Οσοι επί χρόνια αγωνίζονται για τη δικαίωση των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου και την αποζημίωση συγγενών των νεκρών της θηριωδίας των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής το ’44 ένιωσαν ικανοποίηση. Μόνο που περιμένουν να γίνει και πράξη η πρωθυπουργική δέσμευση ότι η ελληνική κυβέρνηση θα παρέμβει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σχετικά με τις γερμανικές αποζημιώσεις.
«Εφόσον πραγματοποιηθεί αυτό που είπε ο πρωθυπουργός κ. Γ.
Παπανδρέου, δηλαδή παρέμβει η Ελλάδα εμπροθέσμως στο δικαστήριο της Χάγης και ζητήσει την απόρριψη της αιτήσεως της Γερμανίας κατά της Ιταλίας, η σημερινή κυβέρνηση θα σώσει την τιμή της χώρας μας», επεσήμανε μιλώντας στο «Βήμα» ο γενικός γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών κ. Ευ. Μαχαίρας. Οπως σημειώνει, η τιμή της χώρας «έχει πληγεί κατά τρόπο βάναυσο και εξευτελιστικό με την υπ’ άριθμ. 6 απόφαση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου του 2002 που είχε δεχτεί ότι η Γερμανία έχει το δικαίωμα της ετεροδικίας και ότι τα θύματα δεν έχουν δικαίωμα ατομικής αγωγής, όχι μόνο στα ελληνικά δικαστήρια αλλά και στα γερμανικά και οι αποζημιώσεις τους είναι θέμα διακρατικών διαπραγματεύσεων». Μάλιστα, ο κ. Μαχαίρας υπογραμμίζει ότι διακρατικές διαπραγματεύσεις «ουδέποτε έγιναν και ουδέποτε θα γίνουν, εκτός κι αν σε αυτό η ελληνική Κυβέρνηση αλλάξει γραμμή και σώσει και επ΄αυτού του θέματος την τιμή της Ελλάδας….».
Τον Ιούνιο θα εκδικαστεί ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης η προσφυγή της Γερμανίας κατά της απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ιταλίας, με την οποία απορρίφθηκε η ένσταση της Γερμανίας περί ετεροδικίας και κρίθηκε νόμιμη η κατάσχεση γερμανικού ακινήτου στην πόλη της Φλωρεντίας για την πληρωμή μέρους του ποσού που επιδικάστηκε από τα ελληνικά δικαστήρια στους κατοίκους του Διστόμου.
Πώς φτάσαμε όμως από τη Λειβαδιά στην Ιταλία και από κει ως τη Χάγη; Το 1997, ο δικηγόρος Ιω. Σταμούλης έκανε ομαδική αγωγή συγγενών των 218 θυμάτων της σφαγής του Διστόμου κατά του γερμανικού δημοσίου ζητώντας αποζημίωση για ψυχική οδύνη αλλά και για τις καταστροφές που προκάλεσαν τα ναζιστικά στρατεύματα πυρπολώντας τα σπίτια ολοκλήρου του χωριού. Η απόφαση του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς επιδίκασε περίπου 9,5 δισ. δραχμές στους συγγενείς των νεκρών του Διστόμου. Η αποζημίωση αφορούσε την ηθική ικανοποίηση των συγγενών αλλά δεν έγινε δεκτή η αποζημίωση για τις υλικές ζημιές (η αγωγή ως προς αυτό εκρίθη αόριστη). Εκπρόσωποι του γερμανικού δημοσίου προσέφυγαν στο Εφετείο Αθηνών το οποίο έκρινε ως ορθή την απόφαση του Πρωτοδικείου, όπως και ο Αρειος Πάγος όταν οι γερμανοί προσέφυγαν κατά της απόφασης του Εφετείου – είναι χαρακτηριστικό ότι η υπόθεση εκδικάστηκε στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου (απόφαση υπ΄αριθμ. 12 του 2000) και με 16 υπέρ 4 κατά απέρριψε την προσφυγή των Γερμανών.
Ωστόσο, κατατέθησαν αγωγές κατά του Γερμανικού Δημοσίου στο Πρωτοδικείο Λειβαδιάς, από κατοίκους του Λιδωρικίου που διεκδικούσαν αποζημίωση για καταστροφή κατοικιών και περιουσιακών στοιχείων από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής το 1944. Ομοιες ήταν οι αποφάσεις των δικαστηρίων με αποτέλεσμα το Γερμανικό Δημόσιο να προσφύγει και πάλι στον Αρειο Πάγο. Η υπόθεση προσδιορίστηκε στο Α΄ τμήμα του Αρείου Πάγου το οποίο διαφώνησε με την ολομέλεια και παρέπεμψε στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, το οποίο με την υπ. αριθμ. 6 απόφαση του 2002 έκρινε ότι η Γερμανία απολαμβάνει το δικαίωμα της ετεροδικίας και επομένως τα ελληνικά δικαστήρια δεν έχουν δυνατότητα να δικάσουν αγωγές κατά της Γερμανίας. Μάλιστα, προχώρησε ακόμα περισσότερο σημειώνοντας ότι το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει δικαίωμα εγέρσεως ατομικής αγωγής των θυμάτων, αλλά το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων ρυθμίζεται με διακρατικές διαπραγματεύσεις.
Ο δικηγόρος Σταμούλης, όμως, δεν μπορούσε να προχωρήσει σε κατάσχεση ακινήτων του γερμανικού δημοσίου στην Ελλάδα, αφού για κάτι τέτοιο απαιτείται άδεια από υπουργό Δικαιοσύνης, την οποία οι εκάστοτε υπουργοί δικαιοσύνης δεν χορηγούσαν. Κατέφυγε λοιπόν στη Φλωρεντία όπου υπάρχουν γερμανικά ακίνητα και έκανε κατασχέσεις, μια και το άρθρο 44 του καταστατικού της Ενωμένης Ευρώπης, ορίζει ότι απόφαση εκτελεστή σε μια χώρα εκτελείται και στις υπόλοιπες της Ευρώπης. Το Γερμανικό Δημόσιο προσέφυγε στο Πρωτοδικείο Φλωρεντίας για να ακυρώσει την κατάσχεση αλλά το δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή του. Το ίδιο έγινε και στο Εφετείο της Φλωρεντίας Στη συνέχεια και ο ιταλικός Αρειος Πάγος έκρινε ότι η κατάσχεση είναι νόμιμη, με αποτέλεσμα η Γερμανία να προσφύγει στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Ο Σταμούλης είχε ζητήσει την κατάσχεση για την κάλυψη των δικαστικών εξόδων. Η χώρα μας, μέχρι τις 15/1/2011 μπορεί να ζητήσει να παρέμβει στο Δικαστήριο της Χάγης υπέρ της Ιταλίας και να ζητήσει την απόρριψη της γερμανικής προσφυγής, ώστε να πάρουν οι κάτοικοι του Διστόμου ένα μικρό μέρος της αποζημίωσης που τους επιδίκασαν τα ελληνικά δικαστήρια (τα δικαστικά έξοδα).
Ηδη, από τις αρχές Ιανουαρίου ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών κ. Μανώλης Γλέζος και ο κ. Μαχαίρας καλούσαν την ελληνική κυβέρνηση να ενεργήσει αλλά και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης «να σταθεί στο ύψος του, να μην καμφθεί από τις γερμανικές και φιλογερμανικές πιέσεις και να απορρίψει την γερμανική προσφυγή κατά της απόφασης του Αρείου Πάγου της Ιταλίας, με την οποία επικυρώθηκε η κατάσχεση γερμανικού ακινήτου κειμένου στη Φλωρεντία της Ιταλίας προς μερική -έστω και ελάχιστη- αποζημίωση των θυμάτων του Διστόμου».
Το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών, που ιδρύθηκε το 1996, ζητά την καταβολή της αποζημίωσης που επεδίκασε στη χώρα μας η Διεθνής Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων (1946), την επιστροφή του κατοχικού δανείου και την αποζημίωση των θυμάτων κατοχής εξαιτίας των εγκληματικών πράξεων των γερμανικών στρατευμάτων κατά του ελληνικού λαού.
