Αγωνία για την επόμενη μέρα της Γης

«Το μέλλον της ανθρωπότητας θα εξελιχθεί πιο γρήγορα εάν η έρευνα ξεκινήσει από το Διάστημα» λέει ο 57χρονος Δημήτρης, αεροναυπηγός, και η φράση του ζωντανεύει έναν κύκλο ερωτήσεων, διαπιστώσεων, ιδεών,
προβληματισμών ανάμεσα στους συνομιλητές του. Γύρω από τα «τραπέζια διαλόγου», που γέμισαν το Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου 2016 το α2-innohub, 100 συμμετέχοντες όλων των ηλικιών, με διαφορετικές καταβολές, βρέθηκαν για να συζητήσουν το διαστημικό μέλλον της Ευρώπης.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πανευρωπαϊκή δημόσια συζήτηση πολιτών για το Διάστημα, που διεξήχθη ταυτόχρονα σε 22 χώρες, με πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ/ESA). Στην Ελλάδα διοργανώθηκε από το si-Cluster με την υποστήριξη του Corallia και της Ενωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών (ΕΒΙΔΙΤΕ).

Με αφετηρία ότι το Διάστημα είναι ένας «χώρος» που αξίζει να ερευνηθεί, γοητεύει, ανοίγει ορίζοντες και αφήνει τη φαντασία να περιπλανηθεί, μαθητές, φοιτητές, συνταξιούχοι, μηχανικοί, ιατροί, καθηγητές, δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι και επιχειρηματίες πήραν μέρος σε μια οκτάωρη συζήτηση. Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα που δημοσιοποιήθηκαν, κίνητρο για το 49% των συμμετεχόντων ήταν να μάθουν περισσότερα για το Διάστημα και τον ΕΟΔ, ενώ με 32% ακολουθεί η διάθεση για ανταλλαγή απόψεων.

Για τους περισσότερους, το Διάστημα αποτελεί μια μοναδική πηγή γνώσης, που ωθεί τις ανθρώπινες δυνατότητες σε νέα όρια. Αυτό φάνηκε και όταν εκλήθησαν να δημιουργήσουν ένα σενάριο για το «αύριο» του πλανήτη μας, βασισμένο στις αλλαγές της διαστημικής τεχνολογίας και τον αντίκτυπό τους. Η ρομποτική, η ασφάλεια συστημάτων, οι νέες τεχνολογίες, η αυτοματοποίηση, η επίλυση των ενεργειακών προβλημάτων του πλανήτη, καθώς και τα νέα είδη τροφών και πρώτων υλών μπήκαν στο τραπέζι.

Από τις ενότητες που συζητήθηκαν δεν θα μπορούσε να λείπει φυσικά η προοπτική αποικισμού του Διαστήματος, στην οποία πολλοί βλέπουν μια ελπίδα για το μέλλον της ανθρωπότητας. «Είναι το επόμενο βήμα που πρέπει να γίνει» είπε χαρακτηριστικά ο 31χρονος Θανάσης. Για να γίνει βέβαια ένα τέτοιο μεγαλόπνοο βήμα στο μέλλον, η επένδυση που απαιτείται είναι τεράστια. Στη ζυγαριά όμως κόστους – ωφελειών οι συμμετέχοντες έδωσαν προβάδισμα σε όσα περιμένουν να κερδίσει η ανθρωπότητα από τις διαστημικές αποστολές.

Παρά την οικονομική κρίση λοιπόν, η πλειονότητα όσων συμμετείχαν στον ελληνικό δημόσιο διάλογο, σε ποσοστό 77%, απάντησε υπέρ της αύξησης των πόρων που διατίθενται για διαστημικές δραστηριότητες. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται στο 84%. Σημειώνεται ότι ο προϋπολογισμός του ΕΟΔ ήταν 5,25 δισ. ευρώ για το 2016, εννέα φορές μικρότερος από τον αντίστοιχο των ΗΠΑ. Αντιστοιχεί ετησίως σε 12 ευρώ ανά πολίτη κράτους-μέλους, ενώ για τη χώρα μας υπολογίζεται ότι για κάθε ένα ευρώ που δίνει της «επιστρέφονται» επτά.

«Πρέπει να αυξηθούν τα χρήματα που δίνονται για διαστημικά προγράμματα, αλλά να διασφαλιστεί ότι αυτά δεν θα αφαιρεθούν από κοινωνικές δράσεις που στηρίζουν ευάλωτες ομάδες» επισήμανε η 30χρονη Ελένη. Αίτημα όλων η αύξηση των δράσεων ενημέρωσης για τους πολίτες, ώστε να γίνουν οι ίδιοι κοινωνοί των ωφελειών που απολαμβάνουμε στην καθημερινότητα χάρη στις διαστημικές τεχνολογίες. «Πρέπει ο πολίτης να ξέρει για τι πληρώνει» επέμεινε η κυρία Αθηνά, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, τονίζοντας και την παράμετρο της απασχόλησης νέων ελλήνων επιστημόνων σε προγράμματα του ΕΟΔ, προκειμένου να μείνουν στη χώρα αντί να φεύγουν στο εξωτερικό.

Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στο ζήτημα του ελέγχου, της μείωσης και της πρόληψης της ρύπανσης του Διαστήματος με απόβλητα. Η πλειονότητα των ελλήνων συμμετεχόντων, σε ποσοστό 53%, θα ανέθετε αυτή την ευθύνη σε έναν παγκόσμιο οργανισμό εφάμιλλο του ΟΗΕ. Ακολουθεί με 33% ο διαμοιρασμός αυτής της αποστολής σε όλους όσοι ευθύνονται για την κατασκευή και την εκτόξευση διαστημικών σκαφών που δημιούργησαν/δημιουργούν απόβλητα.

«Ας σκεφτούμε και το θέμα της διαχείρισης των δικών μας αποβλήτων, τα οποία θα μπορούσαμε ίσως να τα στείλουμε στο Διάστημα προκειμένου να μειώσουμε το πρόβλημα της μόλυνσης στη Γη» έθεσε στο τραπέζι ο 27χρονος Γιάννης, φουντώνοντας τη συζήτηση. Ο προβληματισμός ότι θα «καταντήσουμε» το Διάστημα σαν τον δικό μας πλανήτη διάχυτος. Τα ζητήματα ηθικής και καθορισμού αυστηρών κανόνων για τη διαχείριση όχι μόνο των αποβλήτων αλλά και των αποτελεσμάτων των ερευνών, μονοπώλησαν πολλά σημεία σε όλες τις ενότητες της οκτάωρης εκδήλωσης.

Χαρακτηριστικό του μεγάλου ενδιαφέροντος που εκδηλώθηκε στη χώρα μας είναι ότι οι αιτήσεις συμμετοχής ξεπέρασαν τις 340 στην Ελλάδα, που αντιστοιχούν στο μεγαλύτερο ενδιαφέρον ανά κάτοικο ανάμεσα στις 22 χώρες. Στη συζήτηση παρενέβη από τη Γερμανία ο γενικός διευθυντής της ESA κ. Γιαν Βέρνερ, ο οποίος δέχθηκε ερωτήσεις συμμετεχόντων, αφήνοντας πάντως να εννοηθεί ότι η χώρα μας θα πρέπει να τακτοποιήσει τις οικονομικές της εκκρεμότητες προς τον Οργανισμό.