«Κυρία, να τες οι μέλισσες! Ηρθαν με το αεροπλάνο!» φωνάζει ενθουσιασμένος ένας μικρός μαθητής που μέχρι εκείνη την ώρα έπινε νυσταγμένος τον χυμό του κάτω από τον ανοιξιάτικο ήλιο. Το πούλμαν, που μεταφέρει τους περίπου 50 μαθητές της Δ’ τάξης του 4ου Δημοτικού Σχολείου Θήβας, αφήνει παιδιά και συνοδούς δασκάλους στον χώρο της Αερολέσχης Θηβών για να ζήσουν μια ξεχωριστή εμπειρία. Στο τρίτο ταξίδι του, από το Κιλκίς ως το Τυμπάκι Ηρακλείου, το Ιπτάμενο Μελισσοκομικό Σχολείο κάνει στάση στη Θήβα για να μυήσει τους μικρούς του φίλους στα μυστικά της κοινωνίας των μελισσών.
Ενα όνειρο του μελισσοκόμου δρος Αλέξανδρου Παπαχριστοφόρου, ερευνητή στο Εργαστήριο Φυσιολογίας Ζώων του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, γέννησε την ιδέα ενός πρωτότυπου μελισσοσχολείου που θα μεταφέρει από αέρος ένα ζωντανό μελίσσι κοντά σε μαθητές, κυρίως νηπιαγωγείων και δημοτικών, για να διδάξει τη σπουδαιότητα αυτού του συμπαθούς εντόμου. «Ενα βράδυ του περασμένου Ιουνίου είδα στον ύπνο μου ότι χρησιμοποίησα ένα μονοκινητήριο αεροσκάφος προκειμένου να μεταφέρω τα μελίσσια μου σε κάποια άλλη περιοχή. Οταν ξύπνησα, η ιδέα ενός ιπτάμενου μελισσιού είχε ήδη σχηματιστεί στο μυαλό μου» περιγράφει μιλώντας στο «Βήμα».
Μέλισσες «εξ ουρανού»


Ως μέλος του Αεραθλητικού Πολιτιστικού Κέντρου Χαλκιδικής Πήγασος, αποφάσισε να συνδυάσει τη δεξιότητα στην πλοήγηση υπερελαφρών αεροσκαφών με την αγάπη του για τη μελισσοκομία, ώστε να κάνει το όνειρο πράξη. Δεν θα τα κατάφερνε όμως χωρίς την οικονομική στήριξη φίλων της Αερολέσχης –εντός και εκτός Ελλάδος –και τις χορηγίες της μελισσοκομικής εταιρείας ΑΝΕΛ και της Δράκος Digital. Ετσι, τον περασμένο Νοέμβριο επιβιβάστηκαν στο πορτοκαλί αεροπλανάκι, που αναγράφει το σύνθημα «Give bees a chance!», ο κυβερνήτης και 2.000 μέλισσες μέσα σε μια διάφανη κυψέλη παρατήρησης για το πρώτο τους ταξίδι στη λίμνη Βεγορίτιδα.
«Ολο μας το εγχείρημα χρησιμοποιεί ως κίνητρο τον εντυπωσιασμό, καθώς τα παιδιά βλέπουν το μικρό αεροπλάνο να καταφθάνει από τον ουρανό και αμέσως μετά έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν μια πραγματική κυψέλη από απόσταση λίγων εκατοστών» επισημαίνει ο κ. Παπαχριστοφόρου. Μέχρι σήμερα τα μαθήματα έχουν παρακολουθήσει 450 μαθητές και μέχρι το τέλος της χρονιάς θα φτάσουν τους 700, με επισκέψεις σε Καρδίτσα, Χαλκιδική, Σέρρες και Ξάνθη.
Ιπτάμενη κοινωνία μελισσών


Το πρωινό μιας Παρασκευής, ύστερα από πτήση άνω των δύο ωρών, το ιδιαίτερο πλήρωμα φτάνει στη Θήβα για να συναντήσει τους μαθητές που περιεργάζονται το ξύλινο «βαλιτσάκι» του πιλότου. «Κυρία, εκεί μέσα είναι οι μέλισσες;» ρωτούν οι πιο υποψιασμένοι. «Πώς θα τις δούμε; Θα τις βγάλει έξω;» αναρωτιούνται άλλοι χαμηλόφωνα. Ο μελισσοκόμος μιλά για τα πρώτα έντομα με χαρακτηριστικά μελισσών που εμφανίστηκαν στον πλανήτη πριν από 60-70 εκατ. χρόνια, τραβώντας το ενδιαφέρον των μαθητών που σχηματίζουν γύρω του ένα χαρούμενο μελίσσι.
Η συλλογή της γύρης, η παραγωγή μελιού, βασιλικού πολτού και κεριού, η αξία της πρόπολης αλλά και του δηλητηρίου της μέλισσας για τη φαρμακευτική γίνονται αντικείμενο ερωταπαντήσεων ανάμεσα σε δάσκαλο και μαθητές. «Ξέρει κανείς για ποιον άλλο λόγο οι μέλισσες είναι τόσο σπουδαίες;» ρωτά εκείνος. Μερικά χεράκια σηκώνονται και ένας μικρός μαθητής απαντά: «Αν δεν υπήρχαν οι μέλισσες, τότε θα χάνονταν τα φυτά και τα λουλούδια από τον πλανήτη και θα έσπαγε η τροφική αλυσίδα». Πράγματι, η επικονίαση, δηλαδή η διαδικασία γονιμοποίησης των φυτών, είναι η σπουδαιότερη αποστολή αυτού του πολύ εργατικού εντόμου.
Μαθήματα ζωής από μια κυψέλη


«Πότε θα δούμε τις μέλισσες;» ρωτά ανυπόμονα μια μαθήτρια. «Πότε; Πότε;» φωνάζουν και άλλοι. Χαμογελώντας ο μελισσοκόμος αφαιρεί τα ξύλινα προστατευτικά και από τη διάφανη κατασκευή αποκαλύπτεται μια δραστήρια και νευρώδης κοινωνία. Τα παιδιά σε μικρές ομάδες πλησιάζουν την κυψέλη για να μάθουν να διακρίνουν τη βασίλισσα, που είναι μεγαλύτερη από τις εργάτριες με μικρά φτερά, καθώς δεν χρειάζεται να πετά έξω από την κυψέλη, παρά για τη μία και μοναδική της γαμήλια βόλτα. Ενώ οι κηφήνες ξεχωρίζουν γιατί είναι πιο μεγάλοι και παχείς με μεγάλα ενωμένα μάτια.
Από απόσταση εκατοστών δείχνουν το ένα στο άλλο τα μικροσκοπικά έντομα φωνάζοντας ενθουσιασμένα και ρωτούν τον δάσκαλο για τη ζωή γύρω από την κερήθρα. Μαθαίνουν για την οργάνωση της κοινωνίας των μελισσών, τη συνεργασία και την πειθαρχία. Εντυπωσιάζονται όταν μαθαίνουν ότι η γλώσσα επικοινωνίας τους είναι ο χορός, καθώς οι συλλέκτριες όταν βρίσκουν γύρη δείχνουν στις υπόλοιπες τον δρόμο εκτελώντας έναν χορό για να προσδιορίσουν την ακριβή θέση σε σχέση με τον ήλιο, αλλά και την απόσταση. Επιφωνήματα έκπληξης επικρατούν όταν ο δάσκαλος αναφέρει πως η βασίλισσα γεννά καθημερινά 1.500-3.000 αβγά, ανάλογα με το πόσο δυνατή είναι.
Με σύμμαχο τον καλό καιρό, μικροί και μεγάλοι δοκιμάζουν μέλι, κάνουν βόλτα ανάμεσα στα αεροπλάνα, βγαίνουν φωτογραφίες στην εξοχή, αστειεύονται, ενώ πολλοί μαθητές πλησιάζουν ξανά τον μελισσοκόμο. «Με ρωτούν για τις μέλισσες, μου λένε πράγματα που έχουν ακούσει από τους γονείς τους, αλλά αυτό που συνήθως μου ζητούν είναι να κρατήσουν την κυψέλη» λέει ο κ. Παπαχριστοφόρου στο «Βήμα». Στόχος για την επόμενη χρονιά, εφόσον υπάρχει η δυνατότητα, είναι το αεροπλανάκι να πετάξει σε ακριτικά νησιά φτάνοντας ως το Καστελλόριζο, ενώ ως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Επαγγελματιών Μελισσοκόμων δέχεται ήδη προτάσεις να μεταφέρει το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα στο εξωτερικό.


Κίνητρο για μάθηση
Κεντρίζοντας τη φαντασία των παιδιών

Ακόμη και τέσσερις μήνες μετά την επίσκεψη του ιπτάμενου σχολείου, οι μικροί μαθητές του Νηπιαγωγείου Ζέρβης στον Νομό Πέλλας συζητούσαν και ρωτούσαν για τις μέλισσες. Τέτοιος ήταν ο ενθουσιασμός, που η νηπιαγωγός τους, η κυρία Ελένη Σιπάκη, ανέπτυξε γύρω από τη μέλισσα ένα βιωματικό πρότζεκτ, μέσα από το οποίο συνέθεσαν σε μορφή παζλ το σώμα της μέλισσας, έμαθαν σχετικές παροιμίες, σχημάτισαν λέξεις, ζωγράφισαν και δημιούργησαν τη δική τους κυψέλη από χαρτόνι, αλλά και χόρεψαν και πέταξαν σαν μελισσούλες.
«Οταν προετοιμαζόμασταν γι’ αυτή τη συνάντηση, περιμέναμε να δούμε κάποιες φωτογραφίες, να μιλήσουμε για τη μελισσοκομία και το μέλι και τίποτα παραπάνω. Αυτό που ζήσαμε όμως όλοι είναι μια μοναδική εμπειρία, που κέντρισε τη φαντασία των παιδιών» λέει η εκπαιδευτικός μιλώντας στο «Βήμα». Οπως εξηγεί, η αμεσότητα του κ. Παπαχριστοφόρου είναι τέτοια που έκανε τα παιδιά να αγαπήσουν όχι μόνο τις μέλισσες, αλλά και το μέλι, το οποίο έχουν εντάξει πια στην καθημερινή τους διατροφή. «Αν και αρχικά αυτό που τράβηξε το ενδιαφέρον τους ήταν το αεροπλάνο, στη συνέχεια ενθουσιάστηκαν με τον ίδιο τον δάσκαλο και όσα είχε να τους πει. Μακάρι όλα τα σχολεία να ανοίξουν τις πόρτες τους σε αυτή την πρωτοβουλία» καταλήγει.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ