Το «πράσινο φως» πήρε από τους θεσμούς το σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας για τα ΑΕΙ. Παρά τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας για πιέσεις που ασκούνται προκειμένου να επέλθουν αλλαγές στις επικείμενες ρυθμίσεις για τα πανεπιστήμια, προτού πάρουν τον δρόμο για τη Βουλή, αυτές τελικά δεν έγιναν.
Στη συνάντηση που είχαν το μεσημέρι της Παρασκευής στο Χίλτον τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών με εκπροσώπους του υπουργείου Παιδείας, το σχέδιο νόμου για τα πανεπιστήμια εγκρίθηκε από τους θεσμούς στο σύνολό του.
Ακόμη και η ρύθμιση για την προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου πήρε χωρίς γκρίνιες την έγκριση των θεσμών. Παρ’ όλα αυτά, το υπουργείο Παιδείας αναμένεται ότι στη συγκεκριμένη διάταξη θα επιφέρει κάποιες αλλαγές.

Η αλλαγή για το άσυλο
Συγκεκριμένα, προτίθεται να επαναδιατυπώσει με περισσότερη σαφήνεια τους όρους άρσης του ασύλου, ικανοποιώντας έτσι σχετικό αίτημα των πρυτάνεων αλλά και της ΠΟΣΔΕΠ. Η επίμαχη διάταξη θα διατυπωθεί ως εξής: «Σε αξιόποινες πράξεις που τελούνται εντός των χώρων των ΑΕΙ παρεμβαίνει αυτεπάγγελτα η Πολιτεία».
Στο σχέδιο νόμου, που δεν έχει πάρει ακόμη την οριστική του μορφή, η διάταξη για το άσυλο αναφέρει: «Επέμβαση δημόσιας δύναμης σε χώρους των ΑΕΙ λαμβάνει χώρα σε περιπτώσεις πλημμελημάτων και κακουργημάτων αυτεπαγγέλτως και σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση μετά από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου. Οι ως άνω περιορισμοί δεν ισχύουν για το Πυροσβεστικό Σώμα».
Πρυτάνεις και πανεπιστημιακοί κρίνουν ότι η συγκεκριμένη διάταξη, εάν δεν αλλάξει, «παρέχει πρόσφορο έδαφος σε πρακτικές που εκτρέφουν την ασυδοσία, την ανομία και τη βία στους πανεπιστημιακούς χώρους, περιορίζοντας ουσιαστικά την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών στα ΑΕΙ αντί να την προστατεύει».

Δεν κάνει πίσω ο υπουργός
Ως προς τα υπόλοιπα θέματα, τώρα: η κατάργηση των Συμβουλίων, η αυξημένη συμμετοχή των φοιτητών στη διοίκηση των ΑΕΙ, τα μεταπτυχιακά και το προωθούμενο σύστημα εκλογής των πρυτανικών αρχών προκαλούν σοβαρές αναταράξεις στην ακαδημαϊκή κοινότητα, αλλά το υπουργείο Παιδείας δεν δείχνει διάθεση για υποχωρήσεις εκτός από ελάχιστες μικροεπεμβάσεις, οι οποίες δεν αλλοιώνουν όμως τη φιλοσοφία του νέου νόμου.
Σοβαρές αντιρρήσεις στην πανεπιστημιακή κοινότητα εγείρει η ρύθμιση που προβλέπει εκλογή πρύτανη και αντιπρυτάνεων με χωριστά ψηφοδέλτια, καθώς εκτιμάται ότι αυτό θα μπλοκάρει την αποτελεσματική διοίκηση των Ιδρυμάτων, αφού ανάμεσα σε πρύτανη και αντιπρύτανη δεν θα υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη, σοβαρό εμπόδιο στην ομαλή λειτουργία του πανεπιστημίου. Είναι προτιμότερο, συμφωνούν οι πρυτάνεις, είτε ο διορισμός των αντιπρυτάνεων να γίνεται από τον πρύτανη, όπως ισχύει σήμερα, είτε η εκλογή τους να γίνεται με ενιαίο ψηφοδέλτιο.
Πανεπιστημιακοί και πρυτάνεις κατηγορούν ακόμα το υπουργείο Παιδείας ότι ο νέος νόμος σχεδόν καταστρατηγεί το αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων, αφού περιλαμβάνει σειρά υπερ-ρυθμίσεων που θα στραγγαλίσουν αντί να ευνοήσουν τη στρατηγική ανάπτυξη του κάθε πανεπιστημίου χωριστά.
Για κάθε απόφαση που αφορά συγχώνευση, κατάτμηση, κατάργηση και μετονομασία τμημάτων και σχολών του πανεπιστημίου, όπως επίσης δημιουργία νέων προγραμμάτων σπουδών ή κατάρτισης, απαιτείται σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου.

Ισοπεδωτική λογική
Ενα σημείο αιχμής που έχει ανοίξει έντονες αντιπαραθέσεις είναι αυτό των μεταπτυχιακών σπουδών, κυρίως για τα μεγάλα πανεπιστήμια που οργανώνουν ακριβά τέτοια προγράμματα. Σύμφωνα με τις ενστάσεις των πανεπιστημίων, οι νέες ρυθμίσεις βάζουν σημαντικά εμπόδια στη λειτουργία και ανάπτυξη των μεταπτυχιακών σπουδών. Εισάγουν έναν ακραίο παρεμβατισμό, εμποδίζοντας στην πράξη το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων. Το σχέδιο διαπνέεται, όπως υποστηρίζουν, από μια ισοπεδωτική λογική ομογενοποίησης, η οποία αντιλαμβάνεται όλα τα ΠΜΣ ως ομοειδή, ανεξαρτήτως επιστημονικού αντικειμένου και Ιδρύματος. Το σχέδιο δεν προνοεί για τη βιωσιμότητα των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) και την ποιότητά τους και αγνοεί το γεγονός ότι οι μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές συνδέονται άμεσα με την αναπτυξιακή δυνατότητα της χώρας και ότι τα πανεπιστήμια αποτελούν εγγύηση της λειτουργίας και της ποιότητάς τους.
Τα βασικά σημεία διαφωνίας των πρυτάνεων

ΑΣΥΛΟ: Σε αξιόποινες πράξεις που τελούνται εντός των χώρων των ΑΕΙ παρεμβαίνει αυτεπάγγελτα η Πολιτεία.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ
¢ Δεν διασφαλίζεται σαφές πλαίσιο λειτουργίας και διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων τους από τις αρμοδιότητες θεσμικών οργάνων του πανεπιστημίου.
¢ Υπάρχουν επιφυλάξεις για την τελική σύνθεση των Περιφερειακών Συμβουλίων.
¢ Δεν είναι σαφές το πλαίσιο των αρμοδιοτήτων των Συμβουλίων που εμπλέκονται με εκείνες των άλλων οργάνων που λειτουργούν σε επίπεδο Περιφέρειας.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ
(ΕΛΚΕ)
¢ Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης ορισμένων διατάξεων για τις οποίες ζητείται η παρέμβαση των υπουργών Παιδείας και Οικονομικών.
¢ Είναι απαραίτητη η θεσμοθέτηση ενός νέου πλαισίου λειτουργίας των ΕΛΚΕ, ευέλικτου και αποτελεσματικού, που θα επιτρέπει τη δραστηριότητά τους εκτός φορέων Γενικής Κυβέρνησης. Το πλαίσιο αυτό θα παρέχει ικανοποιητικό βαθμό ελευθερίας στα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ και θα αντιμετωπίζει δραστικά τη γραφειοκρατία.

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ
Τα πανεπιστήμια να έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την ίδρυση, λειτουργία και διαχείριση των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) και ο ρόλος της Πολιτείας είναι να ορίζει το ρυθμιστικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της ποιότητας, την αξιολόγηση, τη διαφάνεια και τη δημόσια λογοδοσία. Για να ισχύσει αυτό, χρειάζονται:
¢ Ενίσχυση του αυτοδιοικήτου του πανεπιστημίου ως προς τα ΠΜΣ.
¢ Συστηματική αξιολόγηση και διασφάλιση ποιότητας των ΠΜΣ, από τις εσωτερικές δομές των Ιδρυμάτων και την ΑΔΙΠ.
¢ Τα δίδακτρα, εφόσον υπάρχουν, να καθορίζονται με βάση την αρχή της ανταποδοτικότητας και να ορίζονται από τη Σύγκλητο.
¢ Η Πολιτεία πρωτίστως και τα Ιδρύματα δευτερευόντως θα πρέπει να διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση των οικονομικά ασθενέστερων φοιτητών στα ΠΜΣ. Επομένως, θα πρέπει να εξασφαλιστούν από το υπουργείο πόροι για την παροχή υποτροφιών, καθώς και από τα πανεπιστήμια η δυνατότητα απαλλαγής διδάκτρων από τους φοιτητές σε περίπτωση παροχής ακαδημαϊκών υπηρεσιών.
¢ Ζητήματα ίδρυσης, λειτουργίας και διαχείρισης ΠΜΣ πρέπει να αντιμετωπίζονται στο πλαίσιο των ιδιαιτεροτήτων και των εσωτερικών διαδικασιών κάθε Ιδρύματος.
¢ Κατάργηση διατάξεων που λειτουργούν ως αντικίνητρα στην ανάπτυξη υψηλής στάθμης μεταπτυχιακών σπουδών.
¢ Η όποια αμοιβή των καθηγητών να υπόκειται στους γενικούς περιορισμούς που τίθενται από την κείμενη νομοθεσία.

ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΟΡΓΑΝΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Η προτεινόμενη ρύθμιση για τη διαδικασία ανάδειξη Οργάνων Διοίκησης δεν εξασφαλίζει τον απαιτούμενο συντονισμό στη λειτουργία της Πρυτανείας και θέτει σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα της καθημερινής λειτουργίας του πανεπιστημίου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ