Δεσμευτική θα είναι πλέον η γνώμη του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) στην κατάρτιση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), όπως προβλέπεται στο σχέδιο νόμου «Ενίσχυση της ανακύκλωσης και βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων», το οποίο τέθηκε την Τετάρτη σε διαβούλευση για μόλις μία εβδομάδα.
Τα ΠΕΣΔΑ, τα οποία βρίσκονταισε διαδικασία αναθεώρησης, εγκρίνονται σήμερα, βάσει του νόμου 4042/2012, με απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου ύστερα από εισήγηση των αρμοδίων τμημάτων ΥΠΕΚΑ και υπουργείου Εσωτερικών.
Στο άρθρο 17 όμως του σχεδίου νόμου, η γνώμη του ΥΠΕΚΑ παύει να είναι συμβουλευτική και γίνεται δεσμευτική. Ως εκ τούτου ο αρμόδιος φορέας σχεδιασμού οφείλει, σύμφωνα με τις σχετικές υποδείξεις, να προβεί στις απαραίτητες τροποποιήσεις του ΠΕΣΔΑ.
Με άλλα λόγια το υπουργείο θα μπορεί να «παρακάμπτει» τις Περιφέρειες όσον αφορά την κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης των αποβλήτων τα οποία παράγονται σε μία Περιφέρεια και να προσδιορίζει τις γενικές κατευθύνσεις για τη διαχείρισή τους.
Επίσης, με βάση τις προτεινόμενες διατάξεις του άρθρου 17, στην παράγραφο 2, εφόσον συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημόσιου συμφέροντος και σε περιπτώσεις υποθέσεων καταγγελίας για παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας για τα απόβλητα που εκδικάζονται από το ΔΕΕ (Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης), μπορεί να καταρτίζεται, με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου, ειδικό σχέδιο δράσης για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων μιας Περιφέρειας ή μέρους αυτής, «όπου θα προβλέπονται και οι σχετικές διαδικασίες για την εφαρμογή του, έως ότου καταστούν λειτουργικές οι προβλέψεις του οικείου ΠΕΣΔΑ».
Αντιδράσεις από την Περιφέρεια Αττικής
Από το επιτελείο της περιφερειάρχου Αττικής κυρίας Ρένας Δούρου επισήμαιναν ότι η πρόβλεψη του άρθρου 17 προκαλεί εύλογες απορίες και ερωτήματα και «παραπέμπει σε μια σαφή απόπειρα κηδεμόνευσης των περιφερειακών σχεδιασμών». Και αυτό, όπως σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι, σε μια συγκυρία που χαρακτηρίζεται από δύο στοιχεία: την εκφρασμένη πρόθεση της περιφερειάρχου Αττικής να προχωρήσει σε ένα αποκεντρωμένο μοντέλο διαχείρισης και το γεγονός ότι δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς πως αυτή η παρέμβαση, με τα «ωραία λόγια», γίνεται προκειμένου να καλυφθούν οι περιβοήτες αιρεσιμότητες για το ΕΣΠΑ (να δείξουν ότι εναρμονίζονται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και να κάνουν μια διακοσμητική αναθεώρηση του ΠΕΔΑ).
Παράλληλα, από το επιτελείο της περιφερειάρχου Αττικής δίνεται έμφαση και στη διατύπωση της παραγράφου 2 στο άρθρο 17, και αναφέρεται στην κατάρτιση ειδικού σχεδίου δράσης με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου. Αυτή η παράγραφος, σύμφωνα με συνεργάτες της κυρίας Δούρου, μπορεί να συνιστά απόπειρα παράκαμψης της Περιφέρειας και του ΕΔΣΝΑ μέσω πράξης Υπουργικού Συμβουλίου.
Ήδη ανακοίνωση εξέδωσε και η «Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων», η οποία τονίζει ότι ΥΠΕΚΑ και κυβέρνηση θέλουν να προλάβουν ανεπιθύμητες εξελίξεις τώρα που συζητείται η αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ. Ιδιαίτερα στην Περιφέρεια Αττικής, της οποίας, όπως σημειώνει η Πρωτοβουλία, «η νέα διοίκηση έχει μιλήσει για αποκεντρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων και για ακύρωσητων διαγωνισμών για τα τέσσερα εργοστάσια επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, που αποτελούν και το«φιλέτο» του προωθούμενου σχεδιασμού».
Ανακύκλωση
Όσον αφορά τις σχετικές με την ανακύκλωση ρυθμίσεις, θεσπίζεται υποχρεωτική χωριστή συλλογή τεσσάρων ρευμάτων αποβλήτων συσκευασίας (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο). Η υποχρέωση αυτή δεν αφορά μόνα τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης(ΣΕΔ) συσκευασιών και τους δήμους, αλλά και όλους τους φορείς λειτουργίας μεγάλων χώρων συνάθροισης κοινού, όπως λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηροδρομικούς σταθμούς, μεγάλα ξενοδοχεία, νοσοκομεία, γήπεδα, πανεπιστήμια, εμπορικά κέντρακ.ά.
Επίσης, μεταξύ άλλων, διπλασιάζεται ο στόχος χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (από 10% σε 20%) για το 2020, τίθενται αυστηρά ποιοτικά κριτήρια για τα προϊόντα των διεργασιών ανακύκλωσης και γίνεται αυστηρότερος ο έλεγχος των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, με βάση όσα ισχύουν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου ναβελτιωθεί ο τρόπος που σήμερα χρησιμοποιούν τα χρήματα πουσυγκεντρώνουν.
Βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας, ως το 2020 πρέπει το 50% των απορριμμάτων να ανακυκλώνεται. Στην Ελλάδα η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση δεν ξεπερνά σήμερα το 18% (στο ποσοστό περιλαμβάνεται και όσα μαζεύουν οι ρακοσυλλέκτες), ενώ τα υπόλοιπα απορρίμματα θάβονται σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) ή στις 69 παράνομες χωματερές που έχουν απομείνει. Άλλωστε τον Δεκέμβριο αναμένεται από το ΔΕΕ «ευρω-πρόστιμο» δεκάδων εκατομμυρίων ευρώδιότι στην Ελλάδα του 21ου αιώνα εξακολουθούν να λειτουργούν ανεξέλεγκτες χωματερές.