Δύο μόλις ετών, και διανύει καθημερινά πάνω από 40 χιλιόμετρα. Τρέχει επικεφαλής της ομάδας της, συμβάλλει στην ανατροφή και την εκπαίδευση των μικρών, παραμονεύει στο σκοτάδι τα θηράματά της και μέσα σε δέκα τουλάχιστον ημέρες, έχει περιοδεύσει στην «επικράτειά» της, που ούτε λίγο ούτε πολύ περιλαμβάνει 450 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους, υψιπέδων, βουνοπλαγιών και λιβαδιών. Και όλα αυτά τα απολύτως φυσιολογικά και καθημερινά για εκείνη, περνούν με ένα απλό σήμα ραδιοεντοπισμού από το ειδικό κολάρο που περιβάλλει τον λαιμό της, στις συσκευές καταγραφής της ομάδας βιολόγων που έχουν αναλάβει να προφυλάξουν την απρόσκοπτη μετακίνησή της, στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας. Η λύκαινα, για την οποία γίνεται λόγος, είναι το ζώο που επελέγη από την ομάδα της «Καλλιστώς», της περιβαλλοντικής οργάνωσης για την άγρια ζωή και την φύση, προκειμένου να συμβάλει με την καθημερινή της συμπεριφορά στην προστασία των πληθυσμών των ομοίων της, στην ευρύτερη περιοχή του Δομοκού, από όπου, τα αμέσως επόμενα χρόνια, θα διέρχονται ένας νέος αυτοκινητόδρομος και μια νέα γραμμή τρένου, υψηλής ταχύτητας.

Εδώ και μερικούς μήνες, έπειτα από την ολιγόωρη σύλληψή της από τους βιολόγους της «Καλλιστώς», προκειμένου να περιβληθεί τον ειδικό μηχανισμό σε σχήμα κολάρου για τον εντοπισμό της, η λύκαινα είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, δίνοντας, άθελά της, τα πλέον πολύτιμα δεδομένα για τις συνήθειες των υπόλοιπων ζώων της αγέλης της. Σκοπός αυτής της παρατήρησης και της καταγραφής είναι η διέλευση των δύο νέων, συγκοινωνιακών γραμμών, των οποίων έχει δρομολογηθεί η κατασκευή τους στην περιοχή, να επηρεάσει στο ελάχιστο κυρίως την επικοινωνία και την αναπαραγωγή των λύκων της συγκεκριμένης περιοχής, που όπως επισημαίνει ο επικεφαλής του προγράμματος, κ. Γιώργος Ηλιόπουλος, «δεν ξεπερνούν αριθμητικά τα 12 άτομα, χωρισμένα σε δύο αγέλες των πέντε και των επτά ατόμων, αντίστοιχα». Η πρώτη αγέλη, είναι εκείνη στην οποία ανήκει και η λύκαινα. «Είναι ένα από τα δύο, ενήλικα θηλυκά της αγέλης, το άτομο που στην δική μας ορολογία αναφέρεται ως βοηθός ή τροφός δίπλα στην λύκαινα μητέρα. Στην αγέλη ανήκουν επίσης ένα αρσενικό και τα δύο μικρά, καρπός του ζευγαριού». Η αγέλη κινείται εντός της περιοχής που ορίζεται από τα υψώματα της Λαμίας και τον Δομοκό, στα νότια και ανατολικά, έως την Ανάβρα Καρδίτσας και το χωριό Σμόκοβο, στα βόρεια και τα δυτικά. «Η επικράτεια αυτή ξεπερνά τα 450 τετραγωνικά χιλιόμετρα την οποία κατορθώνουν να ‘’επισκεφθούν’’ ολόκληρη από την μια άκρη στην άλλη, μέσα σε περίπου 10 ημέρες. Είναι εντυπωσιακό ότι καθημερινά, η αγέλη διανύει τουλάχιστον 40 – 50 χιλιόμετρα, κυρίως για την αναζήτηση τροφής», τονίζει ο κ. Ηλιόπουλος. Και με αυτήν την ευκαιρία, η «Καλλιστώ» διαπιστώνει ότι, είτε λόγω της ελαχιστοποίησης των άγριων, χορτοφάγων θηραμάτων είτε λόγω των αβλεψιών και των άστοχων επιλογών των κτηνοτρόφων, οι λύκοι τρέφονται κυρίως με ζώα των κοπαδιών. «Γίναμε και οι ίδιοι μάρτυρες μιας τέτοιας επίθεσης. Τοποθετώντας, μέσα στην νύχτα και πριν από λίγες εβδομάδες, ειδικές παγίδες σύλληψης, στην περιοχή του Δομοκού, διαπιστώσαμε ότι κάποιος κτηνοτρόφος είχε αφήσει ένα μεγάλο τμήμα του κοπαδιού του έξω στο ύπαιθρο, για να βοσκήσουν. Η αγέλη εντόπισε, από απόσταση μάλιστα αρκετών χιλιομέτρων, το κοπάδι και επιτέθηκε. Μόνο η οχλαγωγία και ο φωτισμός που ανάψαμε, απέτρεψε την θανάτωση των αρνιών». Γενικότερα, όμως, η αγέλη επιτίθεται «στα άρρωστα ή τραυματισμένα ζώα, που μένουν πίσω και δεν σταβλίζονται, συνήθως από αμέλεια των κτηνοτρόφων».

Η βασική, πάντως, επιδίωξη του προγράμματος της «Καλλιστώς» είναι να συμπεριληφθούν στην κατασκευή των δύο συγκοινωνιακών γραμμών, έργα κατάλληλα, ώστε να διατηρηθεί η επικοινωνία και η αναπαραγωγή ανάμεσα στους ολιγάριθμους πληθυσμούς. «Ο λύκος είναι προστατευόμενο είδος και πέρα από τους κινδύνους λόγω των ανθρωπογενών παρεμβάσεων, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την διατήρηση του είδους είναι να αποκόψεις ένα τμήμα των πληθυσμών του από τα άλλα. Ετσι, μεγιστοποιούνται οι πιθανοί κίνδυνοι αποδεκατισμού του είδους λόγω μειωμένης αναπαραγωγής και επιδημιών. Οι συνέπειες βέβαια αυτές δεν θα είναι ορατές παρά μόνο μετά από μια ή δύο δεκαετίες από την ολοκλήρωση των έργων. Οι μετακινήσεις της λύκαινας, που η καταγραφή τους θα συνεχιστεί έως και τα μέσα του 2012, θα υποδείξει τις συνηθέστερες διαδρομές τους. Εκεί θα κατασκευαστούν δύο τουλάχιστον ‘’πράσινες γέφυρες’’ δηλαδή υπέργεια περάσματα αρμονικά συνδεδεμένα με το φυσικό περιβάλλον και επτά κάτω διαβάσεις, ενώ ήδη έχει προγραμματιστεί η κατασκευή ‘’δίδυμων’’ διαβάσεων πάνω τόσο από τον αυτοκινητόδρομο όσο και από την σιδηροδρομική γραμμή».

Τα εργοτάξια όμως της σιδηροδρομικής γραμμής, που έχουν ξεκινήσει ήδη την λειτουργία τους στην περιοχή, έχουν τροποποιήσει και τις συνήθειες των λύκων. «Παρατηρούμε ότι οι αγέλες κάνουν κύκλους ή ακολουθούν ελαφρώς τροποποιημένες διαδρομές προκειμένου να τα αποφύγουν», επισημαίνει ο κ. Ηλιόπουλος.

Πέρα από την λύκαινα που έχει σημανθεί με το ειδικό κολάρο ραδιοεντοπισμού, σε διάφορα σημεία και περάσματα, η «Καλλιστώ» έχει τοποθετήσει συσκευές ψηφιακής καταγραφής και φωτογραφικής αποτύπωσης των αγελών, καθώς και συσκευές ειδοποίησης και ασύρματης και εξ αποστάσεως παρατήρησης των ζώων.

Το πρόγραμμα και τα έργα προστασίας

Το πρόγραμμα εντάσσεται στο πλαίσιο προστασίας και πρόβλεψης των φυσικών διελεύσεων των λύκων στις περιοχές της Στερεάς που θα περάσει ο αυτοκινητόδρομος και η γραμμή ταχείας κυκλοφορίας τρένων. Στις διελεύσεις αυτές, και καθώς ο αυτοκινητόδρομος, ακολουθώντας το πρότυπο της Εγνατίας Οδού, θα είναι περιφραγμένος, προκειμένου να παρεμποδιστούν πιθανά ατυχήματα με θύματα αυτά τα θηλαστικά, θα υπάρξει κατασκευή «πράσινων γεφυρών» και ανισόπεδων, κάτω διαβάσεων, περασμάτων δηλαδή ακριβώς πάνω στις πιο συνηθισμένες διαδρομές τους. Οι περισσότερες δυσχέρειες για την απρόσκοπτη, όσο είναι δυνατό, μετακίνηση της άγριας πανίδας, αναμένονται σε εκείνα τα σημεία όπου, η σιδηροδρομική γραμμή και ο αυτοκινητόδρομος θα κινούνται παράλληλα. Ο λύκος στην Στερεά Ελλάδα, έχει χαρακτηριστεί είδος προτεραιότητας, ήδη από το 1992, όταν, για την ευχερέστερη και πρακτική προστασία των απειλούμενων ειδών, νομοθέτησε σχετικά η Ευρωπαϊκή Ενωση, με αντίστοιχη οδηγία – πλαίσιο για τα κράτη – μέλη της. Στην περιοχή παραμένει μόνιμη ομάδα της «Καλλιστώς», αποτελούμενη από βιολόγους, δασολόγους και γεωπόνο. Το πρόγραμμα παρατήρησης, καταγραφής και ραδιοσήμανσης των πληθυσμών λύκων στις περιοχές χάραξης των δύο έργων χρηματοδοτείται και εκπονείται με την υποστήριξη των κατασκευαστριών εταιριών. `