πολιτική: Τζον Φ. Κένεντι: Το μυστικό του προέδρου των χιλίων ημερών

«Δεν μπορείτε να πείτε πως δεν σας αγαπούν στο Ντάλας, κύριε πρόεδρε» είχε πει στον Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, εν μέσω ιαχών και χειροκροτημάτων, η σύζυγος του Κόναλι, κυβερνήτη της Πολιτείας, από το πίσω κάθισμα της προεδρικής Λίνκολν λιμουζίνας. Λίγα λεπτά αργότερα ο 35ος αμερικανός πρόεδρος θα κειτόταν νεκρός στην αγκαλιά της συζύγου του, έχοντας ήδη χτίσει τον μύθο που έμελλε να αντέξει μισό αιώνα από την αποφράδα εκείνη Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 1963.

Τα αφιερώματα στο πρόσωπο του JFK, του πρώτου ρωμαιοκαθολικού προέδρου, αλλά και του νεότερου εκλεγέντος ως τότε στον Λευκό Οίκο, συνήθως διυλίζουν τα της δολοφονίας του, θέτοντας ερωτήματα επί ερωτημάτων για τον αριθμό των δολοφόνων, των πυροβολισμών αλλά και των εμπλεκομένων στην υπόθεση –όλα τους αναπάντητα ως σήμερα.

Λίγοι εστιάζουν στο γεγονός ότι ο Κένεντι απείχε μακράν από την εικόνα –την οποία επιτυχώς εξέπεμπε –του υγιούς, γεμάτου ευεξία 43χρονου που βρισκόταν στο τιμόνι της χώρας, και μάλιστα στην κρίσιμη συγκυρία του Ψυχρού Πολέμου. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί παρακολουθώντας τις τηλεοπτικές αναμετρήσεις με τον χλωμό, καταβεβλημένο, αξύριστο Νίξον ότι ο ευειδής, γεμάτος ενέργεια, ηλιοκαμένος Κένεντι ήταν σοβαρά άρρωστος.

Μακρινό ιστορικό

Ο πρόεδρος έπασχε από τη νόσο του Αντισον, ενδοκρινολογική διαταραχή των επινεφριδίων, νόσο που χτυπά έναν στους 25.000 ανθρώπους. Υπέφερε συχνά από σοβαρούς πόνους στην πλάτη και στη μέση, έχοντας φιλάσθενο ιστορικό, από μικρό παιδί, με επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη του, έλκος του δωδεκαδακτύλου και σοβαρές φλεγμονές στο έντερο.

Το επίτευγμα ήταν ότι το γνώριζαν ελάχιστοι άνθρωποι. Ο λόρδος Ντέιβιντ Οουεν, υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, ιατρός το επάγγελμα, ασχολείται διεξοδικά με την υπόθεση Κένεντι στο βιβλίο του «Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία» διαπιστώνοντας «μεγάλο σθένος και υπομονή» από τον αμερικανό πρόεδρο. Ο ίδιος βεβαίως διατυπώνει ερωτήματα για το αν και κατά πόσον ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα υγείας θα έπρεπε να έχει συγκαλυφθεί. Δεν δικαιούται άραγε ο «λαός» να ξέρει;

Η έρευνα οδηγεί τον Οουεν στο να υπογραμμίσει ότι τόσο κατά την αποτυχημένη απόβαση των Αμερικανών στον Κόλπο των Χοίρων, στην Κούβα, όσο και κατά την εξίσου αποτυχημένη συνάντηση του αμερικανού προέδρου με τον Χρουστσόφ στη Βιέννη ο JFK βρισκόταν σε άσχημη σωματική και ψυχολογική κατάσταση. Ενα στοιχείο που μπορεί να μην είναι καθοριστικό για την έκβαση των γεγονότων, δίδει ωστόσο μια ενδιαφέρουσα προσωπική διάσταση στην άσκηση της εξουσίας, και μάλιστα σε μια εποχή που –κατά τον ίδιο τον Χρουστσόφ –μύριζε μπαρούτι.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, ακόμη και τη στιγμή της δολοφονίας του, ο JFK δεν θα μπορούσε –και να το ήθελε –να σκύψει για να προστατευθεί, καθώς φορούσε ειδικές τιράντες, από τους ώμους ως τα σκέλη, που τον βοηθούσαν να φαίνεται ευθυτενής.

«Είμαι Βερολινέζος»

Γιος, δεύτερος κατά σειρά, του –κατά κοινή ομολογία, εξουσιαστικού –Τζόζεφ Πάτρικ Κένεντι και της Ρόζμαρι Φιτζέραλντ, ο Τζον φοίτησε μεταξύ άλλων στα Πανεπιστήμια του Πρίνστον, του Στράτφορντ και του Χάρβαρντ, ενώ τιμήθηκε με πλείστα όσα πολεμικά παράσημα για την ανδρεία που επέδειξε ως κυβερνήτης τορπιλακάτου τον Αύγουστο του 1943.

Μετά την ανάληψη της εξουσίας, στο αποκορύφωμα της δημοτικότητάς του και ενώ μαινόταν ακόμη ο Ψυχρός Πόλεμος, ο Τζον Κένεντι επισκέφθηκε την Ευρώπη, σε μια καλά οργανωμένη επιχείρηση γοητείας. Κατήγγειλε το κομμουνιστικό καθεστώς και δείχνοντας το Τείχος του Βερολίνου είπε το ιστορικό «Ich bin ein Berliner» («Είμαι Βερολινέζος»). Είναι η ρήση που θα καταχωρισθεί πλάι στο όνομά του, μαζί με το απόσπασμα από την ομιλία του 1960 κατά την ορκωμοσία του στη θέση του αμερικανού προέδρου: «Μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου».

Ο μύθος και οι γυναίκες

Στο διάστημα των 1.037 ημερών κατά τις οποίες προήδρευσε –εξ ου και το προσωνύμιο «ο πρόεδρος των χιλίων ημερών» –ο ίδιος έκανε αρκετά.

Το 1961 χρεώνεται την αποτυχία στον Κόλπο των Χοίρων, ενάμιση χρόνο αργότερα όμως –όταν η Κούβα επιστρέφει στην πολιτική ατζέντα –ο Κένεντι παίρνει τη ρεβάνς: η κρίση με τους ρωσικούς πυραύλους θα του πιστωθεί θετικά, καθώς ασκεί κλιμακούμενη πίεση στον ρώσο πρόεδρο, αποφεύγει τις προκλητικές κινήσεις και επιτυγχάνει ιστορικό συμβιβασμό μαζί του.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι, αν ο Κένεντι δεν είχε δολοφονηθεί και είχε την ευκαιρία μιας δεύτερης θητείας, δεν θα είχε περάσει στη σφαίρα της μυθολογίας. Με τα «αν» όμως δεν φτιάχνεται Ιστορία. Και η αλήθεια είναι ότι η προσωπική του πορεία, τύχη, ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο έφυγε από τη ζωή, συνέβαλε τα μέγιστα στην οικοδόμηση αυτού του μύθου.

Η σχέση του με τις γυναίκες έρχεται να εμπλουτίσει την αφήγηση γύρω από το όνομά του σε έντυπα λαϊκής κατανάλωσης και συζητήσεις σε διαδρόμους. Η σχέση του με την Τζάκι περνά από σαράντα κύματα. Τις καλές ημέρες είναι αυτή που θα δώσει στην οικογένεια το προσωνύμιο «Κάμελοτ», καθώς ο Κένεντι αγαπά ιδιαίτερα το τραγούδι από το ομώνυμο μιούζικαλ που παίζεται την εποχή εκείνη στο Μπρόντγουεϊ με θέμα τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης.

Σε γενικές γραμμές, ο Κένεντι δείχνει τραγική πολιτική απερισκεψία, ελαφρότητα, στη σχέση του με το άλλο φύλο. Η Μέριλιν Μονρόε θα τραγουδήσει το «Χρόνια πολλά, κύριε πρόεδρε» χωρίς να ενοχληθούν οι Αμερικανοί, ο JFK δεν θα διστάσει όμως να συνάψει δεσμούς με σχετικά άγνωστα για τα καθ’ ημάς πρόσωπα που θεωρούνται επικίνδυνα, αντιμετωπίζοντας ελαφρά τη καρδία θέματα που άπτονταν της δημόσιας ζωής. Δεν είπε για παράδειγμα «όχι» στην Τζούντιθ Κάμπελ, παρ’ ότι γνώριζε ότι υπήρξε ερωμένη του διαβόητου μαφιόζου Σαμ Τζιανκάνα (σχέση για την οποία παρενέβη στον πρόεδρο ακόμη και ο διευθυντής του FBI Εντγκαρ Χούβερ), ενώ αμέσως μετά συνήψε δεσμό και με την Ελεν Ρόμετς, που είχε μεγαλώσει στην Ανατολική Γερμανία και φερόταν ως κατάσκοπος. Τη γυναίκα αυτή λέγεται ότι τελικά απέλασε στη Δυτική Γερμανία μόλις έμαθε για τον δεσμό της με τον αδελφό του ο Ρόμπερτ Κένεντι.