Τράτσα Μάχη
«Παράθυρο» για νομιμοποίηση αυθαιρέτων, τα οποία έχουν κριθεί αυθαίρετα με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, περιλαμβάνει το νομοσχέδιο «Έλεγχος και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος», το οποίο εισήχθη σήμερα Τρίτη στην Ολομέλεια της Βουλής προς συζήτηση και ψήφιση.
Ειδικότερα, για πρώτη φορά προβλέπεται, κατ΄ εξαίρεση, η υπαγωγή σε ρυθμίσεις τακτοποίησης αυθαιρέτων, εκείνων των κτισμάτων, των οποίων οι οικοδομικές άδειες ή και οι αναθεωρήσεις τους ακυρώθηκαν μεν με αμετάκλητη απόφαση του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου, αλλά χωρίς να έχουν υποβληθεί για την έκδοσή τους ψευδή ή αναληθή στοιχεία. Ουσιαστικά αφορά περιπτώσεις αυθαιρέτων των οποίων η οικοδομική άδεια ή η αναθεώρησή της:
– είχε νόμιμο έρεισμα σε κανονιστικές διατάξεις οι οποίες κρίθηκαν αντίθετες σε υπέρτερης ισχύος κανόνα δικαίου,
– εκδόθηκε κατ΄ εφαρμογή κανόνων δικαίου που δεν ίσχυαν
– δεν παραβιάζει τις κείμενες κατά τον χρόνο έκδοσή της, ουσιαστικές διατάξεις ή τις ισχύουσες.
Επίσης, στον νέο νόμο θα μπορούν να υπαχθούν και κατεδαφιστέα αυθαίρετα, στην περίπτωση που η διαπιστωθείσα πλημμέλεια της οικοδομικής άδειας ή της αναθεώρησής της συνίσταται σε παράλειψη της πολεοδομικής υπηρεσίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις μάλιστα, θα καταβάλλεται μόνον το παράβολο και δεν θα επιβάλλεται οποιοδήποτε πρόστιμο.
Αντισυνταγματική η νομιμοποίηση κατεδαφιστέων

Πάντως, η νομιμοποίηση κατασκευών των οποίων η οικοδοµική άδεια ακυρώθηκε µε αµετάκλητη δικαστική απόφαση, έστω και για τυπικό λόγο, σύμφωνα με την έκθεση επί του νομοσχεδίου της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής, είναι αντισυνταγματική. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση, η σχετική νοµολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας – κρίνοντας τον τελευταίο νόμο για τα αυθαίρετα (4178/2013) _ έχει αποφανθεί ότι οι διατάξεις του κατά το µέρος, στο οποίο περιλαµβάνονται και οι περιπτώσεις αδειών που ακυρώθηκαν µε αµετάκλητη δικαστική απόφαση είναι ανίσχυρες, διότι έρχονται σε αντίθεση µε την αρχή της διακρίσεως των λειτουργιών (άρθρο 26 του Συντάγµατος), το δικαίωµα παροχής αποτελεσµατικής δικαστικής προστασίας (άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος) και την υποχρέωση της Διοικήσεως να συµµορφώνεται προς το περιεχόµενο ακυρωτικών δικαστικών αποφάσεων (άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγµατος).

Προβληματισμό εκφράζουν οι νομικοί της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής και για τη μεταφορά συντελεστή δόμησης καθώς και για άλλες διατάξεις του νομοσχεδίου.

Όποιος αυτοβούλως κατεδαφίζει ανταμείβεται
Πρόστιμο μόλις 500 ευρώ θα κληθούν να καταβάλλουν όσοι έχτισαν αυθαίρετο μετά τις 28 Ιουλίου 2011 (ημερομηνία που οι τελευταίοι νόμοι για τα αυθαίρετα έχουν θέσει ως «κόκκινη γραμμή» για τη δυνατότητα νομιμοποίησής τους), υπό την προϋπόθεση ότι οι ιδιοκτήτες τους θα έχουν ενημερώσει με υπεύθυνη δήλωση το Τοπικό Παρατηρητήριο ότι θα προχωρήσουν σε κατεδάφιση (ή αποκατάσταση) της αυθαιρεσίας. Η κατεδάφιση θα πρέπει να γίνει εντός 30 ημερών από τη σύνταξη της έκθεσης αυτοψίας (με τις αυθαιρεσίες του κτίσματος) που έχει κάνει η αρμόδια αρχή.
Επίσης, σε αυθαίρετο για το οποίο μπορεί να εκδοθεί οικοδομική άδεια, ο ιδιοκτήτης του μπορεί να προβεί σε νομιμοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών, ενώ του επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το 20% του προστίμου ανέγερσης που προβλέπει η έκθεση αυτοψίας και πρόστιμο διατήρησης από τη διαπίστωση των αυθαιρεσιών έως την ημερομηνία έκδοσης της οικοδομικής άδειας. Για βιομηχανικά κτίρια, το κονδύλι για τη νομιμοποίηση αυθαιρεσιών μειώνεται έτι περαιτέρω από το 20% του προστίμου που προβλέπεται σήμερα στο 10%, εφόσον βρίσκονται σε περιοχή όπου μπορεί να εκδοθεί οικοδομική άδεια.
Μειώσεις στα παράβολα
Σε όλες τις περιπτώσεις (εκτός από μία) τα παράβολα μειώνονται στο μισό. Ειδικότερα:
a)250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή / χρήση μέχρι 100 τ.μ.
b)500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ. μ. και μέχρι 500 τ.μ.
c)1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ. μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
d)4. 000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ. μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.
e)10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5000 τ.μ.
Μείωση του ενιαίου ειδικού προστίμου σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού
α) Εξακολουθούν να ισχύουν μειώσεις:
1. για ΑΜΕΑ. Καταβάλλουν 15%-20% του προστίμου ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (για 80% και 67%) και το εισόδημα (με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ για την πρώτη περίπτωση και 18.000 ή 24.000 ευρώ αντίστοιχα για τη δεύτερη περίπτωση).
2. για παλιννοστούντες ομογενείς και πολύτεκνους. Καταβάλουν 20% του προστίμου οι πρώτοι και 20%-50% οι δεύτεροι, ανάλογα με την περίπτωση:
– Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ, καταβάλλουν 30% του προστίμου. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.
– Πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ, καταβάλλουν 20% του προστίμου. Πολύτεκνοι με δευτερεύουσα κατοικία (επιφάνεια μικρότερη των 80 τ. μ.), καταβάλλουν 50% του προστίμου.
β) Διευρύνονται τα κοινωνικά κριτήρια:
– σε μακροχρόνια ανέργους που καταβάλουν το 30% του προστίμου
– σε δικαιούχους επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης που καταβάλουν το 20% του προστίμου.
Σημαντική και για τις δύο ομάδες είναι η απόφαση για διετή αναστολή καταβολής των δόσεων.
Κι άλλες μειώσεις των προστίμων
α) επιπλέον κατά 20% εάν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο από τη ψήφιση του νομοσχεδίου,
β) επιπλέον κατά 10% εάν υπαχθεί μέσα στο δεύτερο εξάμηνο από τη ψήφιση του νομοσχεδίου,
γ) επιπλέον κατά 10% εφόσον υποβληθεί η μελέτη στατικής επάρκειας ταυτόχρονα με τη δήλωση υπαγωγής.
Πρόστιμο στο μισό
Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες προσαρμογής με βάση την απόφαση της Επιτροπής Ελέγχου Αυθαίρετων Κατασκευών ή την απόφαση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής (ή του Περιφερειακού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής ή του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής) για τις αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις σε διατηρητέα κτίρια, τότε το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά το κόστος των εργασιών προσαρμογής και μέχρι 50% αυτού, εξαιρούμενου του παραβόλου εφόσον προσκομιστεί βεβαίωση της Επιτροπής ή των Συμβουλίων ότι οι εργασίες προσαρμογής υλοποιήθηκαν προσηκόντως.
Έκπτωση με τη στατική ενίσχυση κατασκευών
Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες στατικής ενίσχυσης με την εκπόνηση στατικής μελέτης, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά:
α) 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 3,
β) 50% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2,
γ) 30% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 1.
Και άλλες μειώσεις
– Μείωση 30% με 50% (ανάλογα με τα τετραγωνικά) θα ισχύσει για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.
– Έκπτωση 20% προβλέπεται για όσους πληρώσουν εφάπαξ και 10% για όσους καταβάλουν το 30% του προστίμου.
Επίσης, μειώνονται, τα πρόστιμα για:
– τα κτίσματα που δεν έχουν οικοδομική άδεια, αλλά έχουν υπερβάσεις δόμησης μικρότερες από 100 έως 500 τ. μ.
– αυθαίρετες κατοικίες που έχουν κατασκευασθεί μεταξύ 1983-1993
– αυθαίρετα σε περιοχές εκτός σχεδίου και στις οποίες εκκρεμεί η έγκριση πολεοδομικής μελέτης
– αυθαίρετα υπόγεια –εσωτερικούς εξώστες (πατάρια) –σοφίτες
– στάσιμους οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων που δεν είναι παραλιακοί και κοντά σε χιονοδρομικά κέντρα και που έχουν κατασκευασθεί πριν από το 1993
Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να μειωθεί κατά 20% η οφειλόμενη εισφορά ενός ιδιοκτήτη ακινήτου – για ακίνητα που μπαίνουν στο σχέδιο πόλης.
Μείωση προστίμου δεν ισχύει εφόσον, πριν από την ημερομηνία υπαγωγής, εντοπιστούν οι αυθαίρετες κατασκευές ή οι αλλαγές χρήσης από το αρμόδιο Παρατηρητήριο. Στην περίπτωση αυτή, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται σε κάθε περίπτωση κατά 20%.
Αυξήσεις προστίμων
Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται:
α) κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος το τρίτο εξάμηνο από τη ψήφιση του παρόντος
β) κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος το τέταρτο εξάμηνο από τη ψήφιση του παρόντος
γ) κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση ευρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν προεδρικά διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.
Εξακολουθούν να ισχύουν οι απαγορεύσεις για υπαγωγή στις ρυθμίσεις όσων αυθαιρέτων βρίσκονται σε αιγιαλούς, δάση, ρέματα, κοινόχρηστους χώρους, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.