Τα λιγοστά σκαλιά οδηγούν σε ένα τεράστιο, υπόγειο χώρο. Οι τοίχοι καλύπτονται με ράφια ως το ταβάνι. Βιβλία, κούτες από χαρτί διάσπαρτες στο δάπεδο, στοίβες από δίσκους βινυλίου, περιοδικά. Στο πιο γνωστό παζάρι της Αθήνας, την πλατεία Αβησσυνίας και την οδό Ηφαίστου, οι ευκαιρίες δεν κρύβονται μόνο στην παλαιότητα ή στη σπανιότητα. Εξάλλου, η επιδείνωση στην αγοραστική κίνηση λόγω της οικονομικής κρίσης και της «σφιχτής» οικονομικής πολιτικής του μέσου νοικοκυριού έχει ωθήσει επαγγελματίες και καταναλωτές στην επαναφορά των άτυπων αρχών του παζαριού. Η αρχική τιμή που προτείνεται από τους πωλητές είναι μόνο το εναρκτήριο λάκτισμα για τη διατύπωση προσφορών και αντιπροσφορών για το τελικό αντίτιμο πώλησης- ή και παροχής υπηρεσιών.
Το παζάρι δεν ενταφιάστηκε, επομένως, με την έλευση των πιστωτικών καρτών, την υπερχρέωση των πορτοφολιών και την οικονομική δυσπραγία. Μάλιστα, επεκτείνεται και στα πιο πολυτελή ή εξεζητημένα αγαθά και προϊόντα. Την πλέον δεσπόζουσα θέση στους νέους «παίκτες» του παζαριού κατέχει η αγορά αυτοκινήτου. Αν και κατά καιρούς αντιπρόσωποι και έμποροι καταφεύγουν σε προσφορές και δώρα για να προσελκύσουν πελάτες, η κρίση στην αγορά οδήγησε και εδώ στην ολική επαναφορά της ανοιχτής, ως προς το τελικό ύψος τιμών, μεθόδου αγοραπωλησιών. «Το μυστικό είναι να συλλέγεις προσφορές από διαφορετικούς εμπόρους, δίνοντας την εντύπωση ότι έχεις “ζεστό χρήμα΄΄ και θα πληρώσεις μετρητοίς. Για μεγαλύτερη επιτυχία και πληρέστερη πιθανώς εξυπηρέτηση, εκδηλώνεις ενδιαφέρον για την αγορά νέου αυτοκινήτου τους τελευταίους μήνες του έτους, όταν οι έμποροι και κατά τόπους αντιπρόσωποι ΄΄κλείνουν χρήσεις΄΄ και δίνουν απολογισμό.
Ετσι, αν κάποιος από αυτούς δεν έχει καλύψει τους ετήσιους στόχους, κυρίως για τα πιο νέα και ανταγωνιστικά μοντέλα της εκάστοτε εταιρείας ή εκείνα μεγαλύτερου κυβισμού που λόγω συντήρησης επιβαρύνουν περισσότερο τον αγοραστή, τον βρίσκεις στην ανάγκη να πωλήσει όσο όσο» συμβουλεύει ο χρήστης gazi-rallakias, σε ιστότοπο που εξειδικεύεται σε θέματα σπορ αυτοκινήτων.
Με αυτόν τον τρόπο, ο ίδιος χρήστης επισημαίνει ότι πέτυχε να αγοράσει ένα νέο σπορ μοντέλο γνωστής ευρωπαϊκής μάρκας, «γυρνώντας επί έναν μήνα τους αντιπροσώπους της εταιρείας, στην Αττική και στην Κορινθία, παίρνοντας αναλυτικό έγγραφο χρέωσης και εκπτώσεων ανά αξεσουάρ ή υπηρεσία μεταπωλητικής εξυπηρέτησης και φροντίδας. Τελικά, αγόρασα το αυτοκίνητο με κέρδος τα τέλη κυκλοφορίας και ταξινόμησης, τον συναγερμό, τους αισθητήρες παρ καρίσματος, το δερμάτινο σαλόνι και επιπλέον 15% έκπτωση στα ετήσια σέρβις, στο συνεργείο του πωλητή εμπόρου, για τέσσερα χρόνια». Η παραπάνω τακτική όμως δεν είναι πανάκεια. Οπως σημειώνουν οι χρήστες xorisfrena και bullit στον ίδιο ιστότοπο, υπάρχουν ορισμένα «δεν» και ορισμένα «πρέπει» που καλό είναι να ακολουθούνται πιστά. «Δεν…παζαρεύουμε τα δημοφιλή μοντέλα της οποιασδήποτε εταιρείας. Η ατάκα “το σκαρί πουλάει μόνο του…” που θα πετάξει ο έμπορος σημαίνει ότι, αν δεν το πάρεις εσύ, εντός της ημέρας θα το αγοράσει άλλος. Οπότε τα παζάρια δεν έχουν αντίκρισμα. Δεν…αφήνουμε το παιχνίδι των προσφορών στον έμπορο. Δείχνουμε, ακόμη και αν δεν είμαστε, γνώστες, προσποιούμαστε. Για παράδειγμα, είναι απίθανο σπορ μοντέλο της τελευταίας διετίας να μην έχει στα έξτρα δερμάτινο σαλόνι. Στόχος λοιπόν είναι να το πάρει κανείς δωρεάν, ακόμη και αν ο έμπορος “ξεχάσει” να το επισημάνει στις προσφορές. Και, τέλος, πρέπει να… εξαντλήσουμε τα περιθώρια κέρδους υπέρ μας, λιώνοντας τα παπούτσια μας από αντιπρόσωπο σε έμπορο και τούμπαλιν. Δεν μένουμε ικανοποιημένοι με δύο ή τρεις προσφορές, απλώς στα όρια του εφικτού». Και το «εφικτό» στην περίπτωση της αγοράς αυτοκινήτων λογίζεται η κάλυψη των τελών ταξινόμησης και κυκλοφορίας, οι μειωμένες χρεώσεις ή η δωρεάν διεκπεραίωση για ορισμένα σέρβις και το σύστημα συναγερμού. Η πρακτική του παζαριού επιβιώνει σταθερά και στις παραδοσιακές γωνιές της πόλης. Η κυρία Γεωργία Νασιώτη μεταφέρει δύο μεγάλα δέματα με βιβλία στο υπόγειο παλαιοβιβλιοπωλείο που διατηρεί σε πάροδο της Ηφαίστου. «Ο κόσμος δεν αγοράζει, ούτε έρχεται στο παζάρι για να πετύχει τις καλύτερες τιμές, όσο άλλοτε. Αλλοι είναι κουμπωμένοι, άλλοι σκέφτονται και το τελευταίο ευρώ. Μετράνεμε φειδώτα χρήματα που θα ξοδέψουν». Τα περισσότερα βιβλία, αντίτυπα παλιών περιοδικών, καθώς και οι δίσκοι βινυλίου τιμώνται στο παλαιοβιβλιοπωλείο στο 1 ευρώ. Η Νατάσσα, η Καίτη και η Ελένη που κάθονται κατάχαμα και περιεργάζονται μια κούτα με παλιούς δίσκους, λογομαχούν για έναν «Μηλιώκα» ή μια «Σοφία Αρβανίτη». «Εσύ έχεις το πικάπ, ας έχουμε εμείς τον “Μηλιώκα” στη συλλογή» λέει η Νατάσσα στην Ελένη. Μαθήτριες Λυκείου, δεν πρόλαβαν τις χρυσές εποχές του βινυλίου αλλά τις «νοσταλγούν», γιατί «τραγούδια, δίσκοι, καλλιτέχνες έχουν μια αυθεντικότητα, ακόμη και παρακμιακή ορισμένες φορές». Η Ελένη θα αγοράσει και ορισμένα περιοδικά «για τα κολάζ που κάνω με παλιές διαφημίσεις» και… θα το παζαρέψει. «Τόσα πράγματα θα πάρουμε. Αντί να δώσουμε 20- 25 ευρώ να δώσουμε 15- 17, μαθήτριες είμαστε και το χαρτζιλίκι δεν φθάνει για όλα».
Τι Αραβία, τι Πατησίων
Από τα «σουκς», τα παζάρια δηλαδή των αραβικών κρατών, στα «μπογάζ», τα στενοσόκακα, της Πόλης, το παζάρι είναι συνυφασμένο με τις αγορές της Ανατολής, τα χαλιά, τα είδη λαϊκής τέχνης, τα υφαντά και τα ενδύματά τους. Το παζάρεμα εκεί είναι συνώνυμο του εμπορίου. Δεν νοείται αγοραπωλησία χωρίς εκατέρωθεν προσφορές και αντιπροσφορές, έντονες ενστάσεις και επίδειξη γνώσεων βυρσοδεψίας, τεχνών, όπως του αργαλειού και τιμολογιακής πολιτικής, που, ακολουθείται δήθεν προς τα… κάτω, σε άλλα σημεία της ίδιας αγοράς ή εμπορικού δρόμου. Και όλα αυτά «πασπαλισμένα» με μπόλικη δόση θεατρικότητας και «φιγούρας». Στην Αθήνα η μέθοδος επιβιώνει κατ΄ αρχάς στο Μοναστηράκι, στη λεωφόρο Σχιστού, όπου κάθε Κυριακή γίνεται παζάρι ρούχων, ειδών σπιτιού ακόμη και αυτοκινήτων, στον Ασπρόπυργο και στη λαϊκή αγορά των Πατησίων. Παζάρι βέβαια «σηκώνουν» και πολλά, συνοικιακά κυρίως, εμπορικά καταστήματα ενδυμάτων και υποδημάτων.
