Σε οριακό σημείο βρίσκεται η κατάσταση των προσφύγων στη χώρα και η διαχείρισή της γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Ακόμη και οι οργανωμένες δομές φιλοξενίας, που θα έλυναν ζητήματα όπως η Ειδομένη και ο Πειραιάς, μοιάζουν με καζάνι που βράζει, έτοιμο να εκραγεί ανά πάσα στιγμή. Η μαζική απόδραση από το κλειστό hotspot ΒΙΑΛ στη Χίο το μεσημέρι της Παρασκευής ήταν το αποκορύφωμα. Θέτει ένα κακό προηγούμενο για όλες τις δομές κλειστού τύπου σε Χίο και Λέσβο –οι οποίες ξεχειλίζουν από κόσμο, με δεδομένο ότι οι ροές έφθασαν ως και τα 766 άτομα τη μέρα αυτή την εβδομάδα –γιατί μπορεί να αποδειχθεί η αρχή ενός ντόμινο που δεν θα μαζεύεται.
«Κόκκινη γραμμή» των Αρχών είναι η επιβίβαση σε πλοίο προς Πειραιά όσων απέδρασαν από hotspot. Γι’ αυτό είχε δοθεί οδηγία στα ταξιδιωτικά πρακτορεία να μην εκδώσουν εισιτήρια σε αυτούς, ενώ οι αρχές ασφαλείας είχαν την εντολή να τους εμποδίσουν να μπουν στα φεριμπότ.
Η Αστυνομία έχει εντολή να εφαρμόζει «ελάχιστη βία και καταστολή» και «να παρεμβαίνει πυροσβεστικά με σεβασμό στην ιδιαίτερη ψυχολογία των ανθρώπων αυτών» εξηγεί στο «Βήμα» ο εκπρόσωπος του Συντονιστικού για το Προσφυγικό Γιώργος Κυρίτσης.
Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι στη διάρκεια συμπλοκής στο hotspot ΒΙΑΛ της Χίου το βράδυ της Πέμπτης προς Παρασκευή οι κρατούμενοι κατέστρεψαν το ιατρείο των Γιατρών του Κόσμου, οι οποίοι στη συνέχεια αποφάσισαν να αποχωρήσουν εντελώς από τη δομή. «Αποχωρούμε από το hotspot διότι έσπασαν το ιατρείο, έκλεψαν τα φάρμακα και η Αστυνομία δεν ασχολήθηκε καθόλου» λέει στο «Βήμα» ο Νικήτας Κανάκης, πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου. «Κρίναμε ότι δεν υπάρχουν οι απαραίτητες συνθήκες ασφαλείας. Ολα έχουν ένα όριο».
Η πολυήμερη κούραση, η απογοήτευση, οι εθνοτικές διαφορές δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα κυρίως σε υπεράριθμους και ανεπαρκώς εξοπλισμένους χώρους φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών, καθώς μέσα σε λίγες ημέρες σημειώθηκαν επεισόδια σε Πειραιά, Ειδομένη, Γιάννενα και Χίο συνήθως για ασήμαντη αφορμή, συχνά στη διανομή του συσσιτίου που σε Πειραιά, Ειδομένη και αλλού έχει τρίωρη αναμονή τρεις φορές τη μέρα.
Αστυνομική πηγή αναφέρει στο «Βήμα» ότι δεν ανησυχεί για μαζική απόδραση από τη Μόρια στη Λέσβο γιατί, προτού γίνει hotspot, ήταν προαναχωρησιακό κέντρο, συνεπώς είναι καταλληλότερο για κλειστή δομή από το hotspot στη Χίο.
Δεν αποκλείεται όμως να ξεσπάσει ένταση εντός της Μόριας λόγω των συνθηκών που επιδεινώνονται. Η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ καταγγέλλει ότι, ενώ η μέγιστη χωρητικότητα του κέντρου είναι 2.000 άτομα, σήμερα κρατούνται 2.300 προς απέλαση. «Κάποιοι κοιμούνται στο ύπαιθρο και το φαγητό είναι ανεπαρκές. Υπάρχει γενικά μεγάλο άγχος, υπάρχει απογοήτευση και αναστάτωση. Η κατάσταση δυσχεραίνεται γιατί πολλές οικογένειες έχουν χωριστεί και μέλη τους βρίσκονται διασκορπισμένα σε όλη την Ελλάδα» αναφέρει σε ανακοίνωσή της.
Τα προβλήματα είναι πολλά ακόμη και στις νέες ανοιχτές δομές φιλοξενίας ανά την Ελλάδα. Από τις χειρότερες είναι το στρατόπεδο στο Χέρσο του Κιλκίς, που φιλοξενεί σχεδόν 4.000 πρόσφυγες, όπου, όπως περιγράφουν στο «Βήμα» μέλη ΜΚΟ, «οι συνθήκες είναι οριακά καλύτερες από την Ειδομένη. Οι πρόσφυγες ζουν σε σκηνές στη λάσπη, κοιμούνται πάνω σε αυτοσχέδια στρώματα που φτιάχνουν από κουβέρτες, υπάρχει μια τουαλέτα ανά 80 άτομα».
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πρόσφυγες επιστρέφουν στα σύνορα με την πΓΔΜ και πέφτουν θύματα όσων διασπείρουν κάθε είδους φήμες. Σύμφωνα με πληροφορίες που δίνουν στο «Βήμα» άνθρωποι που βρίσκονται στην Ειδομένη, «υπάρχουν κάποιοι που δεν φέρουν τα διακριτικά μιας ΜΚΟ οι οποίοι μιλάνε στους πρόσφυγες, πότε με διερμηνέα, πότε είναι και οι ίδιοι αραβόφωνοι, και φαίνεται ότι τους ξεσηκώνουν για να περάσουν τα σύνορα. Η Αστυνομία δεν επεμβαίνει. Ασχολείται μόνο με τη φύλαξη των συνόρων και της σιδηροδρομικής γραμμής».
Ενα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η πολύ δύσκολη πρόσβαση στην κατάθεση αιτήματος ασύλου –διαδικασία από την οποία οφείλουν να περάσουν τόσο οι πρόσφυγες που θα παραμείνουν στην Ελλάδα όσο και εκείνοι που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η ΥΑ και οι ίδιοι οι πρόσφυγες καταγγέλλουν ότι είναι σχεδόν αδύνατη η πρόσβαση στο σύστημα καταγραφής μέσω Skype που έχει θέσει σε λειτουργία η Υπηρεσία Ασύλου και που αποτελεί τον μοναδικό τρόπο κατάθεσης του αιτήματος.
Το κράτος υπόσχεται ότι στα ανοιχτά κέντρα φιλοξενίας οι πρόσφυγες «θα βρουν ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ενημέρωση από τις ελληνικές Αρχές, πρόσβαση στο άσυλο, ένταξη στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης, οικογενειακή επανένωση, εθελοντικό επαναπατρισμό. Φτάνοντας όμως εκεί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τι βρίσκουν; Τίποτα» καταγγέλλει το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων. Ως αποτέλεσμα, συνεχίζει, αναζητούν εναλλακτικές που συνήθως είναι οι διακινητές.

«Οι πρόσφυγες πρέπει να καταλάβουν ότι θα περάσουν ένα διάστημα στις δομές»
λέει στο «Βήμα» ο κ. Κυρίτσης παραδεχόμενος το πρόβλημα των άσχημων συνθηκών σε πολλές από αυτές. «Σχεδόν όλες όσες φτιάχνουμε από ‘δώ και πέρα έχουν σπιτάκια και όχι σκηνές», όπως η δομή στον Σκαραμαγκά (χωρητικότητας 3.500 ατόμων) και η επέκταση του Ελαιώνα. Προσθέτει ότι μόλις ολοκληρωθεί η παράδοση των 20.000-30.000 επιπλέον θέσεων φιλοξενίας, θα αρχίσουν να βελτιώνουν τις υπάρχουσες δομές.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ