Δικλίδες ασφαλείας σε ληξιαρχικές πράξεις γέννησης και άδειες γάμου

Επίσης, μειώνεται το πρόστιμο στις εκπρόθεσμες δηλώσεις κατά τη χρονική στιγμή της δήλωσης ληξιαρχικών γεγονότων με την καταβολή παράβολου δημοσίου. Ο επαναπροσδιορισμός του τρόπου επιβολής προστίμου για εκπρόθεσμες δηλώσεις ληξιαρχικών γεγονότων (μεταβολές, γέννηση, γάμος) γίνεται, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, προκειμένου να διασφαλίζεται το υποχρεωτικό της δήλωσης ληξιαρχικών γεγονότων ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται η γραφειοκρατία με την απλούστευση της διαδικασίας επιβολής.

Έτσι το πρόστιμο ανέρχεται σε 30 ευρώ (πριν ήταν 100 ευρώ) αν ο υπόχρεος δηλώσει τη μεταβολή ύστερα από ένα μήνα, τη γέννηση έπειτα από δέκα ημέρες και τον γάμο ύστερα από 40 ημέρες. Αν μετά την πάροδο αυτών των προθεσμιών παρέλθει και επιπλέον χρόνος 90 ημερών, το πρόστιμο ανέρχεται σε 60 ευρώ (πριν ήταν 300 ευρώ).

Ωστόσο, ορίζεται ότι σε περιπτώσεις που ο ληξίαρχος λάβει γνώση με οποιονδήποτε τρόπο την παράλειψη δήλωσης επί συμβάντος ληξιαρχικού γεγονότος, ενημερώνει τον οικείο γενικό γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ο οποίος επιβάλλει πρόστιμο, το οποίο για αυτές τις περιπτώσεις είναι αυξημένο.

Μεταξύ άλλων, αποσαφηνίζεται η διάταξη που αφορά τη σύνταξη ληξιαρχικής πράξης γέννησης σε περίπτωση παρένθετης μητρότητας. Ορίζεται ότι «σε περίπτωση γέννησης τέκνου από άλλη γυναίκα σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1455 έως 1460, απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύνταξη ληξιαρχικής πράξης είναι η προσκόμιση της δικαστικής απόφασης με την οποία δόθηκε η άδεια».

Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνονται σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Εσωτερικών που θα εισαχθεί σύντομα στη Βουλή για συζήτηση και ψήφιση. Έχει τίτλο «Προσαρμογή των διατάξεων του ν.344/1976 στο νέο τρόπο κατάρτισης των ληξιαρχικών πράξεων και λοιπές διατάξεις» και περιλαμβάνει 24 άρθρα.

Πέραν του ζητήματος των δηλώσεων γέννησης (άρθρο 20), υπάρχει διάταξη που δημιουργεί δικλίδα ασφαλείας για την αποτροπή έκδοσης πλαστών αδειών γάμου. Με το άρθρο 16 του σχεδίου νόμου ορίζεται ότι πλέον θα καταγράφονται στο σύστημα οι αριθμοί των παράβολων χαρτοσήμου που υποχρεούται ο κάθε μελλόνυμφος να καταβάλλει όταν καταθέτει αίτηση προκειμένου να εκδοθεί άδεια γάμου. Σημειώνεται ότι η άδεια γάμου είτε θρησκευτικού είτε πολιτικού γάμου εκδίδεται από τον δήμαρχο του τόπου κατοικίας του μελλόνυμφου.

Με την προηγούμενη διάταξη προβλέφθηκε να καταχωρείται στις ληξιαρχικές πράξεις γάμου ένας αριθμός παράβολου, το οποίο δεν υφίσταται. Ωστόσο το παράβολο χαρτοσήμου το οποίο καθορίστηκε με την ΥΑ 1093246/5486/0016/16.10.2012 αφορά την καταβολή του και από τους δύο μελλόνυμφους.

Με τη διάταξη αυτή αποτρέπεται η έκδοση πλαστών αδειών γάμου δεδομένου ότι το παράβολο χαρτοσήμου έχει αριθμούς οι οποίοι επαληθεύονται από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων μέσω της αλληλεπίδρασης των συστημάτων.

Επίσης καθιερώνεται η σύνταξη της ληξιαρχικής πράξης θανάτου εντός 24ώρου από την προσκόμιση της έγγραφης πιστοποίησης του θανάτου. Ως τώρα έπρεπε η δήλωση του θανάτου να συντάσσεται εντός 24ώρου από την επέλευση αυτού, αλλά παρατηρείτο το φαινόμενο οι πιστοποιούντες τον θάνατο γιατροί να συντάσσουν το σχετικό έγγραφο πέραν του 12ώρου από την επέλευση του θανάτου ή του 24ώρου πολλές φορές για λόγους λειτουργίας των νοσοκομείων.

«Με τη διάταξη αυτή, λοιπόν, εξορθολογίζεται και διευκολύνεται η σύνταξη του πιστοποιητικού θανάτου από τον γιατρό, με την προσκόμιση αυτού από το δηλούντα το γεγονός στο ληξίαρχο με άμεση συνέπεια την έναρξη της 24ωρης προθεσμίας».

Ορίζεται (άρθρο 18) επίσης ότι απαραίτητο στοιχείο προκειμένου να συνταχθεί η ληξιαρχική πράξη θανάτου είναι η υπεύθυνη δήλωση του ν.1599/1986 από τον δηλούντα τον θάνατο, ότι ο ενταφιασμός σε κάποιον δήμο, διαφορετικό του τόπου θανάτου, έχει γίνει αποδεκτός.

«Η ανάγκη αυτή πρόκυψε από την άρνηση δήμων για την ταφή πολιτών για διάφορους λόγους. Έτσι εξασφαλίζεται η προηγούμενη συναίνεση του δήμου για την ταφή, προκειμένου να συνταχθεί ληξιαρχική πράξη θανάτου».

Με το ίδιο άρθρο, ρυθμίζεται ειδικότερα το θέμα της ταφής ελλήνων μονίμων κατοίκων εξωτερικού ενώ επαναφέρεται ή αρμοδιότητα του εισαγγελέα όσον αφορά τη σύνταξη της ληξιαρχικής πράξης θανάτου μετά την ταφή.

Είναι αξιοσημείωτο ότι υπάρχει πρόβλεψη που αφορά την επιλογή του τόπου ενταφιασμού κάποιου προσώπου ως εκπλήρωση της επιθυμίας του, εφόσον ο ίδιος είχε δηλώσει ενώπιον συμβολαιογράφου τον τύπο της τελετής και τον τόπο ταφής. Έτσι, στο άρθρο 19 του νέου σχεδίου νόμου ορίζεται:

«Μετά το άρθρο 35 του ν. 344/1976 προστίθεται άρθρο 35Α ως ακολούθως:

«Άρθρο 35Α

Επιλογή τόπου ενταφιασμού προσώπου.

1. Η επιλογή του τόπου ενταφιασμού είναι δικαίωμα του προσώπου.

2. Κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα με ρητή, χωρίς όρο ή αίρεση, δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου, να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ενταφιασμού του. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζονται τα πρόσωπα, συγγενικά ή μη που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν.

3. Εφόσον τηρηθεί ο κατά τα ανωτέρω τύπος και η διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη, τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες, που επιμελούνται της ταφής του νεκρού οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν εναντιωθούν συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού.

4. Αν τα πρόσωπα που εκτελούν την επιθυμία του θανόντος παρεμποδίζονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο στην πραγματοποίησή της, μπορούν να ζητήσουν τη συνδρομή του Εισαγγελέα Πρωτοδικών της περιφέρειας όπου φυλάσσεται ο νεκρός.»».

Δημιουργείται Σύστημα Διασύνδεσης των Ληξιαρχείων και των Δημοτολογίων της Χώρας (άρθρο 7) με σκοπό την άμεση ενημέρωση των δημοτολογίων λόγω της διακίνησης της πληροφορίας μέσω της διαλειτουργικότητας. Ως τώρα η συνήθης πρακτική καθοριζόταν με βάση ότι η διακίνηση των πληροφοριών διενεργείτο με την αλληλογραφία – διαβιβαστικά έγγραφα.

Επίσης θεσπίζεται η κατάρτιση πλέον των ληξιαρχικών πράξεων στο πληροφοριακό σύστημα (άρθρο 8). Με τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, επιλύονται τα λειτουργικά προβλήματα που εντοπίστηκαν από την αρχική λειτουργία του συστήματος.

Πολλές παλαιότερες διατάξεις του ληξιαρχικού νόμου αναδιατυπώνονται με σκοπό την προσαρμογή αυτών στο νέο Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Ληξιαρχικών Πράξεων. Προσδιορίζεται για παράδειγμα ο τρόπος κλεισίματος, υπογραφής και βιβλιοδέτησης των ληξιαρχικών βιβλίων τα οποία εκτυπώνονται από το πληροφοριακό σύστημα –επιτυγχάνεται οικονομία χρόνου, εξασφάλιση δημοσίων εσόδων, ικανοποίηση αρχειακών αναγκών και την άμεση εξυπηρέτηση του πολίτη, λένε οι συντάκτες του σχεδίου νόμου.

Το υπουργείο Εσωτερικών εντάσσει το νέο σχέδιο νόμου στις προσπάθειες αναβάθμισης, απλούστευσης και αυτοματοποίησης των διαδικασιών τηρήσεως των ληξιαρχικών πράξεων.

Το ερώτημα είναι γιατί δεν περιελήφθησαν όλα αυτά στο ν. 4144/2013 που είχε τροποποιήσει την καταγραφή των ληξιαρχικών γεγονότων με τη δημιουργία στο υπουργείο Εσωτερικών πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης των ληξιαρχικών πράξεων, με παράλληλη τήρηση κεντρικής βάσης δεδομένων διαχείρισης αυτών.

Αυτό δεν έγινε διότι τότε, όπως επισημαίνεται από το υπουργείο Εσωτερικών, έπρεπε να «αντιμετωπισθεί άμεσα η παραβατικότητα στο πεδίο της κοινωνικής ασφάλισης, που είχε σχέση με τη λήψη συνταξιοδοτικών παροχών από οικείους ή συγγενείς θανόντων προσώπων, οι οποίοι επινοούσαν μη νόμιμους τρόπους και συνέχιζαν να εισπράττουν συντάξεις των θανόντων, οικογενειακά επιδόματα ή άλλα ωφελήματα, τα οποία απορρέουν από τον γάμο, τη γέννηση ή τον θάνατο. Αυτό ήταν άμεσα εφικτό γιατί το υπουργείο Εσωτερικών είχε ετοιμάσει το παραπάνω πληροφοριακό σύστημα και σ’ αυτό θα είχαν πρόσβαση άμεσα τόσο η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ ΑΕ), όσο και η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, οι υπηρεσίες Ποινικών Μητρώων, η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ)».

Το νέο σύστημα τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή από 8.5.2013, όμως οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου έγιναν αποδέκτες ερωτημάτων από άλλες υπηρεσίες και απλούς πολίτες σχετικά με ορισμένα ερμηνευτικά ζητήματα που προέκυψαν για τον λόγο ότι ορισμένες από τις διατάξεις του ληξιαρχικού νόμου απηχούσαν τον παλιό τρόπο κατάρτισης των ληξιαρχικών πράξεων.

Πάντως, όπως σημειώνεται στην εισαγωγική δήλωση του υπουργού Εσωτερικών κ. Γιάννη Μιχελάκη στο opengov, «το παρόν σχέδιο νόμου έρχεται να άρει τις ασάφειες και να εισάγει νέα εργαλεία στην υπηρεσία του πολίτη με σκοπό την απλοποίηση της διαδικασίας κατάρτισης και έκδοσης των ληξιαρχικών πράξεων. Δημιουργείται στο υπουργείο Εσωτερικών ομάδα υποστήριξης των ληξιάρχων από υπαλλήλους που είναι διαπιστευμένοι χρήστες και καταρτίζουν ληξιαρχικές πράξεις για λογαριασμό των ληξιάρχων, στο ληξιαρχείο των οποίων υπάρχει διαπιστωμένο πρόβλημα διασύνδεσης με το πληροφοριακό σύστημα. Θεσπίζεται νέο πληροφοριακό σύστημα διασύνδεσης των δημοτολογίων και των ληξιαρχείων της Χώρας, έτσι ώστε η πληροφορία να καταφθάνει άμεσα και να ενημερώνεται σε πρώτο χρόνο η αστική κατάσταση των ελλήνων πολιτών με ταυτόχρονη κατάργηση της γραφειοκρατίας. Επίσης προσαρμόζονται οι διατάξεις του ληξιαρχικού νόμου στη νέα δομή των ΟΤΑ και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων».