάνουμε στο μαντρί του κτηνοτρόφου Νικούλτση και σε άλλα 20′ στο διάσελο του Μπάρου όπου υπάρχει πινακίδα που μας κατευθύνει στους Καλαρίτες σε 12 χιλιόμετρα και σε άλλα τόσα προς Ματσούκι. Εκεί εγκαταλείπουμε τον δρόμο και ακολουθούμε μια βόρεια, απότομη και χορταριασμένη ράχη που κατηφορίζει προς τις πηγές του Νέγκρη. Σε μία ώρα περνάμε το πρώτο ρυάκι, σε 30′ καταρράκτη και φτάνουμε σε στάνη.

Από εκεί ξαναμπαίνουμε στον χωματόδρομο που κατεβαίνει παράλληλα με την αριστερή όχθη του Νέγκρη και μόλις συναντήσουμε τα πρώτα έλατα τον εγκαταλείπουμε για να βαδίσουμε στον δρόμο πλάι στο ποτάμι. Ακολουθούν δύο ώρες κατηφορικής πορείας ως το εγκαταλειμμένο μοναστήρι της Παναγιάς. Μετά διασχίζουμε τον Αστροπόταμο και με ΒΑ κατεύθυνση σε μία ώρα φθάνουμε στην Ανθούσα.

Οποιος αντέχει μπορεί να συνεχίσει και τρίτη ημέρα άλλες 6 ώρες και 35′ ως το Μέτσοβο.

* Βαθμός δυσκολίας: Δύσκολη

* Χρόνος διαδρομής: 12 ώρες και 20 λεπτά (σε δύο ημέρες) * Θεσσαλία Μηλιές – Τσαγκαράδα (Πήλιο)

Ακολουθώντας το καλντερίμι που ξεκινά δίπλα από το κτίριο της βιβλιοθήκης φθάνουμε σε 15 λεπτά σε άσφαλτο, δίπλα σε άλσος με πεύκα. Παίρνουμε τον αριστερό δρόμο, ο οποίος μετά από μισό χιλιόμετρο γίνεται χωματόδρομος με εξαιρετική θέα προς τον Παγασητικό. Συνεχίζουμε από το μονοπάτι που περνά δίπλα σε αυλάκι από τσιμέντο. Σε 20′ περνάμε γέφυρα. Ανηφορίζουμε με ανατολική κατεύθυνση. Αμέσως μετά από ένα μαντρί, ένα μικρό κτίσμα προσφέρει νερό και αρκετά πλατάνια χαρίζουν δροσιά. Συνεχίζουμε στον αγροτικό δρόμο από όπου ήρθαμε (προσοχή, γιατί υπάρχουν πολλά μονοπάτια). Λίγο μετά συναντούμε φαρδύ αγροτικό δρόμο και τον ακολουθούμε για λίγα μέτρα προς τα αριστερά. Αμέσως στρίβουμε δεξιά και περπατούμε σε στενό δασικό δρόμο προς τα ανατολικά. Στο τέλος του πορευόμαστε σε ευδιάκριτο και ανοιχτό μονοπάτι που κατευθύνεται προς μια συστάδα μεγάλων καστανιών. Ανάμεσά τους περνά δασικός δρόμος τον οποίο διασχίζουμε εγκάρσια, συνεχίζουμε βόρεια και βρίσκουμε το καλντερίμι που συνέδεε παλιά τις Μηλιές με το βορειοανατολικό Πήλιο.

Συνεχίζουμε πορεία σε θαμνώδη έκταση και μετά σε δάσος με οξιές. Κατηφορίζουμε σε πανέμορφη ρεματιά και φτάνουμε σε ρέμα όπου στις δύο όχθες του υπάρχουν απομεινάρια γεφυριού. Το διασχίζουμε πατώντας από πέτρα σε πέτρα και συνεχίζουμε από την άλλη του μεριά σε δασικό δρόμο κακής βατότητας. Φτάνουμε σε ένα καινούργιο καλύβι και από εκεί ακολουθούμε έναν άλλο αγροτικό δρόμο προς τα βορειοανατολικά. Συναντούμε στα δεξιά μας το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου. Ανατολικά φαίνονται τα σπίτια του χωριού Ξουρίχτι. Εγκαταλείπουμε τον δασικό δρόμο στο σημείο όπου γίνεται άσφαλτος και με βόρεια κατεύθυνση μπαίνουμε σε όμορφο δάσος με καστανιές. Το καλντερίμι κοντεύει να κλείσει από την οργιαστική βλάστηση. Κατηφορίζουμε με προσοχή και φτάνουμε σε 15′ στην άσφαλτο. Τρία χιλιόμετρα περπάτημα για Τσαγκαράδα.

* Βαθμός δυσκολίας: Εύκολη

* Χρόνος διαδρομής: 3 ώρες και 50′ * Πελοπόννησος – Νομός Αχαΐας Παναχαϊκό

Από το Αίγιο με αυτοκίνητο κατευθυνόμαστε προς τα χωριά Κουλούρα, Φοινισκαριά, Αγία Αννα, Κουνινά, Αγία Παρασκευή και Λόπεσι από όπου περπατούμε για δύο ώρες σε δρόμο κακής βατότητας με στόχο να φτάσουμε στο όμορφο οροπέδιο της Ρακίτας στο νοτιοανατολικό τμήμα του Παναχαϊκού. Εκεί διανυκτερεύουμε σε μια τοποθεσία με έλατα και άφθονα νερά. Τη δεύτερη μέρα ακολουθούμε νοτιοδυτική κατεύθυνση. Σε 50′ προσεγγίζουμε τη ράχη Μπουχουμέρα, σε μία ώρα την κορυφή Ζουμπάτα και μια άλλη ανώνυμη και σε 40′ κατηφορίζουμε προς τα Κουναβαίικα. Από εκεί πηγαίνουμε νότια προς το Κεφαλόβρυσο των πηγών του Σελινούντα ποταμού σε μια τοποθεσία με πλατάνια και ερείπια μύλου. Σε 20′ φτάνουμε στο Λεόντιο ­ αμφιθεατρικά χτισμένο σε τοποθεσία με πολλά νερά. Κατηφορίζουμε προς το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου και από μονοπάτι με νοτιοανατολική κατεύθυνση βγαίνουμε σε μία ώρα και 45′ στο χωριό Λαπαναγοί. Συνεχίζουμε από μονοπάτι με νότια κατεύθυνση, φτάνουμε στην κοίτη του Σελινούντα και από το γεφύρι Γυφταπήδημα σε μία ώρα και 30′ στη φημισμένη Μονή της Μακελαριάς ­ από τα αρχαιότερα μοναστήρια στον ελλαδικό χώρο ­ όπου μπορούμε να διανυκτερεύσουμε. Την τρίτη μέρα ακολουθούμε το μονοπάτι με κατεύθυνση νοτιοανατολική που περνάει κάτω από την κορυφή και βγαίνουμε σε ρέμα ανάμεσα στις κορυφές Αετοφωλιά και Ψηλή Ράχη. Ανηφορίζουμε δυτικά προς τη ράχη της Αετοφωλιάς, αφού διασχίσουμε το ρέμα, και φτάνουμε στο χωριό Μεγάλος Ποντιάς. Στη συνέχεια περπατούμε στον δρόμο προς τον Προφήτη Ηλία, περνούμε από τους οικισμούς Λομποκά, Γεωργαίικα, Μενυχταίικα και σε τρεις ώρες φτάνουμε στην Κάτω Βλασία από όπου μπορούμε να επιστρέψουμε στην Πάτρα ή στα Καλάβρυτα.

* Βαθμός δυσκολίας: Μέτρια

* Χρόνος διαδρομής: 12 ώρες (σε τρεις μέρες) * Αργοσαρωνικός Υδρα

Από το δυτικό άκρο του λιμανιού ξεκινά ανηφορικός δρόμος με νοτιοδυτική κατεύθυνση που διασχίζει τον οικισμό και περνάει από στροφή πάνω από ρέμα, με στάβλους στα δεξιά. Λίγο πιο πάνω, τον εγκαταλείπουμε και ακολουθούμε μουλαρόδρομο με φράχτες και ξερολιθιές που ανηφορίζει προς το μοναστήρι της Αγίας Ευπραξίας και το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Μία ώρα ανάβαση και προσεγγίζουμε από κακοσυντηρημένο καλντερίμι το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία (γεμίστε τα παγούρια σας με νερό) από όπου παίρνουμε το νοτιοανατολικό μονοπάτι που οδηγεί σε 20′ στην απομονωμένη στάνη του Χρήστου Μανατάμπη. Από εδώ μπορεί κανείς να πάει στη βραχοκορφή του Ερωτα ή να κατηφορίσει προς τις Πεύγες και από γιδόστρατα να διασχίσει ξερόρεμα και μέσα από όμορφο πευκοδάσος να ανηφορίσει προς τη ράχη της Αγίας Κυριακής. Από εκεί το ανατολικό μονοπάτι οδηγεί στη νέα Λάκκα. Στην πινακίδα προς «Πεύγες» κατηφορίζουμε ακολουθώντας τη ρεματιά με βόρεια πια κατεύθυνση και σε 10′ συναντούμε ερείπια μύλου. Στη συνέχεια κατηφορίζουμε προς ένα μικρό άσπρο ξωκλήσι και λίγο παρακάτω συναντούμε την άσφαλτο που οδηγεί στο λιμάνι.

* Βαθμός δυσκολίας: Εύκολη

* Χρόνος διαδρομής: 3 ώρες και 30 λεπτά