«Αφελής», «πολιτικάντης» που «πρέπει να παραιτηθεί». Μπορούν δικαιωματικά λέξεις και φράσεις του συγκεκριμένου φάσματος να πυροδοτήσουν έγκληση-μήνυση και μάλιστα από την Πρόεδρο του Αρείου Πάγου; Η κυρία Βασιλική Θάνου, με μία κίνηση που έχει προκαλέσει αίσθηση, επέλεξε να συγκρουσθεί μετωπικά με τον καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου κ. Σταύρο Τσακυράκη, όταν ανακάλυψε περί τα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου ότι το καλοκαίρι του 2015 της είχε ασκήσει έντονη κριτική για την πρωτοβουλία της να απευθυνθεί σε ομολόγους της ευρωπαϊκών χωρών επεξηγώντας την ψήφο του ελληνικού λαού, στη σκιά της ακόμη εκκρεμούς διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης με τους πιστωτές.
Η οργισμένη απάντηση του κ. Τσακυράκη, στην οποία η ενέργεια της Προέδρου του Αρείου Πάγου χαρακτηρίζεται «νομικά έωλη» και «θεσμικά επικίνδυνη», η δήλωση-παρέμβαση των καθηγητών Συνταγματικού Δικαίου με την οποία διατρανώνεται ότι η άσκηση κριτικής δεν μπορεί να συνιστά αξιόποινη πράξη, αλλά και η εναντίωση – έκφραση ανησυχίας των δικηγόρων της χώρας δεν έκαμψαν την κυρία Θάνου.
Παρά τις πολεμικές διαστάσεις που έχει λάβει η υπόθεση, όντας ψηλά στη δημόσια ατζέντα, η προοπτική εκδίκασής της ενέχει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον: Ποιος θα ήθελε άλλωστε να βρίσκεται στη θέση του λειτουργού που θα την πάρει στα χέρια του; Οι «14» κάνουν λόγο για «διακινδύνευση της ελευθερίας των δικαστών».

Το μαχαίρι και το πεπόνι


«Δεν είναι λίγες οι φορές που δικαστές επέδειξαν ελεύθερο φρόνημα, από τους Τερτσέτη και Πολυζωίδη στη δίκη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη ως τον Χρήστο Σαρτζετάκη στην υπόθεση του Γρηγόρη Λαμπράκη» σχολιάζει νομικός που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Επρόκειτο όμως για πράξεις αντίστασης και θάρρους έναντι της εκτελεστικής εξουσίας. Οταν ο εγκαλών είναι η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, ο δικαστικός λειτουργός που θα εμπλακεί θα πρέπει να επιδείξει ελεύθερο φρόνημα έναντι της ανωτέρω του. Και αυτό όταν όλοι ξέρουμε όχι μόνον ότι η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου έχει εκ του νόμου τη δυνατότητα πειθαρχικής δίωξής του, αλλά και συμμετέχει στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο που αποφασίζει προαγωγές και μεταθέσεις». Ο ίδιος επισημαίνει ότι ασφαλώς και η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου έχει δικαίωμα μήνυσης, επισημαίνει ωστόσο «υπερ-αντίδραση» από μέρους της: «Το θέμα είναι κατά πόσο θίγεται όντως κανείς» εξηγεί.
Το διαχρονικό, μετέωρο ερώτημα για το όριο στην ελευθερία του λόγου έχει πάντως και μη αναμενόμενες απαντήσεις. Στην αντίδρασή του μετά την έγκληση ο κ. Τσακυράκης επισημαίνει ότι ακόμη και ο χαρακτηρισμός «καραγκιόζης» για δικαστικό λειτουργό αποτελεί αξιολογική κρίση και προστατεύεται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου –πρόκειται μάλιστα για απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
«Να μας «μετρήσει» η Πρόεδρος»


Στον απόηχο της δήλωσης των 14 καθηγητών Συνταγματικού Δικαίου η κυρία Θάνου απάντησε σχετικά με κείμενο που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Αρείου Πάγου. Αναφέρει μάλιστα σκωπτικά ότι τη δήλωση «την προσυπογράφει ένας πολύ μικρός αριθμός από τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας – καθηγητές Συνταγματικού Δικαίου (…)».

«Αυτοί που προσυπογράφουν είναι το σύνολο των (τακτικών και αναπληρωτών) καθηγητών Συνταγματικού Δικαίου που υπάρχουν στα πανεπιστήμια της χώρας –νομικές σχολές, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών, Πάντειο. Δεν υπάρχουν άλλοι. Δεν υπάρχει ούτε ένας που να μην υπέγραψε» αναφέρει είς εκ των καθηγητών σε επικοινωνία που είχε μαζί του «Το Βήμα». Ο ίδιος καθιστά δε σαφές ότι οι υπογράφοντες υπεραμύνονται της προστασίας της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της ελευθερίας του λόγου, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραιτήτως ότι συμφωνούν με το ύφος του κειμένου.
Στην ανακοίνωσή της, πάντως, η κυρία Θάνου εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι ο κ. Τσακυράκης «επιμένει να διατηρεί» αναρτημένο το κείμενο στο Διαδίκτυο, επικαλείται στον αντίποδα το δικαίωμα προστασίας της προσωπικότητας, ενώ συστήνει στους καθηγητές, αντί να της προτείνουν την απόσυρση της μήνυσής της, να πείσουν τον συνάδελφό τους κ. Τσακυράκη να κατεβάσει τις επίμαχες φράσεις.
Από την άλλη πλευρά, η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων με ανακοίνωσή της στηρίζει την κυρία Θάνου υπογραμμίζοντας: «Στην άσκηση κριτικής τίθενται όρια που το ίδιο το Σύνταγμα και οι νόμοι προβλέπουν, καθώς και τα διεθνή κείμενα, και μεταξύ των ορίων αυτών είναι η προστασία της προσωπικότητας, της τιμής και της υπόληψης του ατόμου», τονίζοντας πως «τα ελληνικά δικαστήρια θα κρίνουν, κυριαρχικά, κατά πόσο οι ανωτέρω εκφράσεις υπερβαίνουν ή όχι τα ακραία όρια της κριτικής». Αξίζει ομως να υπογραμμισθεί ότι η πρόεδρος της Ενωσης κυρία Μαργαρίτα Στενιώτη έχει οριστεί από την κυρία Θάνου μάρτυρας στην υπόθεσή της.


Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΥΒΡΕΙΣ
Γιαννόπουλος VS Κόκκινου
«Κομματόσκυλο», «μπουρτζόβλαχος», «μικρός, ασεβής και αυθάδης», με «φασιστική νοοτροπία» είναι λίγοι μόνο από τους επιθετικούς προσδιορισμούς με τους οποίους συνήθιζε κατά καιρούς να «στολίζει» ο Ευάγγελος Γιαννόπουλος τον πάλαι ποτέ Πρόεδρο του Αρείου Πάγου (κατά το διάστημα 1990-1996) κ. Βασίλειο Κόκκινο. Στην πολύχρονη δημόσια αντιπαράθεσή τους, σχεδόν από τη δεκαετία του 1970 αλλά και αφότου ο κ. Κόκκινος συνταξιοδοτήθηκε, ο Γιαννόπουλος εξαπέλυε σφοδρές επιθέσεις σε βάρος του, τις οποίες είχε κορυφώσει μέσα από την εκπομπή του στο τότε Κανάλι 29, ενόσω ο ανώτατος δικαστής προήδρευε του Ειδικού Δικαστηρίου στην υπόθεση Κοσκωτά.
Κάθε φορά, άλλωστε, που ο πολιτικός ανέλυε τα νομικά προβλήματα της δίκης με το προσωπικό του στυλ, την άλλη μέρα ο κ. Κόκκινος του απαντούσε από την αίθουσα του δικαστηρίου και τη συχνότητα της ΕΤ1.
ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ


Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Την έκπληξη και την αντίθεσή της με τη μήνυση για εξύβριση και δυσφήμηση που κατέθεσε η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου εξέφρασε με ανακοίνωσή της η Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Μεταξύ άλλων υπογραμμίζεται: «Ασφαλώς ένα δημόσιο πρόσωπο δικαιούται προστασίας της υπόληψής του, καθώς και δικαιούται να εκφράζει δημόσια την άποψή του. Εν τούτοις, τα δημόσια πρόσωπα, και μάλιστα αυτά που ασκούν εξουσία, οφείλουν να είναι ιδιαιτέρως ανεκτικά στη δημόσια κριτική όταν αυτή αφορά είτε την άσκηση των καθηκόντων τους είτε, όπως εν προκειμένω, γνώμη που τα ίδια διατύπωσαν με επίκληση της ιδιότητάς τους. Και τούτο ακόμα και όταν η εν λόγω κριτική είναι οξεία ή ακόμα και ακραία».

Οι συνταγματολόγοι
Οι 14 συνταγματολόγοι Ν. Κ. Αλιβιζάτος, Σπ. Βλαχόπουλος, Γιώργος Γεραπετρίτης, Γιάννης Δρόσος, Ιφιγ. Καμτσίδου, Ξεν. Κοντιάδης, Λίνα Παπαδοπούλου, Αντώνης Μανιτάκης, Παν. Μαντζούφας, Αντώνης Παντελής, Γιάννης Τασόπουλος, Γιώργος Σωτηρέλης, Φίλιππος Σπυρόπουλος και Πηνελόπη Φουντεδάκη μεταξύ άλλων τονίζουν στην ανακοίνωσή τους: «Είκοσι και πλέον έτη μετά την κατάργηση του αδικήματος της περιύβρισης αρχής, παρωχημένου εδώ και πολλές δεκαετίες σε όλες τις ώριμες δημοκρατίες, η ενέργεια της κυρίας Θάνου θέτει επιπλέον ένα ζήτημα λειτουργίας του πολιτεύματος και του κράτους δικαίου. Διότι, προερχόμενη από εν ενεργεία Πρόεδρο του Αρείου Πάγου, η μήνυσή της θέτει σε διακινδύνευση και αυτήν ακόμη την ελευθερία των δικαστών να διαμορφώσουν και διατυπώσουν αβίαστη κρίση, ακόμη και δικανική. Η διακινδύνευση αυτή καθίσταται ακόμη πιο έντονη εν όψει του ότι η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με διάταξη νόμου που ψηφίστηκε όλως προσφάτως, μπορεί μόνη να προβεί σε πειθαρχική δίωξη δικαστών».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ