Και άλλη ευρωκαμπάνα για την Caretta caretta

Δεν έπεισαν τελικά το Ευρωδικαστήριο οι κινήσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την προστασία του Κυπαρισσιακού Κόλπου. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) τελικά καταδίκασε την Ελλάδα την Πέμπτη διότι παρέβη την υποχρέωσή της να προστατεύσει τις θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta καθώς και τις σπάνιες αμμοθίνες στον κόλπο της Κυπαρισσίας.

Η ιστορία ξεκινά το 2011, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφασίζει να ασκήσει προσφυγή κατά της χώρας μας ενώπιον του Δικαστηρίου διότι παρέβη τις υποχρεώσεις της για την προστασία του Κυπαρισσιακού Κόλπου. Ωστόσο, ειδικά για την προστασία των Caretta caretta δεν ήταν η πρώτη φορά που η Επιτροπή ασκούσε αγωγή. Το 2002 και το 2014 το Δικαστήριο είχε ήδη διαπιστώσει σχετικές παραβάσεις της Ελλάδας, οι οποίες όμως αφορούσαν τον βιότοπο του είδους στη Ζάκυνθο.

Η παρούσα υπόθεση είναι η πρώτη που αφορά τον μεσσηνιακό κόλπο της Κυπαρισσίας. Με τη σημερινή απόφασή του το Δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή της Επιτροπής κατά το μεγαλύτερο μέρος της. Οπως διαπιστώνεται από το ΔΕΕ, η Ελλάδα παρέβη την υποχρέωσή της να προστατεύσει τις θαλάσσιες χελώνες εντός του κόλπου της Κυπαρισσίας.

Ειδικότερα, το Δικαστήριο φρονεί ότι πολλές υποδομές (μεταξύ άλλων οικιστικά σχέδια και κατασκευή κατοικιών), όπως και η μελλοντική τους χρήση, είναι ικανές να επηρεάσουν σημαντικά τους οικοτόπους εντός της ζώνης της Κυπαρισσίας. Ομοίως, η κατασκευή και η χρήση των συγκεκριμένων υποδομών μπορούν, ιδίως λόγω της ηχορρύπανσης, της φωτορρύπανσης και της ανθρώπινης παρουσίας που συνεπάγονται, όπως ακριβώς και το ελεύθερο κάμπινγκ και η λειτουργία των μπαρ, να παρενοχλήσουν σημαντικά την Caretta caretta κατά την αναπαραγωγή της.

Επιπροσθέτως, η ανεξέλεγκτη στάθμευση των οχημάτων όπως και η ασφαλτόστρωση ορισμένων οδών βλάπτουν τους οικοτόπους αμμοθινών της χελώνας επιδεινώνοντας την ηχορρύπανση και τη φωτορρύπανση και παρενοχλώντας τις χελώνες κατά την ωοτοκία και την εκκόλαψη των νεοσσών. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ομοίως ότι τα φώτα των εστιατορίων, των ξενοδοχείων και των καταστημάτων γύρω από τη ζώνη της Κυπαρισσίας επίσης προκαλούν παρενόχληση των χελωνών.

Απουσιάζει το νομικό δίχτυ ασφαλείας

Σύμφωνα με το Δικαστήριο, από τη διαπίστωση τέτοιων παραβάσεων τεκμαίρεται ότι δεν υπήρχε ένα πλήρες και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο προληπτικού χαρακτήρα στη ζώνη της Κυπαρισσίας κατά τον χρόνο της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας που κίνησε η Επιτροπή. Η Ελλάδα εξέδωσε ορισμένες νομικές πράξεις, μετά όμως τη διαδικασία ενώπιον της Επιτροπής. Τέλος, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι οι αυτουργοί των παρενοχλήσεων που συνδέονται με τα οικιστικά σχέδια παραδέχθηκαν τουλάχιστον το ενδεχόμενο να παρενοχλούνται οι χελώνες κατά την περίοδο αναπαραγωγής, γεγονός που καταδεικνύει ότι υπήρξε εκ προθέσεως παρενόχληση απαγορευμένη από το δίκαιο της Ενωσης.

Ο τέως αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος κ. Γιάννης Τσιρώνης είχε επιχειρήσει τον περασμένο Μάιο με μια υπουργική απόφαση να εγκρίνει τα μέτρα προστασίας για την ευαίσθητη περιοχή από το Κατάκολο έως την Κυπαρισσία, καθώς έληγε η τρίτη αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών και δεν υπήρχε, βάσει της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), δυνατότητα για τέταρτη. Απώτερος στόχος του ήταν να περιορίσει τις πιθανότητες καταδίκης της χώρας από το ΔΕΕ καθώς καθυστερούσε η έκδοση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ).

Η υπόθεση στο Ευρωδικαστήριο θα είχε ήδη μπει στο αρχείο εάν το πρώτο ΠΔ για την προστασία του Κυπαρισσιακού Κόλπου, το οποίο είχε σταλεί για έλεγχο στο ΣτΕ το 2014, δεν παρουσίαζε σοβαρά νομικά προβλήματα καθώς νομιμοποιούνταν παράνομοι οικισμοί (Επιταλίου και Αγ. Νικολάου) οι οποίοι είχαν χτιστεί σε ευαίσθητες περιοχές καταστρέφοντας τις αμμοθίνες.

Στο πρακτικό επεξεργασίας του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου τον Απρίλιο του 2015 διατυπώνονταν σοβαρές αντιρρήσεις επί της διαδικασίας και επί των ρυθμίσεων που προέβλεπε το αρχικό ΠΔ. Εκτοτε, το υπουργείο καθυστέρησε να συντάξει το νέο ΠΔ, το οποίο έπρεπε να είναι προσαρμοσμένο στις υποδείξεις του ΣτΕ.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Αρχέλων, Medasset και WWF Ελλάς χαρακτηρίζουν ως αναμενόμενη την καταδίκη της χώρας μας από το ΔΕΕ. Σε ανακοίνωσή τους αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στις πληγές που παραμένουν ανοιχτές στην περιοχή και επισημαίνουν ότι όποια μέτρα έχουν ληφθεί ως σήμερα ήταν μόνο έκτακτα και προσωρινά και δεν εφαρμόζονται από τις αρμόδιες αρχές.