Δεκαπέντε χρόνια παρουσίας στη δημόσια ζωή της χώρας κλείνει εφέτος ο Συνήγορος του Πολίτη, μετρώντας ως σήμερα τρεις Συνηγόρους, περισσότερες από 165.000 αναφορές –ατομικές ή ομαδικές –και ποσοστό επίλυσης που ξεπερνά συνήθως το 75%, φτάνοντας πέρυσι και το 82% των υποθέσεων.
Μέσα σε δυσμενείς συνθήκες που κάνουν την απαίτηση για βελτίωση της σχέσης κράτους – πολίτη να μοιάζει πολυτέλεια και θέτουν υπό αμφισβήτηση όσα έχουν κατακτηθεί, η Ανεξάρτητη Αρχή δίνει καθημερινά τη μάχη της αναβάθμισης της ελληνικής δημόσιας διοίκησης προκειμένου αυτή να στηρίξει τους πολίτες στις συνθήκες της κρίσης.
Η άρση κατασχέσεων τραπεζικών λογαριασμών στην έκταση που παραβιάζουν το προβλεπόμενο όριο ακατάσχετου των μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων, η καταβολή ενός ποσού συντάξεως με την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης και η αποζημίωση κατόχων καρτών πολλαπλών διαδρομών λόγω απεργιακών κινητοποιήσεων των μέσων μαζικής μεταφοράς είναι μόνο μερικές από τις πρόσφατες επιτυχίες της προς αυτή την κατεύθυνση. «Ο Συνήγορος λόγω της φύσης της αποστολής του παρακολουθεί τον σφυγμό της κοινωνίας, γεγονός που φαίνεται από τις παρεμβάσεις της τελευταίας τριετίας σε θέματα ασφάλισης και συνταξιοδότησης, φορολογικά και θέματα αλλοδαπών και αιτούντων πολιτικό άσυλο» αναφέρει στο «Βήμα» η κυρία Καλλιόπη Σπανού, Συνήγορος του Πολίτη από το 2011.
Αμυνα απέναντι στην κρίση


Με την ανεργία να καλπάζει μέσα στο 2013, πλήθος ανέργων ήρθαν αντιμέτωποι με ένα ακόμη πρόβλημα χάνοντας την ιδιότητα του μακροχρόνια ανέργου διότι δεν προσήλθαν εγκαίρως στον ΟΑΕΔ για την ανανέωση του δελτίου ανεργίας τους. Κατάφεραν όμως να την ανακτήσουν, κατόπιν σχετικής ενημέρωσης από τον Συνήγορο, ασκώντας ένσταση που έγινε δεκτή σε περιπτώσεις ολιγοήμερης καθυστέρησης ή ανωτέρας βίας.
Η διαμεσολάβηση δεν σταμάτησε όμως εκεί, καθώς ακόμη και σε περιπτώσεις παράλειψης εκ μέρους των ανέργων οι συνέπειες θεωρήθηκαν ιδιαίτερα δυσμενείς, αντίθετα με τις επιταγές της αρχής της αναλογικότητας. Και αυτό διότι στερήθηκαν μια σειρά δικαιώματα ή ευεργετήματα που συνδέονται με το καθεστώς της μακροχρόνιας ανεργίας, όπως η δυνατότητα θεώρησης βιβλιαρίου ασθενείας για την ασφαλιστική κάλυψη των ανέργων και των οικογενειών τους ή εξαίρεσης από την υποχρέωση καταβολής του ΕΕΤΗΔΕ.
Οπως γίνεται φανερό, η αλυσίδα των συνεπειών της οικονομικής κρίσης κυριαρχεί στις αναφορές των πολιτών συνθέτοντας πια μια πρόκληση για τον Συνήγορο, που καλείται πλέον να απαντήσει σε προβλήματα συστημικής τάξεως και όχι απλώς σε ατομικές περιπτώσεις διοικητικής δυσλειτουργίας. «Αντίθετα με ό,τι θα περίμενε ίσως κανείς, στην αρχή της κρίσης καταγράφηκε μια καθίζηση των αναφορών, ένα πάγωμα, θα το χαρακτήριζα, εκ μέρους του κόσμου» επισημαίνει η κυρία Σπανού. Στη συνέχεια όμως σημειώθηκε σταδιακή αύξηση, η οποία αναμένεται να κορυφωθεί εφέτος με τον αριθμό-ρεκόρ των 13.600 αναφορών ως το τέλος του έτους, ξεπερνώντας τις 13.433 που συγκεντρώθηκαν το 2009.
Μειωμένα αντανακλαστικά


Η εμπειρία της επικεφαλής της Αρχής δείχνει ότι η κρίση δεν έχει επηρεάσει μόνο την καθημερινότητα των πολιτών, συγχρόνως έχει υποβαθμίσει και την ικανότητα ανταπόκρισης της διοίκησης σε όλα τα πεδία. «Οι ραγδαίες και αλλεπάλληλες νομοθετικές αλλαγές, η μείωση των πόρων και του προσωπικού σε υπηρεσίες αιχμής και τα μέτρα της κινητικότητας – διαθεσιμότητας και των απολύσεων έχουν καταλήξει σε έλλειψη σταθερού περιβάλλοντος διοικητικής λειτουργίας, πράγμα καταστροφικό για την ικανότητα ανταπόκρισης της διοίκησης στις πρωτόγνωρες προκλήσεις της εποχής» εξηγεί η κυρία Σπανού.
Η καταγγελία υπαλλήλου σε φαρμακευτική εταιρεία ότι απολύθηκε πέρυσι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της χωρίς ο εργοδότης να επικαλεστεί «σπουδαίο λόγο» είναι μία μόνο περίπτωση μειωμένων αντανακλαστικών της διοίκησης στον ελεγκτικό ρόλο της. Επειτα από αίτημα του Συνηγόρου προς τον εργοδότη για γραπτές εξηγήσεις, το οποίο περιλάμβανε ενημέρωση για την ισχύουσα νομοθεσία, η εργαζόμενη τελικά επαναπροσλήφθηκε. Πρόκειται για μια υπόθεση εμβληματικής σημασίας, όπως τη χαρακτηρίζει η κυρία Σπανού, για την προστασία της μητρότητας και την καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών στην εργασία.
Πρωταθλητές στην κακοδιοίκηση


Διαχρονικά οι φορείς όπου παρουσιάζονται φαινόμενα κακοδιοίκησης παραμένουν οι ίδιοι, αυτό που αλλάζει όμως είναι η κατάταξή τους με βάση τη συχνότητα των αναφορών. Σημειώνοντας ποσοστό-ρεκόρ (27%) το 2012, τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν περάσει πλέον μακράν στην πρώτη θέση ανάμεσα στους φορείς για τους οποίους οι πολίτες έχουν βάσιμη αμφισβήτηση ή διαμαρτυρία, ενώ πέντε χρόνια πριν την πρώτη θέση καταλάμβαναν (18%) οι βάσιμες αναφορές για την αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού. Αντίθετα, οι φορείς κύριας ασφάλισης εμφανίζονταν τότε στην έκτη θέση με ποσοστό μόλις 5%, μετά από όλα τα υπουργεία.
Ενδεικτικό των οικονομικών επιβαρύνσεων και περίπλοκων διαδικασιών είναι ότι το υπουργείο Οικονομικών περνά στη δεύτερη θέση, με τη ΔΕΗ να ξεχωρίζει από τους μεμονωμένους φορείς λόγω του ειδικού τέλους ακινήτων.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΕΕΤΗΔΕ
Το υπουργείο Οικονομικών κωφεύει
Ενώ η κοινωνία αποθέτει τα παράπονα και τις ελπίδες της στην Αρχή, από την άλλη το πολιτικοδιοικητικό σύστημα λόγω της πίεσης συγκεκριμένων δεσμεύσεων και προτεραιοτήτων πολιτικής δυσκολεύεται να ανταποκριθεί σε ευρύτερα θέματα που απαιτούν παρέμβαση.
Ετσι ο Συνήγορος έχει επανειλημμένως επισημάνει στο υπουργείο Οικονομικών την ανάγκη επιστροφής στους φορολογουμένους του ποσού του ΕΕΤΗΔΕ που κατέβαλαν εκ του περισσού, παρ’ όλο που προέβησαν σε διορθώσεις της έκτασης του ακινήτου, ή συμψηφισμού –υπό προϋποθέσεις –των οφειλών των πολιτών προς φορείς του «στενού» δημόσιου τομέα με βέβαιες και εκκαθαρισμένες απαιτήσεις τους προς ΟΤΑ και φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ανταπόκριση όμως μέχρι στιγμής δεν υπάρχει.
Στον αντίποδα, η μέχρι στιγμής υποδοχή της ειδικής έκθεσης του Συνηγόρου για τη ρατσιστική βία εντείνει την αισιοδοξία έμπρακτης αποδοχής μιας σειράς προτάσεων για ολοκληρωμένες παρεμβάσεις από την πλευρά της Πολιτείας. «Πρέπει να προχωρήσουμε με τις αλλαγές στον αντιρατσιστικό νόμο και την προστασία των θυμάτων, την εγρήγορση των δικαστικών λειτουργών για διερεύνηση του ρατσιστικού κινήτρου, την ειδική μέριμνα για τους μαθητές στο σχολικό περιβάλλον, την εκπαίδευση των αστυνομικών οργάνων αλλά και την ολοκλήρωση της αυτοκάθαρσης της ΕΛ.ΑΣ.» καταλήγει η κυρία Σπανού.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ