Σκιές στις αγορές χωρίς μεσάζοντες

«Τοπίο στην ομίχλη» θυμίζουν οι «αγορές χωρίς μεσάζοντες». Παρότι λειτουργούν από το 2013, ακόμη δεν υπάρχει η νομοθετική «ομπρέλα» που θα μπορούσε να εξασφαλίσει τόσο τη νόμιμη λειτουργία τους όσο και τον έλεγχο των προϊόντων που διακινούνται. Ετσι επαφίενται στον πατριωτισμό των διοργανωτών (συνήθως συλλογικότητες και δήμοι) η επίβλεψή τους και η μέριμνα για τον περιορισμό της παραβατικότητας.

Δεν είναι τυχαίο ότι με τον κρατικό ελεγκτικό μηχανισμό… εκτός λειτουργίας έχουν εμφανιστεί τελευταία και αγορές-«μαϊμού», τις οποίες επιτήδειοι βαφτίζουν «χωρίς μεσάζοντες», κερδοσκοπώντας στις πλάτες των καταναλωτών και δυσφημώντας ένα κίνημα που επιτελεί κοινωνικό έργο, προσφέροντας φθηνότερα αγαθά σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες και σε πολίτες που αναζητούν ποιοτικά προϊόντα απευθείας από τους παραγωγούς, ενισχύοντας την οικονομία στην πηγή.

Το κίνημα «αγορές χωρίς μεσάζοντες», το οποίο αναπτύχθηκε μετά το περίφημο «κίνημα της πατάτας» το 2012, απλώνεται πλέον σε όλα τα αστικά κέντρα. Οι δεκάδες αγορές που λειτουργούν έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη πολλών καταναλωτών, αλλά έχουν αποκτήσει και φανατικούς εχθρούς, με συνέπεια συχνά-πυκνά οι διοργανωτές τους να καλούνται να απολογηθούν για την ποιότητα των προϊόντων που διακινούνται σε αυτές αλλά και για φοροδιαφυγή.

Ενα θεσμικό πλαίσιο θα αποτελέσει τη συνέχεια της κοινωνικής νομιμοποίησης ενός κινήματος που έχει στόχο την ενίσχυση της αλληλέγγυας οικονομίας, «εισάγοντας ένα νέο μοντέλο» σημειώνει ο κ. Βασίλης Ρίζος από την «Αλληλεγγύη για Ολους», στην οποία συσπειρώνονται οι αυτοοργανωμένες ομάδες. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν πολλά άλυτα θέματα. Οπως επισημαίνει, πρέπει να αλλάξει το άρθρο 25 του νόμου 4264/2014 για τις λαϊκές αγορές και το υπαίθριο εμπόριο καθώς δεν επιτρέπεται η άσκηση πλανόδιου εμπορίου σε δήμους με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων.

Ο κ. Ρίζος αναφέρει ότι υπάρχει ένα ζήτημα με τους ποιοτικούς ελέγχους στα υγρά προϊόντα (ελαιόλαδο, μέλι κ.ά.) και έχει ζητηθεί η συνδρομή του αρμόδιου υπουργείου, ωστόσο ακόμη δεν υπάρχει ανταπόκριση. Οσο για τα υπόλοιπα τρόφιμα, όπως υποστηρίζει ο κ. ΒαρθολομαίοςΚυβέλος, μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στο «Λιμάνι της Αγωνίας» που οργανώνει δύο αγορές τον μήνα στην περιοχή του Πειραιά, «έχουμε κάνει μια άτυπη συμφωνία με πιστοποιημένα δημόσια κέντρα ελέγχου, στα οποία στέλνουμε δείγματα προϊόντων από όλους τους παραγωγούς που συμμετέχουν προκειμένου να ελεγχθούν για επικίνδυνες ουσίες». Οταν εντοπιστεί πρόβλημα σε κάποιο δείγμα, απευθύνονται και πάλι στις δημόσιες αρχές προκειμένου να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα. «Πρόσφατα αποκλείσαμε έναν παραγωγό διότι οι αναλύσεις έδειξαν ότι υπάρχει πρόβλημα στα άλευρα που πωλούσε» τονίζει ο κ. Κυβέλος.

Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο σε όλες. Σύμφωνα με τον δημοτικό σύμβουλο κ. Παναγιώτη Πανταζή, υπεύθυνο για τις αγορές στα όρια του Δήμου Λυκόβρυσης – Πεύκης, «ο δήμος δεν έχει τους μηχανισμούς ελέγχου των προϊόντων, δεν είναι Αγορανομία». Οπως σημειώνει, «ζητάμε από τους παραγωγούς να μας φέρουν χαρτιά που να αποδεικνύουν ότι εκείνοι παράγουν τα προϊόντα τους –λουκάνικα, τυρί, μέλι, φασόλια, πατάτες, μαναβική κ.ά. –και να υπογράψουν υπεύθυνη δήλωση πως είναι αρίστης ποιότητας και ότι για όποιο πρόβλημα διαπιστωθεί στο μέλλον εκείνοι φέρουν την ευθύνη».

Από εκεί και πέρα, ένας άτυπος έλεγχος γίνεται… μακροσκοπικά. «Κάθε φορά προτού ξεκινήσει η λειτουργία της αγοράς περνάω από όλους τους πάγκους. Με βάση την πείρα μου, αν διαπιστώσω ότι ένα προϊόν δεν είναι καλό, ο παραγωγός φεύγει. Αυτό συνέβη πριν από λίγο καιρό, διότι οι πατάτες που έφερε ένας καλλιεργητής ήταν χτυπημένες» επισημαίνει ο κ. Πανταζής.

Μέσα στο θεσμικά θολό τοπίο στο οποίο λειτουργούν οι «αγορές χωρίς μεσάζοντες» έκαναν την εμφάνισή τους και πανομοιότυπες αγορές-«μαϊμού», οι οποίες δεν έχουν καμία σύνδεση ούτε με αυτοοργανωμένες δομές αλληλεγγύης ούτε με δήμους. «Τις έχουμε εντοπίσει κυρίως στην Αττική. Χρησιμοποιούν το όνομα «χωρίς μεσάζοντες» αλλά οργανώνονται από επιτήδειους εμπόρους» αναφέρει ο κ. Ρίζος.

Αυτή τη στιγμή οι αυτοοργανωμένες ομάδες βρίσκονται σε αναμονή περιμένοντας την παλαιότερη δέσμευση του πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα και των αρμοδίων υπουργών για νομιμοποίηση των αγορών. Ηδη έχουν καταθέσει τις προτάσεις τους στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου του υπουργείου Ανάπτυξης. «Θέλουμε τη νομιμοποίηση. Ζητάμε τον επίσημο έλεγχο των προϊόντων. Ξέρετε τι δουλειά είναι αυτή για εμάς; Εχουμε κάνει μια πρόταση για νομοσχέδιο. Θέλουμε να διαφοροποιηθούμε από τις λαϊκές αγορές. Επιθυμούμε το κέρδος των μεσαζόντων να το μοιράζονται ο παραγωγός και ο καταναλωτής. Να υπάρχει μια δίκαιη, εφικτή και ηθική τιμή» τονίζει ο κ. Κυβέλος.