Ενα δηλητηριασμένο δόλωμα, ένα βόλι λαθροθήρα ή η ηλεκτροπληξία σε στύλο της ΔΕΗ μπορεί να ήταν η αιτία που ένας γύπας στον Κομψάτο της Θράκης έχασε πριν από δύο χρόνια τη σύντροφό του. Οι ερευνητές του WWF Ελλάς δεν κατάφεραν να εξιχνιάσουν την υπόθεση, παρακολουθούσαν όμως τον «χήρο» ασπροπάρη, ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή θα έβρισκε άλλο ταίρι. Το πρώτο καλοκαίρι όμως το πέρασε μονάχος, πετώντας κοντά στα βράχια όπου βρισκόταν η φωλιά του, προτού επιστρέψει το φθινόπωρο στην Αφρική.
Τον επόμενο Απρίλιο, το 2012, επέστρεψε στην ίδια περιοχή. «Περιμέναμε μήπως βρει άλλο ταίρι και φωλιάσει ξανά. Ομως εμφανίστηκε και πάλι μόνος του, κουβαλώντας κλαδιά και μαλλί για να ετοιμάσει τη φωλιά.Δυστυχώς, η αναπαραγωγική περίοδος τελείωσε και το πουλί δεν κατάφερε να βρει άλλο ταίρι» λέει η ερευνήτρια πεδίου κυρία Ελζμπιέτα Κρετ από το WWF Ελλάς.
Εφέτος, ύστερα από πολλές επισκέψεις στην περιοχή, η ομάδα του WWF δεν κατάφερε να εντοπίσει τον «χήρο» ασπροπάρη. «Είναι πιθανόν το πουλί να έχει εγκαταλείψει την επικράτεια. Ελπίζουμε να έχει αντικαταστήσει κάποιον άλλον ασπροπάρη που χάθηκε σε άλλη περιοχή. Και τώρα, μαζί με το καινούργιο ταίρι του, να μεγαλώνουν τα μικρά τους» επισημαίνει η κυρία Κρετ.
Κάθε χρόνο, οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι ο πληθυσμός αυτού του μικρόσωμου γύπα μειώνεται σε τέτοιο βαθμό ώστε είναι δύσκολο πλέον να βρεθεί ώριμος ασπροπάρης για να αντικαταστήσει ένα ταίρι που χάνεται.
Σήμερα, το είδος βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαφάνισης και αποτελεί παγκοσμίως απειλούμενο είδος, το οποίο περιλαμβάνεται στην «Κόκκινη Λίστα» της IUCN (International Union for Conservation of Nature).
Τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός του έχει μειωθεί δραματικά. Στη Βαλκανική χερσόνησο έχουν απομείνει λιγότερα από 90 ζευγάρια, εκ των οποίων μόνο 15 εντοπίζονται στην Ελλάδα και λιγότερα από 30 στη Βουλγαρία. Τα ελάχιστα ζευγάρια της χώρας μας φωλιάζουν σε Θεσσαλία, Ηπειρο, Κεντρική Μακεδονία και Θράκη. Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου και γειτονικές περιοχές θεωρούνται το τελευταίο οχυρό του είδους στη χώρα –εκεί ζουν περίπου οκτώ ζευγάρια. Στην Ευρώπη εκτιμάται ότι υπάρχουν 3.300 με 5.050 ζευγάρια.
Προκειμένου να ανακόψουν τη δραματική πορεία συρρίκνωσης του πληθυσμού του ασπροπάρη στα Βαλκάνια, τέσσερις οργανώσεις, το WWF Ελλάς και οι Ορνιθολογικές Εταιρείες της Βουλγαρίας, της Ελλάδας και της Βρετανίας, ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2011 την υλοποίηση του προγράμματος LIFE με τίτλο «Επείγοντα μέτρα για την εξασφάλιση της επιβίωσης του ασπροπάρη (Neophron percnopterus) στη Βουλγαρία και στην Ελλάδα», το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το Ιδρυμα Α.Γ. Λεβέντη.
Τα δολώματα απειλούν τους γύπες
Οι απειλές για τον ασπροπάρη εντοπίζονται στις περιοχές φωλιάσματος, κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρομών και στους τόπους διαχείμασης. Η δηλητηρίαση αποτελεί την κύρια αιτία για την αυξημένη θνησιμότητα των γυπών. Ακόμα και σήμερα γίνεται χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων –παρ’ ότι έχουν απαγορευτεί από το 1993 –με στόχο λύκους, αλεπούδες, αρκούδες ή αδέσποτα ζώα που προκαλούν ζημιές στην αγροτική παραγωγή. Οι γύπες μπορεί να μην είναι ο στόχος, αλλά αποτελούν «παράπλευρες» απώλειες, καθώς ως πτωματοφάγοι καταναλώνουν τα δηλητηριασμένα ζώα.
«Μία άλλη απειλή για τους ασπροπάρηδες είναι η λαθροθηρία και η κλοπή αβγών και νεοσσών από τη φωλιά» σημειώνει η κυρία Κρετ. Η ζωή τους όμως μπορεί επίσης να τεθεί σε κίνδυνο από τους ηλεκτρικούς στύλους όπου αναπαύονται ή κουρνιάζουν ή από τη λανθασμένη χωροθέτηση αιολικών πάρκων στους βιότοπους που προτιμούν, καθώς υπάρχει κίνδυνος πρόσκρουσης σε ανεμογεννήτριες.
HeliosPlus
