Η έλλειψη παιδείας αλλά και η αδυναμία του κράτους να λειτουργήσει αποτελεσματικά και αξιοκρατικά αποτελούν τους δύο βασικούς λόγους που η φιλανθρωπία δεν είναι τόσο διαδεδομένη στην Ελλάδα μεταξύ των εύπορων Ελλήνων. Αυτό επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» κ. Α. Δρακόπουλος. Το ίδρυμα έχει αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη δύο προγράμματα μείζονος σημασίας. Το πρώτο είναι το Κέντρο Πολιτισμού (ΚΠΙΣΝ) στο Φάληρο που όταν ολοκληρωθεί θα μεταμορφώσει όλη την περιοχή. Το δεύτερο, και άμεσα πιο σημαντικό, είναι το πρόγραμμα των 100.000.000 ευρώ για την αντιμετώπιση της κρίσης, εκ των οποίων έχουν ήδη διατεθεί τα μισά χρήματα. Ο κ. Δρακόπουλος σημειώνει ότι η συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα είναι απαραίτητη για να μπορέσουν φιλανθρωπικά σχέδια να υλοποιηθούν. Αν αυτό συμβεί, τότε η κοινωνία θα ενδυναμωθεί και θα μπορέσει να αντισταθεί στην άνοδο ακραίων πολιτικών δυνάμεων που απειλούν την κοινωνική συνοχή.

Τι σημαίνει φιλανθρωπία για εσάς;

«Ο Ζαν-Ζακ Ρουσό υποστήριξε ότι η φροντίδα για τους συνανθρώπους μας είναι το στοιχείο που προσδίδει σε όλους μας την ανθρώπινή μας διάσταση, ενώ ο Αριστοτέλης είπε: «Η μόρφωση του μυαλού χωρίς τη μόρφωση της καρδιάς δεν είναι καθόλου μόρφωση». Οι δύο αυτές προσεγγίσεις προσδιορίζουν απόλυτα την ουσία της έννοιας της φιλανθρωπίας, τόσο για μένα προσωπικά όσο και για το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Αυτό που θα ήθελα να επισημάνω εδώ είναι να κατανοήσουμε ότι η φιλανθρωπία εκφράζεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, όλοι εκ των οποίων είναι εξίσου σημαντικοί. Οι κοινωφελείς δραστηριότητες που εκφράζονται μέσω της παροχής οικονομικής ενίσχυσης, όπως είναι οι δράσεις του Ιδρύματος, είναι σημαντικές, αλλά ο εθελοντισμός αποτελεί έναν διαφορετικό τρόπο φιλανθρωπικής έκφρασης, εξίσου σημαντικό».

Γιατί πολλοί εύποροι Ελληνες, που θα μπορούσαν να συμβάλουν φιλανθρωπικά, κοιτούν το «Εγώ» και όχι το «Εμείς»;
«Ενας από τους βασικούς λόγους είναι η έλλειψη παιδείας, που θα ήθελα να προσδιορίσω ως έλλειψη αισθήματος ευθύνης, αλλά και ως παντελή έλλειψη κατανόησης του τι σημαίνει να είσαι μέρος του κοινωνικού συνόλου και του πώς εκφράζεται η κοινωνική αλληλεγγύη. Φυσικά δεν πρέπει να αποδίδουμε ατομικές ευθύνες μόνο. Το κράτος κατέχει σημαντικό μερίδιο της ευθύνης για το φαινόμενο αυτό. Η αδυναμία του κράτους να λειτουργήσει αποτελεσματικά και αξιοκρατικά, η έλλειψη θεσμών, καθώς και η απουσία υποδομών (ηθικών, υλικών και θεσμικών) αποτρέπουν ανθρώπους που θα μπορούσαν να συμβάλουν προς όφελος του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου ή αποτελούν δικαιολογία για την απουσία δράσης».

Πώς αποφασίσατε να προχωρήσετε στο πρόγραμμα των 100 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση της κρίσης;
«Η κοινωφελής δραστηριότητα του Ιδρύματος ξεκινά το 1996. Εκτοτε, άνω του 80% του συνόλου των δωρεών του έχει πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα με όλες τις άλλες δωρεές μας, το 2006 αποφασίσαμε να χρηματοδοτήσουμε την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Η απόφαση βασίστηκε στην πεποίθηση ότι το συγκεκριμένο έργο έχει σημαντικές αναμορφωτικές δυνατότητες σε πολιτιστικό, εκπαιδευτικό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Στην πορεία εμφανίστηκε η πρωτόγνωρη σε ένταση και διάρκεια κρίση, που μας προβλημάτισε πολύ. Επειτα από βαθιά σκέψη αποφασίσαμε να προχωρήσουμε με την κατασκευή του έργου, όπως προέβλεπε και ο αρχικός μας προγραμματισμός… Είναι έργο εθνικής σημασίας αλλά και έργο ελπίδας. Αποτελεί δέσμευση για το μέλλον της χώρας σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία. Το ΚΠΙΣΝ είναι επίσης μοχλός βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης οικονομικής ανάπτυξης. Ταυτόχρονα δεν μπορούσαμε να αγνοήσουμε τη σφοδρή οικονομική ύφεση και τις επιπτώσεις της, αισθητές σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα. Ηταν καθήκον μας να πράξουμε περισσότερα και να δράσουμε άμεσα. Ετσι, πήραμε την απόφαση να διαθέσουμε το επιπλέον ποσό των 100 εκατ. ευρώ, ως συμβολή στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης στην Ελλάδα, με κύριο μέλημα την παροχή άμεσης και απαραίτητης ανακούφισης. Από τα ως σήμερα αποτελέσματα της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας, πέρα από το γεγονός ότι υπάρχουν απτά στοιχεία επίτευξης των στόχων μας για άμεση ανακούφιση βαλλόμενων πληθυσμιακών ομάδων, αυτό που μας ικανοποιεί περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι το γεγονός ότι έχουμε βρει αξιόλογους συνεργάτες για την υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας… Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι, χωρίς την παρουσία τους, το κοινωφελές μας έργο δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί. Ολες μας οι δωρεές κατευθύνονται προς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Φυσικά, θα είμαστε ακόμη περισσότερο ικανοποιημένοι, όταν ολοκληρωθεί η διάθεση και των 100 εκατ. ευρώ (μέσα σε έναν χρόνο έχει διατεθεί το ήμισυ του ποσού μέσω 157 δωρεών), αλλά και όταν –το τονίζω αυτό –βρεθούν και άλλοι να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας».

Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα προγράμματα που χρηματοδοτείτε;
«Υπάρχουν δύο βασικά κριτήρια που καθοδηγούν και καθορίζουν τις επιλογές μας: Πρώτον, προσθέτει η υπό εξέταση δωρεά αξία στην κοινωνία; Μπορεί στο συγκεκριμένο περιβάλλον να ανακουφίσει τον πόνο και να αποκαταστήσει την πληγωμένη αξιοπρέπεια; Και, δεύτερον, επιδεικνύουν τα αρμόδια άτομα των δωρεοδόχων οργανισμών τις σωστές ηθικές αξίες, επαγγελματισμό, δέσμευση και την ικανότητα να εκπληρώσουν την αποστολή του έργου τους; Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης για κάθε δωρεά και πάντα έπεται μια αναλυτική αξιολόγηση του αιτήματος, με διαφανή και αξιοκρατικά κριτήρια».

Mπορεί να υπάρξει συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε τέτοιου είδους προγράμματα;
«Οχι μόνο το πιστεύω, αλλά το έχουμε κάνει πράξη. Το ΚΠΙΣΝ αποτελεί μοναδικό από πλευράς μεγέθους και κατά συνέπεια παραδειγματικό έργο, αποτέλεσμα συνεργασίας ιδιωτικού και δημοσίου τομέα στην Ελλάδα. Για να δώσω μεγαλύτερη βαρύτητα στη σημασία τέτοιων συνεργασιών θα πω πολύ απλά ότι το «μαγαζί» δεν βγαίνει αλλιώς. Η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική επανάσταση έχουν αναδείξει πέρα από σημαντικά πλεονεκτήματα και μια σειρά από πολύπλοκα και πρωτόγνωρα προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι φανερό πλέον ότι τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας δεν μπορούν, μόνοι τους ο καθένας, να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αυτά τα προβλήματα. Η συνεργασία τους καθίσταται απαραίτητη και είναι μονόδρομος».

Συνεργασίες
«Απάντηση στα άκρα η δυνατή κοινωνία»

Σχεδιάζετε νέες πρωτοβουλίες με ανάλογα ιδρύματα σε άλλες χώρες;

«Είμαστε πάντα ανοιχτοί σε δημιουργικές συνεργασίες και στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας και ιδεών. Το μοναδικό κριτήριο είναι ο απόλυτος κοινωφελής χαρακτήρας τέτοιων προσπαθειών και η παντελής έλλειψη ανταλλαγμάτων που καθορίζονται από μη φιλανθρωπικές παραμέτρους. Η πίστη μας στην ιδέα της συνεργασίας μεταξύ ιδρυμάτων μάς ώθησε να οργανώσουμε πέρυσι για πρώτη φορά διεθνές συνέδριο, με θέμα τον ρόλο της φιλανθρωπίας σε περίοδο οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Συμμετείχαν πολλά ευρωπαϊκά και αμερικανικά ιδρύματα. Το συνέδριο είναι για εμάς στο Ιδρυμα καινούργια ιδέα και προσπάθεια που βασίζεται στο γεγονός ότι η ανταλλαγή ιδεών που μπορούν να οδηγήσουν σε πιθανές συνεργασίες αποτελούν απαραίτητα εργαλεία αντιμετώπισης των πολλαπλών και πολύπλοκων προβλημάτων που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μέσω μεμονωμένων προσπαθειών. Η ανταπόκριση στο πρώτο συνέδριο μας οδήγησε στην απόφαση να καθιερώσουμε το συνέδριο σε ετήσια βάση και πάντα στην Ελλάδα. Το δεύτερο διεθνές συνέδριο του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» θα πραγματοποιηθεί στις 27-28 Ιουνίου 2013, στην Αθήνα, με θέμα «Ο Ρόλος της Φιλανθρωπίας στο Πλαίσιο μιας Κοινωνίας Πρόνοιας»».

Η ελληνική κοινωνία μοιάζει να βρίσκεται σε απόγνωση. Ακραίες πολιτικές δυνάμεις ενισχύονται. Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να συμβάλετε στον περιορισμό αυτών των φαινομένων;
«Τα φαινόμενα στα οποία αναφέρεστε είναι πολύπλοκα. Καθορίζονται από σειρά πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και ιδεολογικών παραμέτρων. Κατά συνέπεια, η αντιμετώπισή τους απαιτεί ενέργειες που ξεπερνούν κατά πολύ την οποιαδήποτε φιλανθρωπική-κοινωνική δράση ενός ή περισσότερων ιδρυμάτων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα κοινωφελή ιδρύματα έχουν συγκεκριμένα όρια δράσης. Ο ρόλος τους είναι εξ ορισμού συμπληρωματικός, όχι αναπληρωματικός. Τα φιλανθρωπικά ιδρύματα, ανεξαρτήτως μεγέθους, δεν μπορούν ποτέ να υποκαταστήσουν το κράτος. Οι φιλανθρωπικές δράσεις οφείλουν να αποσκοπούν κυρίως στην ανακούφιση της κοινωνίας και, κατά συνέπεια, στην ενδυνάμωσή της. Η ίδια η κοινωνία αποβάλλει ακραία φαινόμενα και καταστάσεις ως αποτέλεσμα αυτής της ενδυνάμωσής της».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ