Καινοτομία: Λύσεις χωρίς σύνορα με κοινωνικό πρόσημο

Χρειάστηκαν δεκατέσσερα χρόνια για να μπορέσει ο Νικολά Ουσέτ μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα να φάει ένα χειροποίητο κουλουράκι χρησιμοποιώντας το βιονικό χέρι του, στη θέση εκείνου που έχασε σε ηλικία 18 ετών σε εργατικό ατύχημα. Από τότε έπρεπε να μάθει να ζει με ένα πρόσθετο μέλος, το οποίο δεν του εξασφάλιζε λειτουργικότητα. Οταν πια, το 2012, παρουσιάστηκαν πολύ εξελιγμένα βιονικά μοντέλα, αυτά ήταν –και παραμένουν –οικονομικά «απλησίαστα».

Αποφάσισε λοιπόν να κατασκευάσει το δικό του «οικονομικό» πρόσθετο μέλος αξιοποιώντας την τεχνολογία της 3D εκτύπωσης και υλικό ανοιχτού κώδικα. «Αυτό που μου συνέβη με βοήθησε τελικά να προσδιορίσω το νόημα της ζωής, να δω τον εαυτό μου ως μέλος της κοινωνίας, μια κοινωνία που μας θέλει μόνο για να καταναλώνουμε» λέει ο Νικολά μιλώντας στο «Βήμα» λίγη ώρα προτού αφηγηθεί την ιστορία του στο κοινό της εκδήλωσης «Οι πρωτοπόροι της κοινωνικής καινοτομίας», στο πλαίσιο του τριετούς κύκλου «Η νεολαία που καινοτομεί» του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος.

Το πρωτότυπο με την ονομασία BionicoHand, που κατασκευάστηκε μέσω του δικτύου των FabLabs από μια ομάδα επιστημόνων και τεχνικών, παρουσιάστηκε το 2013. Και όσο αυτό βελτιώνεται με περισσότερους αισθητήρες για μεγαλύτερο εύρος κίνησης, ο Νικολά προχώρησε στη δημιουργία της οργάνωσης My Human Kit, με στόχο να στηρίξει άτομα με αναπηρία σε όλον τον κόσμο να οραματιστούν και να δημιουργήσουν τις δικές τους λύσεις με παράδειγμα τον ίδιο.

«Χτίζουμε μια γέφυρα καινοτομίας ανάμεσα σε πολίτες, επιστήμονες, μηχανικούς, εταιρείες και εργαστήρια, με σκοπό να κατασκευάσουμε τεχνικά βοηθήματα για άτομα με αναπηρίες, προσβάσιμα σε όλους, ενώ συγχρόνως θα δίνουμε κίνητρο στους ίδιους να αυτενεργούν» εξηγεί. Αγαπημένο μότο του είναι ότι «η αναπηρία ίσως είναι ο τρόπος να μάθεις κάτι για σένα, να αγαπήσεις τον εαυτό σου, δεν χρειάζεται να την κρύβεις».

Ηρθε όμως στην Ελλάδα ειδικά για να μεταδώσει ένα ακόμη μήνυμα. «Οταν ξεκίνησα, ήμουν μόνο ένας πολίτης. Δεν πρέπει να περιμένουμε το κράτος να δώσει λύσεις στα προβλήματά μας. Περιμένουμε ήδη χρόνια και το κράτος δεν ξέρει τι πραγματικά χρειαζόμαστε επειδή οι πολιτικοί ενδιαφέρονται μόνο για την εκλογή τους». Η δική του ιδέα θα μπορούσε να γίνει παράδειγμα για άτομα με αναπηρία και με δεδομένο ότι τα εργαλεία για να συμμετέχουν οι ίδιοι στην επίλυση του προβλήματός τους είναι «ανοιχτά», μπορεί το επόμενο… βιονικό χέρι να κατασκευαστεί στην Ελλάδα.

Η παρουσία του στη χώρα μας, όπως και άλλων γάλλων κοινωνικών επιχειρηματιών, στόχο έχει να εμπνεύσει νέους Ελληνες και Γάλλους να διαμορφώσουν ένα δίκτυο μέσα από το οποίο θα «αποκαλύψουν» τα ταλέντα τους σε επιχειρήσεις και επενδυτές. Υποστηρικτής αυτής της προσπάθειας είναι ο γάλλος πρεσβευτής κ. Κριστόφ Σαντεπί.

Από την Αϊτή και τον Λίβανο ως τους καταυλισμούς στη Γερμανία και πρόσφατα στην Ελλάδα, ο Ζερεμί Λασάλ, εκτελεστικός διευθυντής του οργανισμού «Bibliothèques Sans Frontières», διαπιστώνει μια σκληρή αλήθεια. «Οταν γίνεσαι πρόσφυγας, παύεις να είσαι άτομο, το καθεστώς του πρόσφυγα αναιρεί ό,τι ήσουν πριν. Γίνεσαι απλώς ένας αριθμός». Αυτό κάνει τελικά τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την αξιόπιστη πληροφόρηση ακόμη πιο απαραίτητα. Η ανάγκη για τους εκτοπισμένους να ονειρευτούν ένα μέλλον, ακόμη και όταν είναι «εγκλωβισμένοι» σε έναν καταυλισμό.

Το καινοτόμο εγχείρημα Ideas Box, ένα πτυσσόμενο media center 300 τ.μ. με 3G δίκτυο, 15 ταμπλέτες και πέντε λάπτοπ, 50 e-readers, 5.000 e-books, 250 βιβλία, φορητό «κινηματογράφο» και πλήθος ψηφιακών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, απαντά ακριβώς σε αυτή την ανάγκη με επίκεντρο τα παιδιά. Η ιδέα γεννήθηκε μέσα στην ανθρωπιστική κρίση που προκάλεσε ο σεισμός στην Αϊτή το 2010 και σήμερα ακολουθεί τα μονοπάτια των προσφύγων στην Ασία και στην Ευρώπη.

Οπως εξηγεί ο κοινωνικός επιχειρηματίας και Ashoka fellow μιλώντας στο «Βήμα», «ο μέσος χρόνος παραμονής των προσφύγων στους καταυλισμούς είναι 17 χρόνια, οπότε δεν μπορεί κάποιος να ενδιαφέρεται μόνο για τα βασικά όταν μιλάμε για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα». Ειδικά μέσα στους καταυλισμούς, όπου η παραπληροφόρηση οργιάζει και μπορεί να προκαλέσει εκρηκτικές καταστάσεις, η πρόσβαση σε σωστές πηγές πληροφόρησης, καθώς και νομική προστασία, είναι εξαιρετικά σημαντική. Αντίστοιχα και η επικοινωνία με συγγενείς που έμειναν πίσω ή βρίσκονται οπουδήποτε στον κόσμο.

Την ίδια στιγμή, «το Ideas Box αποτελεί καταλύτη για κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη» λέει χαρακτηριστικά ο Ζερεμί λίγη ώρα προτού μοιραστεί τις εμπειρίες του με το ελληνικό κοινό. Μπορεί να αποτελέσει ένα σημείο εκκίνησης της καινοτομίας, έναν «επιταχυντή» για επιχειρηματικές ιδέες που μπορεί να αναπτυχθούν από νέους ανθρώπους μέσα στα camps. Εξάλλου, αυτόν τον ρόλο των βιβλιοθηκών στηρίζει ο οργανισμός διεθνώς, ως εργαλεία παιδείας, δημιουργικότητας και κοινωνικής διπλωματίας.

«Θαυμάζω αυτό που γίνεται στην Ελλάδα, τους ανθρώπους που καλωσορίζουν τους πρόσφυγες, ενώ την ίδια στιγμή ζουν μια τρελή κατάσταση στην καθημερινότητά τους λόγω της κρίσης. Είναι εντυπωσιακή η ανταπόκριση» αναφέρει στο «Βήμα» ο Ζερεμί Λασάλ, εκτελεστικός διευθυντής του οργανισμού Bibliothèques Sans Frontières. Ηδη, σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων και τις οργανώσεις Save the Children και Παιδικά Χωριά SOS, το καινοτόμο «κουτί» ανοίγει μια πόρτα στο όνειρο για τα προσφυγόπουλα σε Ελαιώνα και Μόρια της Λέσβου. Τα ίδια τα παιδιά γίνονται σιγά-σιγά πρεσβευτές του Ideas Box στους συνομηλίκους τους, η ζωή των οποίων έχει αποδομηθεί, με αποτέλεσμα πολλά να είναι σε κατάθλιψη.

«Αυτό που ξέρω με βεβαιότητα, μέσα από την εμπειρία μου σε περιοχές ανθρωπιστικών κρίσεων, είναι πως όταν τα πράγματα στενεύουν, όταν οι πόροι είναι περιορισμένοι, τότε η δημιουργικότητα αυξάνεται. Ισως η καινοτομία του 21ου αιώνα να έρθει από την Ελλάδα» λέει στο «Βήμα» ο Ζερεμί, ένας από τους εμπνευστές της βιβλιοθήκης του 21ου αιώνα. Μια βιβλιοθήκη νομαδική, διασυνδεδεμένη, που προσφέρει διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με τη χώρα.