Η ιστορία της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια καταδεικνύει ότι η ανακύκλωση δεν είναι μια μαγική λέξη που στην προφορά της εξαφανίζονται τα σκουπίδια. Η ανακύκλωση, αν και είναι μια διαδικασία που μόνο θετικά αποτελέσματα έχει (εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας, λιγότερη ρύπανση εδαφών και ατμόσφαιρας, μείωση του όγκου των απορριμμάτων που οδηγούνται σε χώρους ταφής κ.λπ.), παρουσιάζει δυσκολίες στην εφαρμογή της.
Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο γενικός διευθυντής της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) κ. Γιάννης Ραζής, «σίγουρα ένα σύστημα που βασίζεται σε ευρωπαϊκά πρότυπα και εφαρμόστηκε πριν από 13 χρόνια για πρώτη φορά στην Ελλάδα έχει αντιμετωπίσει και δυσκολίες. Το θετικό όμως», σύμφωνα με τον κ. Ραζή, «είναι ότι στα χρόνια εξέλιξης του συστήματος αυτές ελαχιστοποιούνται και η απόδοση της ανακύκλωσης αυξάνεται παρά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία».
Η «δυσφήμηση» των μπλε κάδων


Το ζήτημα της εισαγωγής «ξένων» υλικών στον μπλε κάδο είναι ίσως το βασικό πρόβλημα που παρουσιάζεται. Το φαινόμενο όμως αυτό είναι πολυπαραγοντικό και, όπως επισημαίνει ο κ. Ραζής, δεν οφείλεται σε λανθασμένο σχεδιασμό ή χειρισμό. «Για να αντιληφθούμε την αιτία του, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι το σύστημα των πράσινων και μπλε κάδων είναι αλληλένδετο. Ετσι λοιπόν, όταν οι πρώτοι παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα ή δυσλειτουργία, αυτό αυτόματα επηρεάζει και τους δεύτερους. Οταν λόγου χάρη μια περιοχή παρουσιάζει έλλειψη πράσινων κάδων συγκριτικά με το ποσοστό του πληθυσμού της ή η αποκομιδή από τα απορριμματοφόρα δεν είναι αρκετά συχνή, είναι λογικό να επιβαρύνεται ο μπλε κάδος με κοινά απορρίμματα».
Οσον αφορά την ευθύνη των πολιτών όταν ρίχνουν σκουπίδια στον μπλε κάδο, η ΕΕΑΑ το αντιμετωπίζει με ενίσχυση της εκπαίδευσής τους ώστε να αποκτήσουν «παιδεία ανακύκλωσης». Διοργανώνει ενημερωτικές δράσεις για την εκμάθηση της σωστής χρήσης των μπλε κάδων, καμπάνιες επικοινωνίας στα ΜΜΕ, διανομή ενημερωτικού υλικού, ειδικές εκδηλώσεις για μεγάλους και παιδιά, αλλά και πλήθος προωθητικών ενεργειών και τοπικών δράσεων σε συνεργασία και με τους ΟΤΑ.

«Όμως η προσωπική ευθύνη καθενός από εμάς, όσον αφορά την ανακύκλωση, δεν μπορεί να υποκατασταθεί», συνεχίζει ο κ. Ραζής. «Αν οι πολίτες στις γειτονιές δεν προστατέψουν τον μπλε κάδο, π.χ. υποδεικνύοντας το λάθος στον γείτονα που εξακολουθεί να ρίχνει σκουπίδια στον κάδο της ανακύκλωσης, δεν έχει νόημα να ελπίζουμε σε μαγικές λύσεις».
Οσο για την αποκομιδή των ανακυκλώσιμων υλικών από τους μπλε κάδους που καταγγέλλεται από τους δημότες κάποιων δήμων ότι γίνεται από συμβατικά απορριμματοφόρα, ο κ. Ραζής υποστηρίζει ότι «όταν ο κόσμος βλέπει ένα κοινό απορριμματοφόρο να συλλέγει ανακυκλώσιμα μόνο από τους μπλε κάδους, αυτό που ίσως δεν γνωρίζει είναι ότι το απορριμματοφόρο έχει αναλάβει την αποκομιδή μόνο αυτών. Σε περιπτώσεις βλάβης, για παράδειγμα, κοινά απορριμματοφόρα αναλαμβάνουν την αποκομιδή υλικών συσκευασίας από τους μπλε κάδους και μόνον από αυτούς. Το πραγματικό πρόβλημα είναι αν συλλέγονται μαζί με το ίδιο όχημα οι μπλε και οι πράσινοι κάδοι. Ευτυχώς αυτό το φαινόμενο είναι μεμονωμένο, αλλά πρέπει να εκλείψει παντελώς γιατί πληγώνει σοβαρά την εικόνα της ανακύκλωσης στους πολίτες. Σε κάθε περίπτωση όμως θέλουμε οι πολίτες να μας ενημερώνουν για κάθε δυσλειτουργία που παρατηρούν. Από τη μεριά μας, σε συνεννόηση με τον αντίστοιχο δήμο, φροντίζουμε για τη διερεύνηση του θέματος και την αντιμετώπισή του» τονίζει ο γενικός διευθυντής της ΕΕΑΑ.
Η βιώσιμη λύση για τα σκουπίδια


Οσον αφορά τους στόχους που έχει θέσει η κυβέρνηση με τον νέο Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), δηλαδή 74% ανάκτηση και 26% διάθεση το 2020, ο κ. Ραζής θεωρεί ότι είναι αρκετά φιλόδοξοι για μια χώρα η οποία έχει βάλει την ανακύκλωση στην καθημερινότητά της αρκετά πρόσφατα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

«Για να υπάρξει άλλωστε σημαντική αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης, θα πρέπει να υλοποιηθούν δραστηριότητες επεξεργασίας και ανακύκλωσης εκείνου του τμήματος των απορριμμάτων που την ευθύνη διαχείρισής του έχουν οι αρμόδιες αρχές (δήμοι, περιφέρειες κ.λπ.), και κυρίως του ζυμώσιμου / βιοαποβλήτων» σημειώνει ο γενικός διευθυντής της ΕΕΑΑ.
Επισημαίνει ωστόσο ότι καλώς επιχειρείται μέσα από τον νέο σχεδιασμό να δοθεί ώθηση στην ανακύκλωση, αναγνωρίζοντάς τη ως βιώσιμη λύση στο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Και καταλήγει: «Από την πλευρά μας κάνουμε και θα συνεχίσουμε να κάνουμε το καλύτερο για την προώθησή της, δεδομένου μάλιστα ότι τα αποτελέσματα μας δείχνουν την αποδοχή των πολιτών και δίνουν θετικά μηνύματα. Αλλωστε, οι ποσότητες που οδηγήθηκαν προς ανακύκλωση από τις δραστηριότητες της ΕΕΑΑ το 2015 κάλυψαν τους στόχους της χώρας για την ανακύκλωση συσκευασιών, με τα ποσοστά των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας να παρουσιάζουν άνοδο της τάξης του 10% σε σχέση με το 2014, γεμίζοντάς μας αισιοδοξία για το μέλλον».

Πολύπλοκο πρόβλημα
Η «αφαίρεση» των ανακυκλώσιμων υλικών
Ενα πολύπλοκο ζήτημα που επιζητεί άμεση διευθέτηση είναι η αφαίρεση από γυρολόγους ανακυκλώσιμων υλικών από τους μπλε κάδους. Σύμφωνα με την ΕΕΑΑ, αποτελεί μια δυσάρεστη απόρροια της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης της χώρας, η οποία έχει και κοινωνικές διαστάσεις. «Η αντιμετώπιση του φαινομένου δεν είναι εύκολη καθόσον συμπλέκονται πολλοί κοινωνικοί, οικονομικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, ωστόσο οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να ασχοληθούν με το φαινόμενο και να λάβουν κατάλληλα μέτρα», σημειώνει ο κ. Ραζής, επισημαίνοντας ότι αυτό που κρίνεται σημαντικότερο είναι η διερεύνηση από τις αρμόδιες Αρχές της διαδρομής κατά τη διακίνηση και την εμπορία των αφαιρούμενων υλικών μια και τα αυτά που αφαιρούνται από τον μπλε Κάδο κατά κανόνα οδηγούνται σε ενδιάμεσες μάντρες υλικών.
Η αφαίρεση υλικών από τους μπλε κάδους εκ των πραγμάτων επιβαρύνει την ανακύκλωση συσκευασιών τόσο λειτουργικά όσο και οικονομικά, καθόσον με την αφαίρεση των χρήσιμων υλικών επιδεινώνεται δραματικά η ποιότητα του εναπομείναντος υλικού και καθίσταται δυσχερέστερη η διαλογή του.
Επιπλέον προκαλεί δυσμενείς συνέπειες στην επίσημη καταγραφή των αποτελεσμάτων που σχετίζονται με τους Εθνικούς Στόχους, γιατί η πορεία κάποιων υλικών (π.χ. του αλουμινίου) μετά την αφαίρεσή τους από τους μπλε κάδους γίνεται αφανής και δεν είναι δυνατόν να διερευνηθεί και να εξακριβωθεί, γεγονός που δημιουργεί μια «μαύρη τρύπα» στα αποτελέσματα της ανακύκλωσης ως προς τους εθνικούς μας στόχους. Αφετέρου η εικόνα της ανεπίσημης συλλογής δίνει μια κακή εικόνα των δημοτικών έργων ανακύκλωσης, που αποθαρρύνει τους πολίτες να συμμετέχουν.

«Η ΕΕΑΑ παρακολουθεί με προσοχή την πορεία του φαινομένου και στο παρελθόν έχουν χρησιμοποιηθεί πρακτικές για να περιοριστεί η πρόσβαση στα ανακυκλώσιμα υλικά. Παλαιότερα είχε δοκιμαστεί η εναλλακτική ενός κάδου κλειστού τύπου με οπή, ωστόσο αυτή η πρακτική δεν παρουσίασε ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Οι συνολικές ποσότητες που συλλέγονταν ήταν περιορισμένες ενώ οι πολίτες απέρριπταν τα υλικά συσκευασίας έξω από τον κάδο, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερη ρύπανση. Παράλληλα αυτός ο τύπος κάδων παρουσίαζε μεγάλα προβλήματα στην αποκομιδή, ενώ συχνό ήταν και το φαινόμενο σπασίματος των κάδων» αναφέρει ο κ. Ραζής.

Μπλε κάδος
Είναι αξιοσημείωτο ότι τα τελευταία 13 χρόνια που το σύστημα του μπλε κάδου αναπτύσσεται στην Ελλάδα,η πορεία της ανακύκλωσης συσκευασιών είναι ανοδική και η ΕΕΑΑ προτρέπει τους πολίτες να συνεχίσουν να συμμετέχουν ολοένα και πιο ενεργά στην ανακύκλωση των συσκευασιών.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ