Οι Ελληνες δεν έχουν στο DNA τους τον εθελοντισμό…

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πανελλαδικής έρευνας της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς για το ευρωπαϊκό έτος εθελοντισμού, ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού της χώρας δεν φαίνεται να συμμετέχει σε εθελοντικές δραστηριότητες είτε στο πλαίσιο του τυπικού είτε του άτυπου εθελοντισμού.

Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από την έρευνα που παρουσιάστηκε στα γραφεία του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου την Πέμπτη, το 81,1% του πληθυσμού δε συμμετείχε καμία φορά σε άτυπες κοινωνικές δραστηριότητες, το 29,1% συμμετείχε σε εθελοντικές δραστηριότητες θρησκευτικών ή εκκλησιαστικών οργανώσεων, το 3,2% σε δραστηριότητες φιλανθρωπικών οργανώσεων, το 8,2% σε δραστηριότητες ψυχαγωγικών ομάδων και μόλις το 5% σε δραστηριότητες πολιτικών κομμάτων, εργατικών σωματείων, συνδικάτων και συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Η ποσοτική έρευνα πραγματοποιήθηκε πανελλαδικά, από τις 9 ως τις 25 Μαρτίου 2012, με βάση 1.767 ερωτηματολόγια. Αντίστοιχα, η έρευνα σε εθελοντικές οργανώσεις, διενεργήθηκε από τις 9 ως τις 30 Μαρτίου 2012 με βάση 151 ερωτηματολόγια. Πάντως, η διαχρονική έλλειψη πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων, όπως ανέφεραν κατά την παρουσίαση της έρευνας οι εκπρόσωποι της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, δεν επιτρέπει να προσδιοριστεί με ακρίβεια ο αριθμός των εθελοντών στην Ελλάδα καθώς και ο βαθμός συμμετοχής του πληθυσμού σε εθελοντικές δραστηριότητες (τυπικές, μέσω των οργανώσεων δηλαδή, ή άτυπες).

«Το ευρωπαϊκό έτος 2011 εθελοντισμού είχε θέσει ως στόχο την περαιτέρω αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η εθελοντική δράση και η ενεργός συμμετοχή του πολίτη» ανέφερε στην ομιλία του ο αναπληρωτής επικεφαλής του γραφείου ενημέρωσης του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου για την Ελλάδα κ. Αντώνης Καϊλής.

«Με τη λογική ότι ο εθελοντισμός πρέπει να συμπεριληφθεί στις προσπάθειες για την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, η ΕΕ δραστηριοποιείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, μέσα από μια συνολική προσπάθεια που καταβάλλεται από το σύνολο των κρατών-μελών επιδιώκεται η δημιουργία ενός περιβάλλοντος κατάλληλου για τον εθελοντισμό στην ΕΕ και η άρση των όποιων πιθανών εμποδίων» είπε ο κ. Καϊλής.

«Το Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού συνέπεσε με μια εποχή κρίσης για τη χώρα μας, μιας κρίσης οικονομικής, πρωτίστως όμως ηθικής, μιας κρίσης αξιών» τόνισε από την πλευρά του ο γραμματέα Νέας Γενιάς κ. Γιάννος Λιβανός στην διάρκεια της εκδήλωσης παρουσίασης των αποτελεσμάτων του εθνικού σχεδίου δράσης για το ευρωπαϊκό έτος εθελοντισμού 2011. «Στη δεδομένη αυτή χρονική συγκυρία η προώθηση του εθελοντισμού ως μέσο αντίστασης στην κρίση και τόνωσης της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, απέκτησε – και έχει ακόμα- μια ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία» πρόσθεσε.

«Ο εθελοντισμός δεν φιλοδοξεί να είναι η απάντηση στο οξύ θέμα της ανεργίας των νέων, είναι όμως η απάντηση στο θέμα της αλλαγής νοοτροπίας που ταλανίζει τη χώρα και πνίγει τους νέους και τις νέες, είναι η απάντηση στο θέμα της ηθικής κρίσης» συνέχισε ο γενικός γραμματέας Νέας Γενιάς.

Ο κ. Λιβανός έκανε γνωστό ότι για τη ενημέρωση των μαθητών σχετικά με τα θέματα του εθελοντισμού δημιουργήθηκε και ένα εκπαιδευτικό ντοκιμαντέρ καθώς και ένα εκπαιδευτικό εγχειρίδιο για καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, υλικό δηλαδή που θα διατίθεται (και) στα σχολεία.

Σύμφωνα με την ανάλυση δεδομένων της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας «ESS» φαίνεται ότι αργά και σταθερά πολλαπλασιάζονται την τελευταία δεκαετία οι ενδείξεις ότι υπάρχει μια αύξηση της συμμετοχής κυρίως των νέων μορφωμένων ατόμων, κεντρώας ιδεολογικής προέλευσης σε Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις.

Η τάση αυτή, σε συνδυασμό με τις άτυπες μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι εισερχόμαστε σε μια φάση επαναπροσδιορισμού της πολιτικής συμμετοχής, η οποία, για ένα τμήμα των πολιτών, συντελείται έξω από τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα και τις οργανώσεις που εμμέσως καθοδηγούν.

Ο αριθμός των Ελλήνων εθελοντών, όπως προκύπτει από την έρευνα, ανέρχεται περίπου σε 30 με 32 χιλιάδες και φαίνεται να υπάρχει αυξητική τάση συμμετοχής σε εθελοντικές δραστηριότητες. «Η κινητοποίηση πολιτών κατά τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 αποτέλεσε, ίσως, κορυφαία στιγμή στην ιστορία του Εθελοντισμού στη χώρα», τονίζουν οι εκπρόσωποι της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν από την Γενική Διεύθυνση Εθελοντισμού του «Αθήνα 2004» υπήρξαν 160.000 αιτήσεις εθελοντών (από τους οποίους όμως 25% ήταν αλλοδαποί και το 10% ομογενείς), ενώ ο τελικός αριθμός των εθελοντών έφτασε τους 58.000, με το 43% εξ αυτών να απαρτίζεται από νέους ηλικίας μέχρι 24 ετών. Σημαντικός αριθμός πολιτών, περίπου 25.000, συμμετείχαν, επίσης, σε εθελοντικές δραστηριότητες κατά τη διοργάνωση των Παγκόσμιων Αγώνων Special Olympics 2011 στην Αθήνα.

Πάντως, η προσπάθεια χαρτογράφησης του χώρου των οργανώσεων από τους δημόσιους φορείς έχει αξιολογηθεί ως ελλιπής, αποσπασματική και εν ολίγοις προβληματική καθώς δεν δίνουν τεκμηριωμένα αποτελέσματα, με μια διαχρονικότητα, σχετικά με τον ακριβή αριθμό των ελληνικών εθελοντικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό χώρο.

Στην Ελλάδα δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμη μια μέσο – μακροπρόθεσμη έρευνα για την ποιοτική και ποσοτική αποτύπωση των χαρακτηριστικών του εθελοντισμού από κάποιο ερευνητικό ίδρυμα, ινστιτούτο, πανεπιστημιακό τμήμα, κλπ.

Από τα πορίσματα της μελέτης προκύπτει ότι η παρουσία του επίσημου εθελοντισμού στη χώρα μας αν και παρουσιάζει χαμηλά ποσοστά είναι σημαντική, λαμβάνοντας υπόψη την τάση που παρουσιάζεται για ενδελεχή και πολυσχιδή παρουσία των εθελοντικών οργανώσεων στη σύγχρονη πραγματικότητα μέσα σε ένα περιβάλλον οικονομικών δυσχερειών, αλλά και προκλήσεων, οι οποίες αποτελούν χαρακτηριστικά του μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας.

Επισημαίνεται, επίσης, ότι σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνών, παρ’ όλες τις επιμέρους διαφορές (που κυρίως οφείλονται στο φύλο και την ηλικία των ερωτώμενων), στους τομείς και στη μορφή συμμετοχής, στις ώρες που προσφέρονται στην εθελοντική εργασία αλλά και στη σχέση με τον ανεπίσημο εθελοντισμό, προκύπτει ότι όσοι ασχολούνται με τον εθελοντισμό διακρίνονται για τη σοβαρή ενασχόλησή τους με αυτόν καθώς και για τη θετική αποτίμηση του ρόλου του εθελοντισμού, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.

Διατυπώθηκαν μάλιστα, μεταξύ άλλων, οι παρακάτω προτάσεις:

-Δημιουργία ενός ενιαίου Μητρώου με κανόνες για την ταξινόμηση και καταγραφή των οργανώσεων.

-Διαφοροποιημένο πλαίσιο λειτουργίας και ρύθμισης της συνεργασίας μεταξύ Δημόσιων Φορέων και Οργανώσεων ανά υπουργείο, με γενικές όμως αρχές, λόγω της πολυπλοκότητας και ποικιλομορφίας των Οργανώσεων.

-Καθιέρωση ενός ευρύτερου πλαισίου ελέγχου της λειτουργίας και της χρηματοδότησης, ειδικά στους τομείς όπου η Πολιτεία στρέφει συστηματικά την προσοχή της.

-Ημερίδες ευαισθητοποίησης και συνεργασιών.

-Διαβούλευση με τις τοπικές οργανώσεις για τη διαμόρφωση των όρων συνεργασίας, του πλαισίου και συστήματος αξιολόγησής της σχέσης τους με την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση και τους Δήμους.

-Εκκίνηση διαλόγου μεταξύ των Οργανώσεων για τις αξίες, τη λειτουργία και την επιβίωσή τους με όρους διαφάνειας, λογοδοσίας κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής.

-Εξωστρέφεια των οργανώσεων, αλλαγή κουλτούρας συνεργασίας και δημιουργία συμπράξεων σε μεγαλύτερα σχήματα (π.χ. Ομοσπονδίες, Δίκτυα, Συστάδες, κλπ) με σκοπό τη δικτύωση, την ενδυνάμωση, την απόκτηση τεχνογνωσίας, την αναζήτηση χρηματοδότησης.

-Ενέργειες Δημοσιότητας και Ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάπτυξη του εθελοντικού κινήματος, γενικότερα, μέσω της στρατηγικής προσέλκυσης νέων εθελοντών – ανάδειξης των βέλτιστων πρακτικών, δημοσιοποίησης των δράσεων των οργανώσεων.

-Συνεργασία των Οργανώσεων με το Σχολείο για την από κοινού διοργάνωση και υλοποίηση δράσεων Εθελοντισμού όπως και δράσεων καλλιέργειας «συνείδησης» του ενεργού πολίτη στις μικρές κυρίως ηλικίες.