Ο γόρδιος δεσμός του ΟΑΣΘ

Προσωρινή λύση στο «αδιέξοδο» των αστικών συγκοινωνιών της Θεσσαλονίκης δόθηκε με την απόφαση των συναρμοδίων υπουργείων να αιμοδοτήσουν τον ΟΑΣΘ, με φόντο τους εργαζομένους, το επιβατικό κοινό αλλά και την 81η ΔΕΘ. Η απόφαση των εργαζομένων για επίσχεση εργασίας (συνήθης πρακτική των τελευταίων ετών), με στόχο τη διεκδίκηση δεδουλευμένων ύψους 6,3 εκατ. ευρώ, προκάλεσε παράλυση των μεταφορών φέρνοντας παράλληλα στην επιφάνεια τις συνεχείς διεκδικήσεις του οργανισμού για αύξηση της κρατικής επιδότησης.

Πρόκειται για μια πρωτοτυπία που έχει μεν τις ρίζες της στο ιδρυτικό νομοθετικό διάταγμα του 1957 για τον ΟΑΣΘ, καμία όμως κυβέρνηση έκτοτε δεν τόλμησε να ανατρέψει, διατηρώντας έτσι ένα ιδιότυπο μονοπώλιο με εγγυημένο κέρδος. Η σύμβαση παραχώρησης προβλέπει ότι οι αντισταθμιστικές καταβολές προς τον ΟΑΣΘ ισούνται με τη διαφορά μεταξύ εσόδων από κόμιστρα και δαπανών, συν ένα εγγυημένο επιχειρηματικό κέρδος, το οποίο περνά de facto στα έξοδα.

Η επιχορήγηση για το 2016, όπως προκύπτει από τον προϋπολογισμό του υπουργείου Υποδομών, ανέρχεται σε 89 εκατ. ευρώ, ενώ για την ίδια περίοδο του ΟΑΣΑ θα φτάσει τα 86 εκατ. ευρώ, παρά το γεγονός ότι το μεταφορικό έργο του ΟΑΣΘ είναι υποπολλαπλάσιο του μητροπολιτικού οργανισμού της Αττικής.

Οι συμφωνηθείσες προβλέψεις της υπουργικής απόφασης του 2014, που εκτοξεύουν τα έσοδα του οργανισμού, είναι το λιγότερο άστοχες, και μάλιστα σε περίοδο κρίσης. Ως αποτέλεσμα, από το 2015 το ύψος της επιδότησης καθορίστηκε κάτω από 50 εκατ. ευρώ, ενώ ποτέ πριν δεν είχε πέσει κάτω από 100 εκατ. ευρώ. Ετσι, από την πλευρά του ΟΑΣΘ εγείρονται ήδη διεκδικήσεις για αναθεώρηση της επιδότησης προς τα επάνω. Και ενώ ο Οργανισμός έχει παραιτηθεί από το δικαίωμα διαιτησίας ως και το 2017, με την ίδια συμφωνία, αυτό δεν ισχύει όταν υπάρχει υπαιτιότητα του Δημοσίου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το «κενό» άνω των 9,7 εκατ. ευρώ λόγω των συνεχών αυξήσεων του ΦΠΑ από το 2013 ως το πρώτο εξάμηνο του 2016, όπως εξηγεί στο «Βήμα» ο πρόεδρος του ΔΣ του ΟΑΣΘ κ. Χρήστος Στεφανίδης, ενώ εκκρεμεί διαιτησία για ποσό άνω των 15 εκατ. ευρώ για το 2014. Επίσης, το ποσό της επιδότησης από το υπουργείο Παιδείας για δωρεάν μετακίνηση ανέρχεται σε 17,7 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Οργανισμού, για τις οποίες, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος, έχουν σταλεί όλα τα δικαιολογητικά στα αρμόδια υπουργεία.

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων κ. Χρήστος Σπίρτζης, από το 2009 ως τον εφετινό Αύγουστο έχουν ήδη καταβληθεί 866.609.724,48 ευρώ στον ΟΑΣΘ, πολλά εκ των οποίων έγιναν απαιτητά μέσω προσφυγών στη διαιτησία. Με σκληρή ανακοίνωση ο υπουργός τόνισε ότι μόνο μέλημα διοίκησης και εκπροσώπων των εργαζομένων είναι «η συνέχιση της κατασπατάλησης των χρημάτων του ελληνικού λαού, με πρόσθετες διεκδικήσεις, με διαιτησίες που πάντα δικαιώνουν τον ΟΑΣΘ (!), χωρίς ελέγχους και παρέχοντας μη ποιοτικό και πανάκριβο μεταφορικό έργο».

Πριν από έναν χρόνο ο επικεφαλής του υπουργείου Μεταφορών είχε εξαγγείλει από το βήμα της Βουλής ότι η σύμβαση παραχώρησης του Οργανισμού θα αλλάξει «με στόχο την εξοικονόμηση πόρων από την τροποποίηση του νόμου για τη σκανδαλώδη επιδότηση του ΟΑΣΘ». Παρ’ όλα αυτά, η κατάσταση παραμένει στάσιμη.

Συμβιβασμός και εξαγγελίες
Προκειμένου να ξεπεραστεί το πρόβλημα της μη καταβολής δεδουλευμένων δύο μηνών συμφωνήθηκε, εκτός από τη μίνιμουμ καταβολή του 18% των εσόδων από κόμιστρα απευθείας για την εξόφληση, ακόμη η προκαταβολή δύο τακτικών δόσεων της κρατικής επιχορήγησης, καθώς και καταβολή 2,4 εκατ. ευρώ από το υπουργείο Εργασίας ως αντιστάθμισμα για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής.

Σε πολύ πιο συγκαταβατικούς τόνους από τον υπουργό, συμφωνήθηκε επίσης η διεξαγωγή διαλόγου με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη για το μέλλον του Οργανισμού, που θα ολοκληρωθεί στο τέλος Οκτωβρίου. «Θα κληθούν οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μαζί με τις δημόσιες υπηρεσίες να συμμετέχουν στη λειτουργία και στον έλεγχο των αστικών συγκοινωνιών της Θεσσαλονίκης και θα υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος και διαφάνεια» δήλωσε σχετικά ο κ. Σπίρτζης απαντώντας στην κριτική της Νέας Δημοκρατίας. Προοπτική στην οποία δηλώνουν θετικοί και οι εργαζόμενοι αλλά και η διοίκηση του ΟΑΣΘ.

Πρώτο βήμα είναι η μετεξέλιξη του Συμβουλίου Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΣΑΣΘ) σε ενιαία Αρχή για τις Μεταφορές και τις Τηλεπικοινωνίες, η οποία θα δίνει στον σημερινό φορέα δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στο μεταφορικό έργο της Θεσσαλονίκης, όπως επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος κ. Ιωάννης Παλαιστής. Αυτό αναμένεται στα μέσα Σεπτεμβρίου με την παρουσίαση των προτάσεων της σχετικής Επιτροπής, στο πλαίσιο του Κανονισμού 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

Εν τω μεταξύ το ΣΑΣΘ με έγγραφό του διαπιστώνει από την πλευρά του Οργανισμού, τον οποίο εποπτεύει ως προς την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου, ότι «η κατ’ εξακολούθηση αποφυγή έγκαιρης προσκόμισης των νομίμων ζητηθέντων στοιχείων παρακωλύει σημαντικότατα το έργο του». Συγκεκριμένα εντοπίζει σημαντικότατες ελλείψεις στην παροχή στοιχείων για τα έτη 2015-2016.

Τη στιγμή που ο Κανονισμός του 2007 προβλέπει απελευθέρωση των μεταφορών από το 2019, ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό κ. Γιάννης Μυλόπουλος σε συνέντευξή του τόνισε ότι «η διεθνής πρωτοτυπία του κρατικοδίαιτου ιδιωτικού ΟΑΣΘ δεν είναι άσχετη με την καθυστέρηση των έργων του μετρό. Κάποιοι έχουν συμφέρον να μη γίνει το μετρό», αναφερόμενος στη «σύμβαση που υπέγραψε η κυβέρνηση Σαμαρά, η οποία προβλέπει λήξη δύο χρόνια μετά την ολοκλήρωση του μετρό Θεσσαλονίκης, χωρίς να προσδιορίζει για ποια γραμμή μιλάμε, τη βασική γραμμή ή τις σχεδιαζόμενες επεκτάσεις».

Η παρούσα σύμβαση όμως δεν μπορεί να τροποποιηθεί χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του ΟΑΣΘ και σε περίπτωση μονομερούς αλλαγής το Δημόσιο θα έπρεπε να καταβάλει στον ΟΑΣΘ τις δαπάνες για τα αναπόσβεστα πάγια αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ.