Αντιμέτωπη με το μεγάλο πρόβλημα καθαριότητας στον δημόσιο χώρο, ο δήμος της βρετανικής πόλης Κόβεντρι πριν από περίπου τρία χρόνια θέλησε να το λύσει αγοράζοντας ρομπότ-οδοκαθαριστές. Απευθύνθηκε στη νεοσύστατη τότε Citymart, πλατφόρμα που βοηθά τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης να αναγνωρίζουν, να αξιολογούν και να υιοθετούν νέες λύσεις για κοινωνίες πιο βιώσιμες, που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών τους. Εκθέτοντας όμως το πρόβλημα στην κοινωνία του Κόβεντρι, ύστερα από τρίμηνη έρευνα και μια ανοιχτή πρόσκληση σε εταιρείες για προτάσεις, οι τοπικές αρχές, αντί να αγοράσουν ρομπότ, προτίμησαν καινοτόμους κάδους ανακύκλωσης για τσίκλες!

«Μέσα από τη χαρτογράφηση του προβλήματος, τη διερεύνηση του τι δεν «δούλεψε» στο παρελθόν και τις προτεινόμενες λύσεις είδαμε ότι τελικά χρειαζόταν αλλαγή νοοτροπίας: οι κάτοικοι να μην πετούν τις τσίκλες τους στον δρόμο. Αρα μια επένδυση χιλιάδων στερλινών σε ρομπότ θα ήταν μάλλον ατελέσφορη»
εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» η κυρία Καρίνα Λόπες, εταίρος της Citymart, που ήρθε στην Αθήνα για την εκδήλωση «Καινοτομία στην Κοινωνία» της Ashoka Ελλάδος. Μια μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική οργάνωση που επενδύει σε ανθρώπους οι οποίοι επιλύουν με καινοτόμο τρόπο κοινωνικά προβλήματα παράγοντας τοπικό, εθνικό και διεθνή αντίκτυπο.
4,5 τρισ. δολάρια για λύσεις


Με έδρα τη Βαρκελώνη και μια πολυπολιτισμική ομάδα 14 ατόμων, η Citymart λειτουργεί σε 52 πόλεις και έχει δημοσιεύσει πάνω από 100 προβλήματα, ανακαλύπτοντας περισσότερες από 10.000 νέες λύσεις που ωφελούν άμεσα 7,5 εκατομμύρια πολίτες. Εμπνευστής του εγχειρήματος ο δανός αρχιτέκτονας, πολεοδόμος Σάσα Χασελμάγερ, ένας από τους 3.000 κοινωνικούς επιχειρηματίες που υποστηρίζονται από την Ashoka παγκοσμίως (400 στην Ευρώπη). Στόχος του, ο μετασχηματισμός των πόλεων σε ηγέτες της αλλαγής.
Σήμερα 557.000 πόλεις και κοινότητες στον κόσμο ξοδεύουν κάθε χρόνο 4,5 τρισ. δολάρια για να κάνουν τη ζωή μας καλύτερη, δηλαδή 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων διαχείρισης McKinsey, ανοίγοντας τα προβλήματα στην κοινωνία θα εξοικονομήσουμε το 10% αυτού του τεράστιου ποσού, δηλαδή 4,5 δισ. δολάρια. Τροχοπέδη σε αυτό γίνεται, όπως περιγράφει η συνεργάτις του, η σφιχτή διαδικασία υπογραφής συμβάσεων που ακολουθεί η πλειονότητα των πόλεων. «Συνήθως η δημοτική αρχή καθορίζει εξαρχής ποια ακριβώς είναι η λύση που αναζητεί ορίζοντας όλες τις παραμέτρους και μένει πιστή στους προμηθευτές που έχει συνηθίσει, δηλαδή μεγάλες εταιρείες με συγκεκριμένα προϊόντα, βλέποντας με καχυποψία κάθε άλλη πρόταση».
Το κόστος αυτής της προσέγγισης φαίνεται χαρακτηριστικά στο εξής παράδειγμα. Το 2011 η πόλη της Μινεσότα των ΗΠΑ διέθεσε 4,5 εκατ. δολάρια για να τοποθετήσει στους δρόμους ειδικά φανάρια για τυφλούς. Με το πάτημα ενός κουμπιού «λένε» την ακριβή διεύθυνση όπου βρίσκεται ο τυφλός ώστε ακόμα και αν χαθεί να αισθάνεται ασφαλής. Την ίδια εποχή η Στοκχόλμη ξοδεύοντας το ίδιο ποσό εφοδίασε τους τυφλούς πολίτες με έναν πλοηγό παλάμης, έναν συνδυασμό κοντρόλ με GPS, εξοικονομώντας περίπου 20 εκατ. τον χρόνο. Ποσό που η Μινεσότα πρέπει να ξοδεύει ετησίως για συντήρηση των φαναριών. Επιπλέον, δεν χρειάστηκαν νέες υποδομές και κόστος εγκατάστασης.
Σε αντίθεση με την αμερικανική πόλη, οι αρχές της Στοκχόλμης επικεντρώθηκαν στο πρόβλημα, μίλησαν με τους τυφλούς, με κοινωνικούς φορείς, αναζήτησαν καλές πρακτικές. Αυτή η ανοιχτή διαδικασία βρίσκεται και στην καρδιά της Citymart. «Εμείς δουλεύουμε αρχικά με τις ίδιες τις πόλεις, χτίζουμε τις εσωτερικές τους ικανότητες φέρνοντας κοντά διοίκηση και πολίτες. Επίσης ανοίγουμε την πόλη στον υπόλοιπο κόσμο ώστε να μαθαίνουν ποιες λύσεις εφαρμόζονται για αντίστοιχα προβλήματα διεθνώς και να τις προσαρμόσουν στις δικές τους ανάγκες» λέει η κυρία Λόπες μιλώντας στο «Βήμα».
Στη συνέχεια, στην πλατφόρμα τρέχει μια σειρά online προκλήσεων, δηλαδή προβλημάτων που αναζητούν λύση, ώστε η υποβολή προτάσεων να είναι ανοιχτή, διαφανής και μετρήσιμη. «Παράλληλα ενισχύουμε τοπικούς καινοτόμους επιχειρηματίες που συνήθως μένουν αποκλεισμένοι καθώς δεν έχουν τη δυναμική να συμμετάσχουν στις παγιωμένες διαδικασίες ώστε να παρουσιάσουν κατάλληλα τη δουλειά τους στην πόλη, χωρίς τους πόρους που διαθέτει ένας μεγάλος προμηθευτής» επισημαίνει.
Το παράδειγμα της Βαρκελώνης


Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της τοπικής και εγχώριας οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο ότι το δημοτικό συμβούλιο της Βαρκελώνης, πόλης πρωτοπόρου στην κοινωνική καινοτομία, αποφάσισε το 2014 να διαθέσει 1 εκατ. ευρώ στην ενίσχυση της καινοτομίας. Σε συνεργασία με τη Citymart, διοργανώθηκε το BCN|Open Challenge, μια διεθνής πρόσκληση σε επιχειρήσεις και επιχειρηματίες να προτείνουν λύσεις σε έξι διαφορετικές προκλήσεις. Η πόλη δεσμεύτηκε να συνάψει άμεσα συμβόλαιο με τις έξι νικητήριες λύσεις και όχι απλώς να δώσει ένα βραβείο.
Σε μια τυπική διαδικασία υπογραφής συμβάσεων στην Ισπανία, όπως περιγράφει η κυρία Λόπες, υποβάλλονται πέντε-επτά προτάσεις, εκ των οποίων το 90% προέρχεται από τους συνήθεις προμηθευτές, άρα μένει πολύ μικρός χώρος για καινοτομία. Αντιθέτως, στο BCN|Open Challenge κατατέθηκαν πάνω από 120 προτάσεις και δημιουργήθηκαν στην πόλη 12 νέες εταιρείες. Η ειδική πλατφόρμα του διαγωνισμού συγκέντρωσε 55.000 views. «Ολοι θέλουμε να ξέρουμε πού πάνε τα χρήματα της πόλης μας και εμείς προτείνουμε ένα ξεκάθαρο μονοπάτι. Πριν από δύο εβδομάδες η Βαρκελώνη ανακοίνωσε δεκαπλασιασμό της επένδυσης για την επόμενη διοργάνωση, δηλαδή 10 εκατ. ευρώ» σημειώνει η εταίρος της Citymart.


Πρότζεκτ μικρής κλίμακας
«Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις»

Εχοντας ήδη συνεργασίες στο ενεργητικό της με μεγάλες πόλεις, Παρίσι, Λονδίνο, Σαν Φρανσίσκο, Μόσχα, Ρίο ντε Τζανέιρο, Λάγκος, Κέιπ Τάουν, η Citymart θα ανοίξει τον επόμενο χρόνο το πρώτο της γραφείο στη Νέα Υόρκη. Εν τω μεταξύ, με την υποστήριξη του δικτύου της Ashoka αναζητείται ο κατάλληλος τρόπος ώστε η πλατφόρμα να λειτουργήσει και στη χώρα μας. «Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην Ελλάδα είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης ανάμεσα στους πολίτες και στον ιδιωτικό τομέα. Η διαφθορά έχει καταστρέψει αυτούς τους δεσμούς. Πιστεύω ότι προτάσεις όπως η δική μας μπορούν να προσφέρουν ουσιαστική αξία στη χώρα» σχολιάζει η κυρία Καρίνα Λόπες ολοκληρώνοντας την τρίτη επίσκεψή της στην Αθήνα.
Δεδομένου ότι η σύναψη συμβάσεων είναι μια πολύπλοκη διαδικασία στην Ελλάδα, που δεν ευνοεί την καινοτομία, «πιστεύουμε ότι πρέπει να ξεκινήσουμε με δημάρχους που θέλουν να τρέξουν πρότζεκτ μικρής κλίμακας ώστε να βρούμε τον βηματισμό μας». Εξάλλου, οι μεγάλες αλλαγές χρειάζονται χρόνο. «Ολοι πρέπει να γίνουμε πιο δημιουργικοί. Οι πόλεις να ακούν τους πολίτες» σχολιάζει.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ