H ραγδαία περιβαλλοντική οπισθοδρόμηση συνεχίζεται χωρίς φρένο, σύμφωνα με τη 10ηετήσια έκθεση περιβαλλοντικής νομοθεσίας, την οποία έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα το WWF Ελλάς.
Στην Ελλάδα της οικονομικής ύφεσης, όπως διαπιστώνεται, ωριμάζει ένα νέο αναπτυξιακό όραμα, δίχως μέλλον:Οικοδομή υπεράνω κανόνων και περιορισμών, επενδύσεις άνευ κριτηρίων, νομιμοποίηση αυθαιρέτων, ακόμα και εντός προστατευόμενων περιοχών, φωτογραφικές διατάξεις, κακονομία, απαξίωση θεσμών, κρίση για τα υδάτινα οικοσυστήματα, απροστάτευτα δάση, καταδίκες της Ελλάδας για περιβαλλοντικές παραβάσεις.
Αυτά είναι ορισμένα μόνο από τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης, η οποία καλύπτει την περίοδοΙούλιος 2013 –Ιούνιος 2014.
Σύμφωνα με τους συντάκτες της, η περιβαλλοντικά ανεμπόδιστη ανάπτυξη μεγάλων επενδύσεων, κυρίως στον τομέα του τουρισμού – με το ένδυμα της γρήγορης ανάπτυξης για διέξοδο από την κρίση – αποτελεί το νέο αναπτυξιακό πρόσταγμα, στο οποίο όλα τα συναρμόδια υπουργεία καλούνται να αναπροσαρμόσουν τη νομοθεσία και τις πολιτικές τους. Επίσης ως πολιτικά δεδομένο αντιμετωπίζεται το «αναπτυξιακό» πρόσημο της οικοδομής νέων κτισμάτων και της νομιμοποίησης αυθαιρέτων, ακόμα και μέσα σε περιοχές που διέπονται από ειδικά προστατευτικά καθεστώτα.
Τα σημαντικότερα πλήγματα υπέστησαν η δασική νομοθεσία, η χωροταξική και πολεοδομική νομοθεσία, η «κόκκινη γραμμή» νομιμοποίησης των αυθαιρέτων, η ασφάλεια δικαίου, μέσα από καταιγισμό «φωτογραφικών» διατάξεων σε άσχετα νομοσχέδια για νομιμοποίηση παρανομιών και διευκόλυνση συγκεκριμένων επενδύσεων.
Το σχέδιο νόμου για τη χωροταξία, το οποίο κατατέθηκε αμέσως μετά το κλείσιμο της Βουλής και ψηφίστηκε στο πρωτοφανές διάστημα των δύο μόλις ημερών, αλλάζει εκ βάθρων το σύστημα χωρικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, επιδεινώνοντας σοβαρά το ήδη ισχνό και διάτρητο κεκτημένο από τη σχετική νομοθεσία και νομολογία.
Στη συνέχεια, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση «ήρθε το αντιδασικό νομοσχέδιο που σήμανε μια τραγική απώλεια περιβαλλοντικού κεκτημένου, πρωτοφανή αγνόηση της πλούσιας δασικής νομολογίας των εθνικών δικαστηρίων και σκανδαλώδη οπισθοδρόμηση στο ήδη γεμάτο αγκάθια πεδίο της ασφάλειας δικαίου και της καλής νομοθέτησης».
Όπως επεσήμανε σήμερα, σε συνέντευξη Τύπου, η επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής της οργάνωσης κυρία Θεοδότα Νάντσου, «με το τελευταίο αντι-δασικό νομοσχέδιο (4280/14) υπήρξε μια σαρωτική αποδόμηση όποιας νομοθεσίας υπήρχε για τα δάση». Σύμφωνα με την ίδια, η νέα περιβαλλοντική νομοθεσία προωθεί τη …μαύρη ανάπτυξη με έμφαση ενεργειακά στους υδρογονάνθρακες, με την οικοδομή να στρέφεται σε περιοχές φιλέτα της παράκτιας ζώνης με δασική γη, στις οποίες χωροθετούνται σύνθετα τουριστικά καταλύματα και τουριστική κατοικία, με προτεραιότητα στα έσοδα από τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων, με επιδοτήσεις από τον επενδυτικό νόμο χωρίς περιβαλλοντικά κριτήρια.
Δεύτερη η Ελλάδα σε αριθμό παραβιάσεων στην ΕΕ
Δύο ακόμη επώδυνες διαπιστώσεις αφορούν τη συμμόρφωση της χώρας μας με το κοινοτικό δίκαιο και προηγούμενες καταδικαστικές αποφάσεις. Για δυο προηγούμενες καταδίκες (για παράνομες χωματερές και τη μη ολοκλήρωση εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε εκ νέου τη χώρα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εισηγούμενη μάλιστα δυσθεώρητα πρόστιμα πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Επίσης, σημειώθηκαν και άλλες καταδίκες, όπως η πρόσφατη που αφορούσε τη «συγκατοίκηση» του εδώ και χρόνια παράνομου ΧΥΤΑ με τον διεθνώς προστατευόμενο βιότοπο της θαλάσσιας χελώναςCaretta carettaστη Ζάκυνθο. Δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα μας μαζί με την Ιταλία βρίσκεται στη 2η θέση (την πρώτη κατέχει η Ισπανία) ανάμεσα στην Ευρώπη των 28, όσον αφορά στον αριθμό παραβιάσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Προβλήματα στα ποτάμια και τις λίμνες
Ανησυχητική είναι και η ανεπαρκής εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/ΕΚ για τα νερά. Η χημική κατάσταση των υδάτων, όπως αποκαλύπτεται μέσα από τα σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής της οδηγίας 2000/60/ΕΚ για τα νερά, είναι σε πολλές περιοχές «κακή». Η οικολογική κατάσταση στα μισά σχεδόν από τα υδάτινα σώματα (48,85%), χαρακτηρίζεται –βάσει των σχεδίων διαχείρισης –ως μέτρια ή ελλιπής. Επιπλέον, το 35,38% των υδάτινων σωμάτων, χαρακτηρίζεται από «κατώτερη της καλής» χημική κατάσταση. Η ανησυχία εντείνεται, αν συνυπολογίσει κανείς πως σε ακόμη ένα πεδίο, η Ελλάδα στερείται των απαραίτητων στοιχείων για να εφαρμόσει τις οδηγίες: η χημική κατάσταση του 58,9% των υδάτινων σωμάτων και η οικολογική κατάσταση του 25%, αναφέρονται ως άγνωστες. Με άλλα λόγια, δεν γνωρίζουμε τη χημική κατάσταση για 373 και η οικολογική κατάσταση για 159 λίμνες και ποτάμια της χώρας.
Ειδικότερα, κυρίως λόγω επιβάρυνσης από αγροχημικά (ακόμα και απαγορευμένα), τρία (από τα 15) υπόγεια υδάτινα σώματα στην Ανατολική Μακεδονία, τρία (από τα 55) στη Δυτική Μακεδονία, οκτώ (από τα 34) στην Κεντρική Μακεδονία, τέσσερα (από τα 18) στη Θράκη, και ένα (από τα 26) στην Ήπειρο χαρακτηρίζονται ως «κακής χημικής κατάστασης».
«Το χειρότερο στην περίπτωση της πολιτικής του αρμόδιου υπουργείου είναι ότι ως τακτική αντιμετώπισης των υπεράριθμων προβληματικών καταστάσεων ακολουθείται η κατάχρηση της δυνατότητας για εξαίρεση υδάτινων σωμάτων από τους στόχους που θέτει η κοινοτική οδηγία – μάλιστα στην περίπτωση της Ανατολικής Μακεδονίας εξαιρούνται σχεδόν τα μισά υδάτινα σώματα», υπογραμμίζουν οι συντάκτες της έκθεσης.
Στην Ελλάδα της κρίσης, όπως δήλωσε ο διευθυντής του WWF Ελλάς κ.Δημήτρης Καραβέλλας, κατά τη σημερινή παρουσίαση της έκθεσης, «ωριμάζει ένα νέο αναπτυξιακό όραμα από παλιό υλικό και δίχως μέλλον: η χώρα ως απεριόριστος υποδοχέας νέων οικοδομών και εντατικών χρήσεων. Κι όμως, υπάρχει ένας άλλος δρόμος, αυτός της ουσιαστικής και βιώσιμης ανάπτυξης, με όρθια την κοινωνία και το φυσικό μας κεφάλαιο».
Πέραν των ανησυχητικών συμπερασμάτων, υπήρξαν και ορισμένες θετικές εξελίξεις, οι οποίες αφορούσαν κυρίως στην εφαρμογή δεσμεύσεων της χώρας έναντι του κοινοτικού ή διεθνούς δικαίου ή τη βελτίωση των απορροφήσεων κοινοτικών κονδυλίων. Έτσι, στη διάρκεια του τελευταίου έτους, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στην προώθηση της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα. Αντιμετωπίστηκαν επίσης, κάποια προβλήματα λειτουργίας των φορέων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών.
Επιχειρώντας παράλληλα, μια γρήγορη ανασκόπηση των δέκα ετών από την έκδοση της πρώτης έκθεσης, οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ως ιδιαίτερα θετική εξέλιξη τη δυνατότητα πρόσβασης των πολιτών, αλλά και των ίδιων των δημόσιων υπηρεσιών σε περιβαλλοντική και διοικητική πληροφορία. Με σημαντικότερες τομές τη δημιουργία του προγράμματος «Διαύγεια», το 2010, τη δωρεάν πρόσβαση στα φύλλα εφημερίδας της Κυβέρνησης και γενικότερα στη νομοθεσία, μέσω του ιστοτόπουwww.et.gr, έχει πλέον γίνει δυνατό κάτι που προ δεκαετίας φάνταζε εξωπραγματικό: η απρόσκοπτη πρόσβαση του κάθε πολίτη στις πράξεις των κυβερνητικών και διοικητικών οργάνων, αλλά και στους ίδιους τους νόμους. Πρόοδος έχει σημειωθεί και στις δυνατότητες συμμετοχής σε διαβουλεύσεις, αν και σταδιακά από ουσιώδες βήμα στη νομοθετική διαδικασία, η διαβούλευση αποκτά ένα τυπικό χαρακτήρα.
