Τα σημαντικότερα προβλήματα
Η κατάσχεση απαιτήσεων και κινητών πραγμάτων στα χέρια τρίτων προσλαμβάνει συνεχώς όλο και μεγαλύτερη έκταση στην προσπάθεια του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ να εισπράξουν τις απαιτήσεις τους.
Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο αποδεικνύεται αδύναμο να προστατέψει αποτελεσματικά τους μισθούς, τις συντάξεις, τα ασφαλιστικά βοηθήματα, τα προνοιακά επιδόματα. Ακόμη και στις περιπτώσεις που παρέχεται προστασία σε ακατάσχετα ποσά, οι διοικητικές δυσλειτουργίες και οι τεχνικές δυσκολίες τελικά την αποδυναμώνουν σημαντικά, με αποτέλεσμα οι πολίτες να νιώθουν ανίσχυροι και απροστάτευτοι.
Η κατάσχεση έχει πάντα το στοιχείο του αιφνιδιασμού, λόγω της μη κοινοποίησης του κατασχετηρίου εγγράφου στον οφειλέτη, η οποία όμως κρίθηκε από το ΣτΕ συνταγματικά αποδεκτή για λόγους αποτελεσματικότητας του μέτρου.
Ο προσδιορισμός συγκεκριμένου ακατάσχετου ποσού επεκτάθηκε στις τραπεζικές καταθέσεις με την προϋπόθεση της γνωστοποίησης από το φυσικό πρόσωπο προς τη Διοίκηση ενός μοναδικού λογαριασμού μέσω ηλεκτρονικής δήλωσης. Η φορολογική διοίκηση ωστόσο θεωρεί ότι οι καταθέσεις προστατεύονται μόνο από το χρονικό σημείο της ηλεκτρονικής δήλωσης του λογαριασμού ως ακατάσχετου, ακόμη και όταν προέρχονται από μισθό ή σύνταξη, παρακάμπτοντας τη σαφή διάταξη του ΚΕΔΕ για το ακατάσχετο μισθών, συντάξεων και βοηθημάτων.
Σε περιπτώσεις καταβολής αναδρομικών μισθών ή συντάξεων, η κατάσχεση αφορά το συνολικό ποσό του τραπεζικού λογαριασμού. Σύμφωνα όμως με πρόσφατες γνωμοδοτήσεις του ΝΣΚ, οι τράπεζες υποχρεούνται να αναγάγουν το σύνολο των κατατεθέντων ποσών σε μηνιαία καταβολή και να εφαρμόσουν την προστατευτική ρήτρα του ακατάσχετου ορίου των ποσών αυτών, θέση που είχε υποστηρίξει και ο Συνήγορος.
Στους κοινούς τραπεζικούς λογαριασμούς επιβάλλεται κατάσχεση ακόμη και αν ο ένας συνδικαιούχος έχει δηλώσει τον λογαριασμό ακατάσχετο, για οφειλές που αφορούν αποκλειστικά τον άλλο συνδικαιούχο. Συχνά δε τα ποσά που κατάσχονται προέρχονται αποκλειστικά από σύνταξη ή επίδομα ή βοήθημα του μη οφειλέτη συνδικαιούχου.
Με πολύ πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση προβλέφθηκε ότι τα βοηθήματα που χορηγούνται εκτάκτως από τους δήμους σε οικονομικά αδύναμους και πολύτεκνους δεν κατάσχονται, όπως ζητούσε επί μακρόν ο Συνήγορος. Εξακολουθούν όμως να μην προστατεύονται τα περιοδικώς καταβαλλόμενα επιδόματα, παρά το γεγονός ότι χορηγούνται με τον ίδιο σκοπό στις συγκεκριμένες ευάλωτες ομάδες.
Αδυναμίες και δυσλειτουργίες
Δεν υφίσταται αποτελεσματική διαδικασία διαγραφής οφειλών προς το Δημόσιο. Πολίτες με αποδεδειγμένη οικονομική αδυναμία έχουν μόνη δυνατότητα την υπαγωγή στον νόμο για τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μερική διαγραφή των οφειλών τους με απόφαση του αρμόδιου ειρηνοδίκη.
Τα λάθη μετακυλίονται στον πολίτη
Παρά τα προβλήματα στην ποιότητα και στην εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου, ο Συνήγορος και η ΑΑΔΕ έχουν εγκαινιάσει στενή και τακτική συνεργασία με σκοπό την όσο το δυνατόν πιο άμεση από κοινού αντιμετώπιση των ζητημάτων που απασχολούν τους φορολογουμένους.
Στο κομμάτι που αφορά την Κοινωνική Ασφάλιση και τις παροχές, οι διαπιστώσεις του Συνηγόρου του Πολίτη είναι οι εξής:
Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι καθυστερήσεις, τα λάθη των υπηρεσιών που µετακυλίονται στον πολίτη και τα µηχανογραφικά προβλήματα δημιουργούν περιβάλλον ανασφάλειας και αβεβαιότητας για τους ασφαλισμένους, σε ορισμένες δε περιπτώσεις ενέχουν σοβαρό κίνδυνο απώλειας των δικαιωμάτων τους.
Η εσφαλμένη ή ελλιπής ενημέρωση από τα όργανα των ασφαλιστικών φορέων και η δαιδαλώδης νομοθεσία συχνά συνεπάγονται απώλειες προθεσμιών και σφάλματα από την πλευρά των πολιτών, οι οποίοι στη συνέχεια υποχρεώνονται στην επιστροφή παροχών που έχουν καταβληθεί.
Εκτός από τη συρρίκνωση των κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων, οι πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με σημαντικές οργανωτικές δυσλειτουργίες των ασφαλιστικών φορέων.
Οι συνεχείς αλλαγές της νομοθεσίας, η οικονομική δυσπραγία και οι δυσμενείς συνέπειες καταλογισμού οφειλών, επιτείνουν ακόμη περισσότερο την επιβάρυνση των πολιτών, εξαιτίας διοικητικών παρανομιών ή παραλείψεων.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
