Βγάζουν τις… γραβάτες μηχανικοί και δικηγόροι, στον απόηχο της ψήφισης και του νέου Ασφαλιστικού, διαμορφώνοντας σαφή τάση αποχώρησης από αμφότερους τους κλάδους. Προσωπικές ιστορίες μηχανικών που μετεξελίσσονται σε αγρότες ή εγκαταλείπουν τη χώρα, αλλά και δικηγόρων που επιλέγουν να κινηθούν μακριά από τα δικαστήρια, λυγίζοντας από το βάρος των εισφορών, επιβεβαιώνουν όσα καταγράφονται στα επίσημα στοιχεία τόσο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) όσο και της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας. Διόλου τυχαία άλλωστε ο πρόεδρος του ΤΕΕ κ. Γιώργος Στασινός προέβλεψε μόλις τη Δευτέρα ότι αν η διαρροή επιστημόνων συνεχιστεί, σε μία εξαετία «δεν θα υπάρχει μηχανικός στην Ελλάδα», ενώ ο πρόεδρος του ΔΣΑ (και της Ολομέλειας) κ. Βασίλης Αλεξανδρής έχει κάνει λόγο για βαρύτατο πλήγμα στην επαγγελματική υπόσταση του δικηγόρου.
Από τα μερεμέτια στις υπερτροφές


Οταν το 2010 ο 33χρονος αρχιτέκτων – μηχανικός κ. Μάνος Ζηκίδης έκανε τα πρώτα του βήματα στον χώρο των κατασκευών, η ύφεση είχε ήδη αρχίσει να βαθαίνει και η οικοδομική δραστηριότητα βρισκόταν στο όριο της κατάρρευσης. «Η χρυσή εποχή της οικοδομής είχε παρέλθει όταν έμπαινα στο επάγγελμα. Κανείς δεν έχτιζε πια. Η μοναδική δραστηριότητα αφορούσε την τακτοποίηση αυθαιρέτων και την έκδοση αδειών για επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος. Αντε και κανένα μερεμέτι –δουλειά εργολάβου δηλαδή και όχι μηχανικού» αναφέρει ο κ. Ζηκίδης.
Η απόφαση για τη μεγάλη στροφή δεν άργησε: αντί να κτίζει τη γη, θα την καλλιεργούσε. Εγινε μέλος στον συνεταιρισμό παραγωγής υπερτροφών «Εύκαρπον» και εφέτος έβαλε τα πρώτα φυτά. «Ο συνεταιρισμός έχει 120 μέλη, εκ των οποίων πολλοί είναι πολιτικοί μηχανικοί, μηχανολόγοι, γραφίστες, πρώην επιχειρηματίες που κατέρρευσαν στην κρίση. Μόνο καμιά εικοσαριά είναι αγρότες, βοηθούν και εμάς που τώρα μαθαίνουμε. Ο συνεταιρισμός έχει και εργοστάσιο μεταποίησης για μαρμελάδα, αποξηραμένο καρπό, για ό,τι ζητά η αγορά. Ηδη τρία χρόνια τώρα τα προϊόντα του συνεταιρισμού –γκότζι μπέρι, μύρτιλο, ιπποφαές και αρώνια –βρίσκονται σε ράφια σουπερμάρκετ» επισημαίνει ο κ. Ζηκίδης.
Ωστόσο, όπως αναφέρει, δεν έχει εγκαταλείψει το γραφείο του. «Αν τύχει κάποια δουλειά, δεν θα αρνηθώ. Αλλά ο κόσμος πλέον δεν κάνει ούτε επισκευές στις κατοικίες» τονίζει ο ίδιος.
«Φυλλορροούν» τα επαγγέλματα


Η συρρίκνωση του τεχνικού κόσμου της χώρας αποτυπώνεται και στη σκληρή γλώσσα των αριθμών. Ο κ. Στασινός επισημαίνει ότι από το 2013 και μετά οι διαγραφές από το ΤΕΕ και το ΤΣΜΕΔΕ είναι περισσότερες από τις εγγραφές. Χρόνο με τον χρόνο οι μηχανικοί που αποχωρούν –είτε φεύγουν στο εξωτερικό είτε αλλάζουν επάγγελμα –αυξάνονται. Το 2010 οι διαγραφές ήταν 840, το 2011 έφτασαν τις 1.275, το 2012 σχεδόν διπλασιάστηκαν (2.273), το 2013 και το 2014 πλησίασαν τις 3.000, το 2015 τις 4.000, ενώ εκτιμάται ότι το 2016 θα φτάσουν τις 5.000 και το 2017 τις 6.000!
Παράλληλα, τα στατιστικά για τους νέους δικηγόρους κάτω των 35, με βάση το 85% του συνόλου των δικηγόρων που συμπεριλαμβάνονται στο ενιαίο σύστημα της Ολομέλειας, καταδεικνύουν ότι μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2016 έχουν παραιτηθεί τόσοι όσοι περίπου σε όλη τη διάρκεια του 2015…
Ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά (ΔΣΠ) κ. Γιώργος Σταματογιάννης κάνει λόγο για «βίαιη και ακούσια έξοδο από τον κλάδο», φαινόμενο με αυξητική τάση την τελευταία τετραετία, που έχει αποτέλεσμα την αναζήτηση εναλλακτικής επαγγελματικής διεξόδου.

«Η κατάσταση στην άσκηση της δικηγορίας γίνεται κάθε μέρα και πιο ασφυκτική, τόσο εξαιτίας των φορολογικών και ασφαλιστικών μέτρων όσο και εξαιτίας της γενικότερης οικονομικής κατάστασης» προσθέτει από την πλευρά του ο κ. Γιάννης Βρέλλος, ταμίας του ΔΣΠ, τονίζοντας ότι ακόμη και το μέχρι σήμερα σύστημα δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί από το 59% των δικηγόρων. «Ο νέος ασφαλιστικός – φορολογικός νόμος πλήττει κυρίως τους μέσου και σχετικά ανωτέρου εισοδήματος δικηγόρους και επιτείνει τον ήδη υπάρχοντα βίαιο αποπληθωρισμό του επαγγέλματος. Δυστυχώς βλέπουμε να αποχωρούν από το σώμα όχι μόνο νέοι δικηγόροι (περί τα πέντε έτη) ή παλαιοί (άνω των 35 ετών) αλλά και δικηγόροι που βρίσκονται στη μέση της καριέρας τους, περί τα 20 έτη».
Η θητεία των 19 ετών και τα Εμιράτα


Η κυρία Φωτεινή Κομνηνού επέλεξε να παραιτηθεί από τον σύλλογο στον οποίο ανήκε ύστερα από 19 ολόκληρα έτη δικηγορίας. «Η μείωση της δικηγορικής ύλης είναι πρωτοφανής» σημειώνει η ίδια. «Ο κόσμος απευθύνεται σε εμάς κυρίως για συμβουλές και όταν αντιλαμβάνεται το κόστος, απογοητεύεται. Μας έχουν βγάλει και από τα συμβόλαια, δουλειά δεν υπάρχει ούτε από ‘κεί, αφού οι παραστάσεις δικηγόρων δεν είναι υποχρεωτικές… Οταν ξεκινάς με την παραδοχή ότι θα μπαίνω μέσα 4.000-5.000 ευρώ τον χρόνο, γιατί τόσο είναι το ύψος των εισφορών, και προσθέσεις τον ΦΠΑ που έρχεται, είναι σαφές ότι το κόστος συντήρησης ενός γραφείου είναι υπερβολικό. Παρότι δεν είναι σημερινά όλα αυτά, κρατούν από το 2008, το τέλος επιτηδεύματος ήταν το τελειωτικό χτύπημα. Αποφάσισα να παραιτηθώ, έχοντας στο μυαλό μου ότι θα μπορούσα πλέον να εργαστώ με τη νομική μου επάρκεια ως υπάλληλος γραφείου, να κάνω γραφική δουλειά δηλαδή, με ΙΚΑ, εγκαταλείποντας τις παραστάσεις στα δικαστήρια».
Οι νέοι απόφοιτοι του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και των Πολυτεχνικών Σχολών πανεπιστημίων της επαρχίας «δεν εγγράφονται στο ΤΕΕ είτε επειδή μεταναστεύουν είτε διότι αναζητούν άλλη απασχόληση εκτός επαγγέλματος μηχανικού» υπογραμμίζει ο πρόεδρος του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας κ. Βασίλης Μπαρδάκης. Επιπλέον, σύμφωνα με τον ίδιο, τα νούμερα δεν δείχνουν την ακριβή εικόνα διότι υπάρχουν μέλη του ΤΕΕ που φεύγουν αλλά δεν διαγράφονται. Πάντως η πλειονότητα όσων διαγράφονται και παραμένουν στην Ελλάδα θεωρεί δυσβάσταχτες τις ασφαλιστικές εισφορές στο ΤΣΜΕΔΕ, ακόμη και για όσους έχουν μηδενικό εισόδημα.
Ηδη εξάλλου έχουν δημιουργηθεί μεγάλες κοινότητες με έλληνες πολιτικούς μηχανικούς και αρχιτέκτονες στο εξωτερικό. Θεωρούνται περιζήτητοι, τόσο για την τεχνογνωσία που απέκτησαν τις εποχές των παχιών αγελάδων –τότε που «ευδοκιμούσαν» τα μεγάλα έργα –και την εμπειρία τους στη δόμηση σε σεισμογενείς περιοχές όσο και για τις σπουδές τους. Επίσης μεγάλο ποσοστό του τεχνικού κόσμου έχει διδακτορικό, ίσως και δύο μάστερ, ενώ αρκετοί μηχανικοί έχουν ακόμη και δύο πτυχία. Σύμφωνα με το QS World University Ranking, το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ βρίσκεται στην 29η θέση των 50 καλύτερων τεχνικών σχολών στον κόσμο.
Αυτή την τεχνογνωσία σήμερα εκμεταλλεύονται τεχνικές εταιρείες ανά την υφήλιο. Δεν είναι τυχαίο ότι σε ημερίδα που πραγματοποίησε στις αρχές του έτους το ΤΕΕ και ο Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών, ο πρόεδρος της Sayah Engineering Consulting Bureau, με έδρα το Αμπου Ντάμπι, δρ Ελίας Σαγιάχ, απηύθυνε πρόσκληση προς τον τεχνικό κόσμο της χώρας, αναφέροντας ότι «τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι ανοιχτά».

Απογοήτευση
Ξεκινούν με την παραδοχή ότι θα μπαίνουν μέσα 4.000-5.000 ευρώ τον χρόνο, όσο και το ύψος των εισφορών. Προσθέτοντας τον ΦΠΑ, το κόστος συντήρησης ενός νομικού γραφείου είναι υπερβολικό. Ολα αυτά κρατούν από το 2008, αλλά το τελειωτικό χτύπημα ήταν το τέλος επιτηδεύματος.


Εξωτερικό ή συνεργασίες
Και τώρα τι κάνουμε;
Η «υπεραξία» των ελλήνων μηχανικών που έχουν φύγει στο εξωτερικό θα έπρεπε να επιστρέψει στην Ελλάδα, όμως ακόμη «δεν υπάρχει προοπτική», όπως αναφέρει ο 37χρονος πολιτικός μηχανικός κ. Γιάννης Βουσβούκης, ο οποίος εργάζεται πλέον στη Δανία.
Με εξειδίκευση στη στατική, ο κ. Βουσβούκης διατηρούσε γραφείο το οποίο είχε δραστηριότητα σε Ελλάδα και Κύπρο. Στο τέλος του 2012, προκειμένου να συντηρήσει το γραφείο του, επιχείρησε να επεκτείνει τη δραστηριότητά του σε άλλα αντικείμενα, μεταξύ άλλων την τακτοποίηση αυθαιρέτων, το πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον», ανακαινίσεις. Το 2013 όμως αποφάσισε να στείλει το βιογραφικό του στην κοινοπραξία που κατασκευάζει την επέκταση του μετρό της Κοπεγχάγης. Η ανταπόκριση ήταν άμεση και θετική, και έτσι τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου βρέθηκε στην πρωτεύουσα της Δανίας να εργάζεται ως στατικός στην κατασκευή του μετρό, μαζί με άλλους 30 νέους έλληνες μηχανικούς, οι οποίοι επίσης αναζήτησαν την τύχη τους στο εξωτερικό.
Σε σχέση με τον δικηγορικό κλάδο, ο κ. Βρέλλος εκτιμά ότι ένα πρώτο μέσο περιορισμού των αποτελεσμάτων της κρίσης θα μπορούσε να ήταν η σύγχρονη οργάνωση του επαγγέλματος με ίδρυση δικηγορικών εταιρειών, όχι με έναν κυρίαρχο εταίρο και τους λοιπούς εταίρους στην ουσία υπαλλήλους, αλλά σε βάση ισότιμης και ανάλογης με την προσωπική συνεισφορά του κάθε εταίρου συμμετοχής.
Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά, «θα επέλθουν έτσι οικονομίες κλίμακας σε πολλά και διάφορα καθημερινά έξοδα, με ταυτόχρονη αύξηση της δυνατότητας παροχής καλύτερων υπηρεσιών και σε πιο πολλούς τομείς».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ