Το όγδοο θαύμα του κόσμου
Φαίνεται ότι εκείνο το πρωινό οι σκέψεις μου έσταζαν από παντού.
Σλαμάτ παγκί, ήγουν «καλημέρα» σε άψογα ινδονησιακά, μου ψιθύρισε στο τηλέφωνο η ρεσεψιονίστ στις τέσσερις το πρωί. Μόλις συνειδητοποίησα πού βρισκόμουν άρχισα πάλι να καταριέμαι τον εαυτό μου για την έμπνευσή του να έρθει στο Μπαλί τέλη Νοέμβρη, δηλαδή περίοδο βροχών.
Ανοιξα τις κουρτίνες. Πυκνές ριπές τροπικής καταιγίδας σάρωναν τους κήπους του ξενοδοχείου. Αστραπές αυλάκωναν τη φαιά ουσία του στερεώματος. Και το χειρότερο: η αεροπορική εταιρεία Μάνταλα (με έμβλημα τον Ρόδακα της Τύχης, τι ειρωνεία) μας περίμενε στο αεροδρόμιο για την πρώτη πρωινή της πτήση προς την κεντρική Ιάβα όπου θα επισκεπτόμασταν το όγδοο θαύμα του κόσμου, το μεγαλύτερο βουδιστικό μνημείο του πλανήτη, στη στούπα Μπορομπουντούρ. Λοιδορώντας το κάρμα μου, το σατόρι κι όλη τη Ζεν Αβέστα, άνοιξα την ομπρέλα μου και χύθηκα στα νερά. Θερμοκρασία στις 8 μοίρες νοτίως του Ισημερινού, 30 βαθμοί Κελσίου.
Το κλειδί της βουδιστικής διδασκαλίας είναι το πνεύμα της αποπροσκόλλησης.
Τον έκτο π.Χ. αιώνα και ενώ ήταν 29 ετών, ο πρίγκιπας Σιδάρτα Γκοτάμα απεκδύθηκε των τίτλων και των αξιωμάτων του για να γίνει ασκητής και να βρει το αίτιο της συμπαντικής οδύνης. Καθισμένος κάποιο βράδυ κάτω από ένα δέντρο, γλίστρησε προς τη φώτιση (βλέπε Νεύτων). Εκτοτε, ο άλλοτε πρίγκιπας του Νεπάλ έγινε γνωστός ως Βούδας, δηλαδή φωτισμένος.
Για να φτάσει ο άνθρωπος στη Νιρβάνα, στην έσχατη γαλήνη και φώτιση, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η οδύνη οφείλεται στην επιθυμία. Ο διαλογισμός και η εσωτερική συγκέντρωση οδηγούν το άτομο στην απαγκίστρωση από τις επιθυμίες. Η στούπα που πηγαίναμε να δούμε δεν ήταν κάποιος ναός ή ιερό, ήταν ακριβώς το σύμβολο αυτής της απαγκίστρωσης.
Υστερα από μιάμιση ώρα πτήση, προσγειωθήκαμε στη Γιοτζακάρτα, πρωτεύουσα της κεντρικής Ιάβας. Στο ίδιο νησί βρίσκεται και η Σουραμπάγια Τζόνι, Σουραμπάγια αλλά και η Τζακάρτα, πρωτεύουσα ολόκληρης της Ινδονησίας, που αποτελείται από ένα σύμπλεγμα περίπου 14.000 νησιών, ένα μουσουλμανικό αρχιπέλαγος στην καρδιά του ινδουισμού και του βουδισμού.
Η Γιοτζακάρτα είναι μια πανεπιστημιούπολη με το παλάτι του σουλτάνου στο κέντρο της και δεκάδες εκατοντάδες χιλιάδες μπετσάκ να τη διασχίζουν απ’ άκρη σ’ άκρη. Μπετσάκ είναι ένα όχημα υβρίδιο ανάμεσα σε ποδήλατο και άμαξα. Φυσικά πριν ανέβεις, κάνεις παζάρι και τον σταυρό σου. Οι εγχώριοι μπετσακτσήδες οδηγούν όπως οι ταξιτζήδες της Κωνσταντινούπολης ή οι ιδιοκτήτες βενζινοκίνητων τουκ τουκ στην Μπανγκόκ. Πολύ αργά για να κάνεις τη διαθήκη σου, πολύ γρήγορα για να κατέβεις.
Μία ώρα περίπου βόρεια της Πλούσιας και Καλότυχης (γιατί αυτό σημαίνει Γιοτζακάρτα) βρίσκεται η μεγαλύτερη στούπα της Γης, το Μπορομπουντούρ. Σε αντίθεση με τον ναό που έχει εσωτερικούς χώρους, η στούπα είναι ένα συμπαγές μνημείο χωρίς ενδοχώρο. Στο αντίστοιχο λήμμα ο επίτομος «Πάπυρος» μιλάει για νεκρικόν μνημείον εντός του οποίου απετίθετο η τέφρα ή λείψανα των βουδών (σοφών αξιωθέντων της Νιρβάνας).
Φανταστείτε λοιπόν ένα τέτοιο κτίσμα από ηφαιστειακή πέτρα να ακουμπάει πάνω σε ένα λόφο, σε μια πέτρινη βάση 200 τετραγωνικών μέτρων, και να ανεβαίνει ψηλά εννέα πατώματα. Το θέαμα είναι συγκλονιστικό.
Χρειάστηκαν εκατό χρόνια για να χτιστεί, τον 7ο μ.Χ. αιώνα, και έχει τη μορφή καμπάνας που ακουμπά στη γη. Αποδίδει σχηματικά την κεντρική ιδέα του βουδισμού για την αποπροσκόλληση από τα υλικά αγαθά και την προσέγγιση της Νιρβάνας. Ο βουδιστής μοναχός, είχε πει ο Σιδάρτα, πρώτα πετάει καταγής το ρούχο του (και αυτό αποτελεί τη βάση της στούπας), ύστερα τη γαβάθα του φαγητού του (και αυτό είναι η ανεστραμμένη καμπάνα) και τέλος το ραβδί του που τον στηρίζει στη γη (το κοτσάνι πάνω από την καμπάνα). Η στούπα, επομένως, είναι η εικονική ενόραση του βουδιστικού δρόμου προς τη Νιρβάνα.
Οι προσκυνητές που έρχονται εδώ να διαλογιστούν, ξεκινούν από τη βάση της στούπας λέγοντας ενδόμυχα προσευχές και αφού κάνουν διαδοχικά τον κύκλο των οκτώ πατωμάτων, περνώντας δηλαδή την Οκταπλή Ατραπό της Αυτανάπτυξης, φτάνουν στο ένατο πάτωμα που συμβολίζει την εξάλειψη της οδύνης, ήτοι τη Νιρβάνα.
Ο διαλογιζόμενος για να φτάσει κυκλικά στην κορυφή διανύει μια απόσταση περίπου πέντε χιλιομέτρων, ενώ γύρω του πλήθη τουριστών είτε προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν τα ιερόγλυφα του έπους Ραμαγιάνα, είτε να τραβήξουν φωτογραφίες του κοντινότερου ενεργού ηφαιστείου που η κόκκινη λάβα του διακρίνεται το βράδυ από τα εγγύς ξενοδοχεία, είτε να αγγίξουν μέσα από το δικτυωτό πλέγμα μιας μικρότερης στούπας το χέρι ενός από τους εβδομήντα δύο έγκλειστους Βούδες που κοσμούν τα τελευταία τρία πατώματα.
Το άγγιγμα του συγκεκριμένου Βούδα λένε ότι φέρνει τύχη και είναι απόλαυση να βλέπει κανείς τους μικρόσωμους γιαπωνέζους τουρίστες να βογκάνε στην προσπάθειά τους να τεντώσουν όσο γίνεται τα βραχύσωμα μέλη τους επικαλούμενοι μυστικά το όνομα του άγιου Προκρούστη.
Ενας ίλιγγος με είχε καταλάβει στην κορυφή του Μπορομπουντούρ, μια αίσθηση υπνωτικής μετεώρισης, μια λαχτάρα να ανοίξω τα χέρια μου και να πετάξω (ένα σύνδρομο που χτυπάει συχνά πυκνά τους απογόνους της μινωικής Κνωσού, γνωστό και σα νόσος του Ικαρου). Η Ελευθερία τα ‘χε βάλει με κάτι τουρίστες που δεν της άδειαζαν τον τόπο για να φωτογραφήσει. Ο εξηντάρης ξεναγός μας ξαπόσταινε μ’ ένα βλέμμα μελαγχολικό και θλιμμένο. «Ελλάδα. Ωνάσης» μου είχε πει πρωτύτερα. «Καράβια. Εσείς πολλά λεφτά». Αδύνατον να τον βγάλω απ’ την πλάνη του. Αλλωστε, μου εξήγησε, με τον μισθό του δεκαπέντε χιλιάδες ελληνικές δραχμές μηνιαίως ήταν αδύνατο να ταξιδέψει ποτέ πέρα από τον τόπο του και να γνωρίσει (όπως εμείς, οι πλούσιοι) άλλες χώρες. Μμμ… Ηταν μια άποψη. Η ευαίσθητη υδροχοϊκή ψυχή μου δάκρυσε. Σημείωσα να του εγχειρίσω με το τέλος της ξενάγησης 20.000 ρουπίες. Αρχίσαμε να κατεβαίνουμε.
Αργότερα θα μάθαινα ότι την περίοδο της τουριστικής αιχμής χρειάζεται κανείς δύο ώρες στην ουρά για να φτάσει ως την είσοδο του μνημείου και άλλες τόσες για να επιστρέψει στο λεωφορείο του. Ισως και να μην ήμασταν τόσο άτυχοι τελικά που είχαμε βρεθεί στην Ινδονησία την περίοδο των βροχών. Εξάλλου εκείνη την ημέρα έβρεχε μονάχα στο γειτονικό Μπαλί. Εμείς είχαμε αγγίξει το χέρι του Βούδα.
Αν βρίσκεστε στο Μπαλί, μπορείτε να κάνετε αυτή την εκδρομή μέσα σε μία ημέρα. Υστερα από μισή ώρα πτήσης προσγειώνεστε στο αεροδρόμιο της Γιοτζακάρτα. Υπολογίστε το αεροπορικό εισιτήριο γύρω στις 10.000 δρχ. Κάντε μια περιήγηση στην πόλη της Γιοτζακάρτα, δείτε το παλάτι του σουλτάνου στο κέντρο, απολαύστε τις μυριάδες πουλιά στην αγορά πτηνών και περιηγηθείτε στο παλιό ολλανδικό κάστρο που έχει πρόσφατα ανακαινιστεί. Επειτα επιβιβαστείτε σε ένα λεωφορείο ή σε ένα ταξί για το Μπορομπουντούρ (στα σανσκριτικά: Το βουδιστικό μοναστήρι στον λόφο). Σε μία ώρα θα είστε μπροστά στο συγκλονιστικό θέαμα που προσφέρει. Περιπλανηθείτε δύο-τρεις ώρες. Ανεβείτε στο ψηλότερο σημείο του. Αφήστε την ψυχή σας να πετάξει. Διαλογιστείτε γύρω από τη ματαιότητα του υλιστικού τούτου κόσμου. Και ύστερα επιστρέψτε ανανεωμένοι στο ακριβό σας ξενοδοχείο στο Μπαλί.
