Εκ πρώτης όψεως δεν ελκύουν ιδιαίτερα. Κάποιοι, μάλιστα, θα υποστήριζαν ότι απλώς τα σιχαίνονται. Ωστόσο, τα σαλιγκάρια ή, όπως επιτάσσει το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, οι χοχλιοί αποτελούν ένα από τα βασικά πιάτα της κρητικής κουζίνας και ίσως είναι ένα από τα πιο εύγευστα. Μπουμπουριστοί, στο «τσικάλι», με αγκινάρες και πατάτες στον φούρνο, με κολοκύθια, οι γευστικοί συνδυασμοί ποικίλλουν και τέρπουν τον ουρανίσκο. Οι χοχλιοί πλέον έχουν αποκτήσει και τη δική τους… γιορτή. Εδώ και οκτώ χρόνια, το πρώτο Σάββατο του Αυγούστου, δηλαδή σήμερα, στο χωριό Βλαχερωνίτισσα του Νομού Χανίων, ο κ. Ανδρέας Χουρδάκης διοργανώνει τη Χοχλιδοβραδιά ή, αλλιώς, τη γιορτή των Χοχλιών. Εξάλλου, η Βλαχερωνίτισσα είναι πιο γνωστή στους ντόπιους με ένα εύγλωττο παρανόμι: χοχλιδάδες, το χωριό των χοχλιών. «Μας εβάπτισαν έτσι λόγω της μεγάλης ποικιλίας και του μεγάλου αριθμού χοχλιών που πάντα ευδοκιμούσαν στο χωριό και στα χωράφια, αλλά και λόγω της υψηλής κατανάλωσης που είχαν οι χοχλιοί στο καθημερινό τραπέζι των χωριανών» λέει ο Ανδρέας.
Η ιδέα για τη γιορτή των σαλιγκαριών προέκυψε σε μια μάζωξη συγχωριανών. Στην πλατεία του χωριού στήνεται κανονικό κρητικό γλέντι με λύρες και λαούτα. Πέρυσι, ο Ανδρέας υπολογίζει ότι πέρασαν «για έναν χοχλιό και μια ρακή, πάνω από 1.500 άτομα». Πολλοί ήταν τουρίστες από την Ευρώπη, οι οποίοι παραθέριζαν σε ξενοδοχεία του νησιού. «Ερχονται από περιέργεια και θέληση να δουν ένα κρητικό γλέντι, αλλά και για να δοκιμάσουν σαλιγκάρια μαγειρεμένα με όλους τους παραδοσιακούς τρόπους της κρητικής κουζίνας, μπουμπουριστούς, δηλαδή στο τηγάνι, με αγκινάρες και πατάτες στον φούρνο, με κολοκυθάκια». Οι χοχλιοί διανέμονται δωρεάν, «εκτός από τους μπουμπουριστούς, που για μία μερίδα το αντίτιμο είναι καθαρά συμβολικό, προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα της διοργάνωσης». Το υπαίθριο τραπέζωμα διαρκεί ως το πρωί. Εξάλλου, περισσότερο μοιάζει με αφορμή για ξεφάντωμα, αλλά και με μια καλή πρώτη επαφή με ένα, ίσως, παρεξηγημένο είδος διατροφής.
«Καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους, οι χοχλιοί βρίσκονται στο κρητικό τραπέζι, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα» επισημαίνει η κλινική διατροφολόγος και διαιτολόγος, κυρία Μαρία Μπονατάκη . Και τονίζει ότι «η κατανάλωσή τους γίνεται συχνότερη κατά τη διάρκεια της νηστείας και ιδιαίτερα αυτή της Μεγάλης Σαρακοστής, λόγω αποχής από την κατανάλωση κρέατος και ψαρικών. Οι χοχλιοί, μπουμπουριστοί, βραστοί, “ξεκουπιστοί΄΄, συνοδευόμενοι από πατάτες και κολοκυθάκια, σιτάρι, χόρτα τσιγαριστά ή μάραθο, αποτελούν αγαπημένο έδεσμα για τους Κρητικούς». Στο σκέλος της διατροφικής αξίας, ο χοχλιός εμφανίζει μεγάλα διατροφικά πλεονεκτήματα: «Αποτελεί μια εξαιρετικά θρεπτική τροφή και ένα βασικό στοιχειό διαφοροποίησης της κρητικής από τη μεσογειακή διατροφή. Η συχνή κατανάλωση χοχλιών στην Κρήτη- η οποία είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο- έχει συσχετιστεί με το υψηλό προσδόκιμο ζωής των κατοίκων της». Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι «οι χοχλιοί ως όστρακα της ξηράς περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα και μάλιστα ο λόγος ω-3 προς ω-6 κυμαίνεται από 0,2 έως 2, εν συγκρίσει με αυτόν των ψαριών (από 0,5 έως 8). Επίσης, τα άγρια σαλιγκάρια, που τρέφονται με χορταρικά και βότανα, περιέχουν σημαντικές ποσότητες α-λινολενικού οξέος. Τόσο τα ω3 όσο και το α-λινολενικό οξύ μειώνουν αισθητά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών και χρόνιων νοσημάτων. Τέλος, το κρέας των χοχλιών αποτελεί καλή πηγή βιταμινών, ιχνοστοιχείων και μετάλλων (3,3%), ιδιαίτερα δε σιδήρου, ασβεστίου, καλίου, μαγνησίου και σεληνίου (27,4 μg/100mg), παρέχοντας ουσιαστικά το 50% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης που χρειάζεται μια ενήλικη γυναίκα. Το σελήνιο έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, προστατεύοντας από καρδιοπάθειες και καρκίνο (κυρίως του προστάτη), συμβάλλοντας επίσης στην καλή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και του ανοσοποιητικού συστήματος» καταλήγει η κυρία Μπονατάκη.
Η αυθεντική συνταγή
Υλικά
· 1/2 κιλό χοχλιούς χοντρούς · 1/2 ποτήρι λάδι · 4-5 κουταλιές ξίδι · 1 κουταλιά δενδρολίβανο (αρισμαρί) · Αλάτι Προετοιμασία
Οι χοχλιοί πρέπει να καθαριστούν καλά και να αφαιρεθεί η «τσίπα» που σχηματίζεται στο στόμιο των οστράκων.Οσο πιο μεγάλη είναι η μεμβράνη τόσο πιο εύρωστος και πιο παχύς είναι ο χοχλιός. Τους βάζουμε,λοιπόν,μέσα σε νερό και τους αφήνουμε για λίγο. Αμέσως θα αρχίσουν να ζωντανεύουν από τη νάρκη.Ενας ένας βγαίνουν από το κέλυφός τους και μπορούμε να ξεχωρίσουμε τους ζωντανούς από τυχόν ψόφιους.Αν υπάρχουν μερικοί που δεν βγαίνουν,παίρνουμε μια καρφίτσα και τους δοκιμάζουμε με ένα ελαφρύ τσίμπημα. Οσοι δεν αντιδρούν θα πρέπει να πεταχτούν,γιατί είναι ψόφιοι.Σε όλες τις περιπτώσεις θα πρέπει να βράσουμε για λίγο τους χοχλιούς σε νερό με λίγο αλάτι,ώσπου να αφρίσουν.Οι αφροί (τα σάλια τους δηλαδή) πρέπει να αφαιρεθούν.Στη συνέχεια, καθαρίζουμε σχολαστικά με ένα μαχαίρι όλα τα υπολείμματα της μεμβράνης που υπάρχουν είτε στο στόμιο είτε επάνω στο κέλυφος.Οι χοχλιοί είναι πλέον έτοιμοι για μαγείρεμα.
Εκτέλεση
1. Απλώνουμε 2-3 κουταλιές αλάτι σε ένα τηγάνι και τοποθετούμε τους χοχλιούς «αμπούμπουρα» (με τη μούρη προς τα κάτω). (χρόνος 2 Δ )
2. Οταν σταματήσουν οι χοχλιοί να «τραγουδούν» (να τσιτσιρίζουν), προσθέτουμε το λάδι και ανακατεύουμε καλά. (χρόνος 3 Δ )
3. Τους αφήνουμε να τηγανιστούν για μερικά λεπτά και μετά ρίχνουμε στο τηγάνι το ξίδι και το αρισμαρί και αποσύρουμε το τηγάνι από τη φωτιά. (χρόνος 20 Δ -25 Δ )
4. Οι χοχλιοί είναι έτοιμοι να σερβιριστούν σε βαθιά πιατέλα με όλη τους τη σάλτσα.
Η συνταγή προέρχεται από το βιβλίο «Κρητική παραδοσιακή κουζίνα- Το θαύμα της κρητικής διατροφής» των Μαρίας και Νίκου Ψιλάκη.
