Η Αντλα Γκομά Σέρο κάθεται οκλαδόν στο κρεβάτι της, φοράει βυσσινί σαλβάρι και λευκό μαντίλι στα μαλλιά. Τα 66 χρόνια της βαραίνουν δυσανάλογα το πρόσωπό της, ίσως το μόνο που να μην έχει καταφέρει να της αφαιρέσει το πέρασμά τους είναι η αποφασιστικότητά της. Παρά το σοβαρό πρόβλημα της νεφρικής ανεπάρκειας, αισθάνεται –και είναι –«αρχηγός» της οικογένειας που ταξίδεψε από τη Μούσελ του Ιράκ ως την Ελλάδα, της κόρης της Αμέλ και των τριών εγγονών της, από άλλη κόρη, του Ρουάιτ, του Ραϊάν και του Ριβάν, «μη τύχει τίποτε, μέχρι να βρουν τι θα απογίνουν».

Εγκατέλειψαν εστίες και υπάρχοντα σε μια νύχτα, δύο χρόνια πριν, όταν τους μήνυσαν ότι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους είχαν πλησιάσει επικίνδυνα τη Μούσελ. Οι διώξεις Γεζίντι –της αποκαλούμενης «θρησκείας του Διαβόλου» –του Ιράκ από το ISIS λαμβάνουν τέτοιες διαστάσεις την εποχή εκείνη που κάνουν τη Χίλαρι Κλίντον, υποψήφια τότε για το χρίσμα των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ, να προβεί στον χαρακτηρισμό της «γενοκτονίας».

«Αφήσαμε τα πάντα και φύγαμε. Ο άντρας μου δίδασκε ως καθηγητής και τα εγγόνια μου πήγαιναν σχολείο» λέει η Αντλα. «Περάσαμε αρχικά στο Κουρδιστάν, μείναμε σε καταυλισμό της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ, αλλά γρήγορα υποχρεωθήκαμε να φύγουμε λόγω του δικού μου προβλήματος υγείας. Θέλαμε εξάλλου για τα παιδιά μια καλύτερη ζωή. Χωρίσαμε για λίγο, τα εγγόνια μου ταξίδεψαν μόνα τους ως τη Μυτιλήνη, Φλεβάρη μήνα. Η βάρκα είχε προβλήματα, κάθε τρεις και λίγο σταματούσε. Εμειναν για λίγο στα Διαβατά. Συναντηθήκαμε πια στην Ειδομένη, με την ελπίδα να περάσουμε τα σύνορα και να πάμε Γερμανία, όπου ζουν η μητέρα μου και ο αδελφός μου».

Η βοήθεια της Ζακλίν που μεταφράζει στην ελληνική από την επίσημη αραβική είναι για δευτερόλεπτα αχρείαστη όταν η κουβέντα περιστρέφεται γύρω από την περιπέτεια στην Ειδομένη. Οι νεαροί άντρες κουνούν τα κεφάλια τους με πικρία στο άκουσμα του καταυλισμού της Βόρειας Ελλάδας: «Νερό παντού, να μην ξέρεις πού να ακουμπήσεις, πού να κοιμηθείς, σχεδόν έναν μήνα εκεί, φοβηθήκαμε ότι ο θάνατος ήταν πια πολύ κοντά. Τα επεισόδια βίας διαδέχονταν το ένα το άλλο, αλλά τα σύνορα παρέμεναν κλειστά».

Η υγεία της γυναίκας θα κινδυνεύσει σοβαρά, η αντίληψη που κυριαρχεί στο χάος της Ειδομένης ακολουθεί τη… δαρβίνειο λογική: «Αφού περπατάει στα πόδια της, θα πει πως είναι μια χαρά».

Το μήνυμα-οδηγία να εγκαταλείψουν την Ειδομένη τούς ήρθε από τη Σουηδία, από τον γιο της Αντλα που ζει μόνιμα εκεί. Οπως και αργότερα η πληροφορία για τη δυνατότητα ένταξής τους στο πρόγραμμα προσωρινής στέγασης για τους πρόσφυγες. Θα ταξιδέψουν ως τον Πειραιά και από εκεί στον καταυλισμό του Σκαραμαγκά. Η ταλαιπωρία τους λήγει όταν ο Δήμος Αθηναίων τους παραχωρεί διαμέρισμα σε έναν ήσυχο δρόμο στα Κάτω Πατήσια.
Οι πρώτες ώρες στο σπίτι τούς δίνουν τη δυνατότητα της ξεκούρασης, της χαλάρωσης, της έλλειψης έγνοιας για τα προς το ζην –και οι πέντε την εισπράττουν σαν ευλογία, «λύτρωση» λένε, «δεν περιμέναμε ότι θα ζήσουμε ξανά σαν άνθρωποι».

Η Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής (ΕΑΤΑ) του Δήμου Αθηναίων που υλοποιεί το έργο «Προσωρινή Στέγαση Προσφύγων» (υπό τη μορφή ενοικιαζόμενης στέγης) φροντίζει ώστε να τους παράσχει τα στοιχειώδη: κρεβάτια, τραπέζι, καρέκλες, οικοσκευή και λευκές συσκευές. Οι ιδιοκτήτες του ακινήτου δηλώνουν πρόθυμοι να βοηθήσουν σε ό,τι χρειαστεί.
Η Αμέλ και το πρόγραμμα

Το διαμέρισμα «λάμπει», η Αμέλ κερνάει πορτοκαλάδα τους επισκέπτες για τη συνέντευξη. Δεν θέλει να φωτογραφηθεί, δεν πρέπει. Περιμένει, όταν μετεγκατασταθεί, να γνωρίσει εκείνον που θα παντρευτεί για να κάνει τη δική της οικογένεια.
Ο μικρότερος ανιψιός της, ο 16χρονος Ριβάν, δεν ξεκολλάει από το κινητό, ο 18χρονος Ραϊάν κάθεται δίπλα σε μια τηλεόραση που παίζει κινούμενα σχέδια. Και οι τρεις τους άλλωστε μοιάζουν περισσότερο με παιδιά –λένε ντροπαλά ότι θέλουν να γίνουν ποδοσφαιριστές, μόνο ο 21χρονος Ρουάιτ έχει όνειρο να γίνει φαρμακοποιός. Δεν κυκλοφορούν, «πού να πας όταν δεν ξέρεις το μέρος και τη γλώσσα», η γιαγιά είναι κέρβερος, «τα αγόρια της είναι όμορφα και φοβάται».

Η Χαρά, εκπρόσωπος του προγράμματος από την πλευρά του Δήμου Αθηναίων, τους παρακινεί να επισκεφθούν μουσεία της πόλης, τους δίνει εισιτήρια και κάρτες για τις μετακινήσεις τους με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Το πρόγραμμα παρέχει επίσης προπληρωμένες κάρτες ή κουπόνια για το σουπερμάρκετ, για σίτιση και αγαθά υγιεινής –σε κάθε ωφελούμενο αντιστοιχούν 90 ευρώ τον μήνα και 10 ευρώ κατά μέσον όρο (5 για τους άνδρες, 10 για τις γυναίκες,και 15 για μωρά και ευπαθείς ομάδες) αντιστοίχως. Διερμηνείς και κοινωνικοί επιστήμονες έχουν αναλάβει να τους καθοδηγήσουν ώστε να διαχειριστούν όσο καλύτερα μπορούν την καθημερινότητά τους. Εκπρόσωποι του δήμου διαβεβαιώνουν ότι, αν υπάρξει ανάγκη, μπορεί να παρασχεθεί ιατρική αλλά και πρακτική βοήθεια (π.χ., ρουχισμός).
Το ενδιαφέρον είναι ότι οι κατά τόπους αρμόδιοι της ΕΑΤΑ παρακολουθούν το πρόγραμμα σε εβδομαδιαία βάση: την καθημερινότητα των προσφύγων, τα τυχόν προβλήματα που δημιουργούνται από την ιδιότυπη, πλην όμως προσωρινή, συγκατοίκηση σε κάθε γειτονιά: προβλέπεται εναλλαγή των ωφελουμένων ανά τρεις μήνες.
«Προσωρινή Στέγαση Προσφύγων»

Μέχρι σήμερα:
118 υπογεγραμμένες συμβάσεις
41 διαμερίσματα κατοικημένα
236 ωφελούμενοι πρόσφυγες
6 πρόσφυγες έχουν ήδη μετεγκατασταθεί στη Γαλλία
Περίπου 50 σπίτια επιπλέον σε διαδικασία συμβασιοποίησης
Ποιοι στεγάζονται:
51% γυναίκες
55% παιδιά
Προτεραιότητα στις οικογένειες, στα παιδιά και στις γυναίκες

Η χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση
Πρόγραμμα παροχής 20.000 θέσεων υποδοχής
Στις 25 Οκτωβρίου 2015 η Ελλάδα και η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες δεσμεύτηκαν απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την υλοποίηση προγράμματος παροχής 20.000 θέσεων υποδοχής και προσωρινής στέγασης στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα αφορά αιτούντες άσυλο (Asylum seekers) και υποψήφιους για μετεγκατάσταση από τη χώρα (Relocation scheme).

Το έργο υλοποιείται με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μόνο ο Δήμος Αθηναίων (καθώς υπάρχουν και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σχετικά) έχει αναλάβει την κάλυψη 1.200 θέσεων υποδοχής μισθώνοντας 200 διαμερίσματα για το 2016. Για το έργο αυτό ο Δήμος Αθηναίων συνεργάζεται και με τους δήμους Αγίου Δημητρίου, Βύρωνα, Δάφνης-Υμηττού, Ζωγράφου, Μοσχάτου-Ταύρου και Νέας Σμύρνης.

HeliosPlus