Κατέβηκαν στον δρόμο, πήγαν στα υπουργεία, μετά στα κανάλια, φώναξαν, διαμαρτυρήθηκαν. Ολοι, κάθε φορά, τους έλεγαν ότι έχουν δίκιο. Πως το πρόβλημά τους θα αντιμετωπιστεί με αυστηρά μέτρα. Επιβλήθηκαν κάτι πρόστιμα και μετά τίποτε. Ξαναφώναξαν, έκλεισαν τις βρύσες τους, αποτάθηκαν στο Ευρωκοινοβούλιο. Οι φωνές τους πέρασαν τον Ατλαντικό, βρήκαν σύμμαχο τη διάσημη ακτιβίστρια Εριν Μπρόκοβιτς έδωσε μάχη για να αποζημιωθούν εκατοντάδες κάτοικοι της μικρής αμερικανικής κοινότητας Χίνκλεϊ στην Καλιφόρνια για όσα προκάλεσε στην υγεία τους η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα με εξασθενές χρώμιο από το γειτονικό εργοστάσιο. Δεν ζητούν παρά να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, έστω και τώρα. Και καθώς η πολιτεία μένει μόνο σε υποσχέσεις, εκείνοι αναζητούν τη λύση στη Δικαιοσύνη.

Το «έγκλημα» του Ασωπού έφεραν στο Συμβούλιο της Επικρατείας 85 πολίτες, κάτοικοι των περιοχών Χαλκουτσίου, Σκάλας Ωρωπού, Νέων Παλατίων και Δηλεσίου, οι οποίοι κατοικούν στην ευρύτερη περιοχή απορροής των υδάτων του. Με την προσφυγή στρέφονται κατά της διοίκησης και ζητούν να αναλάβει άμεσα έργο για τη διάσωση του ποταμού και των γύρω περιοχών. Στις 11 σελίδες της προσφυγής τους, περιγράφουν λεπτομερώς το βιομηχανικό τοπίο της περιοχής, δίνουν ενδεικτικές πληροφορίες για τις περιβαλλοντικά καταστροφικές μεθόδους των βιομηχανιών, αναφέρουν τα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών που καταδεικνύουν την περιβαλλοντική επιβάρυνση και ανατρέχουν σε βάθος τεσσάρων δεκαετιών για να υποστηρίξουν τη συνεχή αδράνεια της πολιτείας.

Πέρυσι την άνοιξη, οι κάτοικοι απευθύνθηκαν αρχικά με αιτήσεις τους στο ΥΠΕΧΩΔΕ και σε τρία ακόμη συναρμόδια υπουργεία (Ανάπτυξης, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, όπως ονομάζονταν τότε). Κανένα από τα τέσσερα υπουργεία δεν ανταποκρίθηκε, αναφέρουν στην προσφυγή τους με την οποία ζητούν από τη διοίκηση να πράξει το καθήκον της. Δηλαδή να υλοποιήσει τις μελέτες για την κατασκευή Κεντρικής Μονάδας Επεξεργασίας Υγρών Βιομηχανικών Αποβλήτων στην περιοχή Ασωπού και τον χαρακτηρισμό της λεκάνης απορροής των υδάτων ως «Ζώνης Ειδικών Περιβαλλοντικών Ενισχύσεων».

«Ευελπιστούμε ότι η νέα ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος,πολύ πριν χρειαστεί να κριθεί η υπόθεση από τη Δικαιοσύνη, θα προχωρήσει στην κατασκευή της κεντρικής μονάδας βιολογικού και χημικού καθαρισμού» σημειώνει ο κ. Βασίλης Αναστασόπουλος, ένα από τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής για τον Ασωπό, που υπογράφει την προσφυγή. «Πρόσθετη ελπίδα μας αποτελεί και το γεγονός ότι στη θέση της ειδικής γραμματέως Περιβάλλοντος τοποθετήθηκε η κυρία Μαργαρίτα Καραβασίλη,γνωστή για τις πρωτοβουλίες της και τους αγώνες της για τον Ασωπό, για τις οποίες μάλιστα, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης διοίκησης,είχε εξαναγκαστεί σε παραίτηση» συμπληρώνει.

«Μία και μόνη είναι η λύση για την αντιμετώπιση της ρύπανσης που προέρχεται από τη βιομηχανική περιοχή Οινοφύτων- Σχηματαρίου.Η κατασκευή Κεντρικής Μονάδας Βιολογικού και Χημικού καθαρισμού» προσθέτει ο κ. Φιλοκτήτης Βεϊνόγλου , χημικός περιβαλλοντολόγος, και συνεχίζει: «Και αυτό δεν είναι δική μας άποψη μόνο.Είναι η θέση που έχει εκφραστεί τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια από σειρά μελετητών και επιστημόνων, από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και επικαιροποιήθηκε πολύ πρόσφατα, μόλις στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, με νέα έκθεση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος,η οποία ήδη έχει εγχειριστεί στην υπουργό Περιβάλλοντος κυρίαΤίνα Μπιρμπίλη». Η συνέχεια στο ακροατήριο του δικαστηρίου.

Βαρέα μέταλλα και… λίγο νερό
ΑΝ Η ΑΡΧΗτου νήματος της υπόθεσης «Ασωπός» χάνεται στις δεκαετίες, το πρόβλημα είναι πια τόσο οξύ ώστε δεν αντέχει άλλη αναβολή. Ευρήματα μελέτης του Τομέα Διαχείρισης Περιβάλλοντος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, που ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2008, αποδεικνύουν ότι σε μια εκτεταμένη περιοχή από τα Οινόφυτα ως τον Ωρωπό παρατηρούνται μεγάλες συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου αλλά και άλλων τοξικών μετάλλων.

Συγκεκριμένα, ανά λίτρο νερού εντοπίζεται εξασθενές χρώμιο σε συγκεντρώσεις των 100 mg, νικέλιο 31 mg, κοβάλτιο 30 mg, σίδηρος 420 mg, μαγγάνιο 157 mg και βάριο 18.000 mg. Η μελέτη προειδοποιεί ότι « τα νερά του ποταμού από το ύψος της βιομηχανικής περιοχής Οινοφύτων έως και τις εκβολές του στον Ωρωπό κρίνονται ακατάλληλα για άρδευση λόγω της ρύπανσής τους από βαρέα μέταλλα ».

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία της «Αναγνωριστικής υδρογεωλογικήςυδροχημικής έρευνας ποιοτικής επιβάρυνσης των υπόγειων νερών της ευρύτερης περιοχής της λεκάνης του Ασωπού», που εκπονήθηκε από τον Τομέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) και ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2008, στην Παραλία Αυλίδος, βορειανατολικά του Αγίου Θωμά, δυτικά από τα Οινόφυτα και νοτιανατολικά του Ασπροκάμπου, καταγράφονται συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου που ξεπερνούν τα 100 mg ανά λίτρο νερού.

Συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου της τάξεως των 50 mg ανά λίτρο εμφανίζονται νοτίως των Οινοφύτων, πέριξ της κοίτης του Ασωπού, βορείως και στα ανατολικά του Ασπροκάμπου, ενώ στα 20-30 mg ανά λίτρο βρίσκονται τα υπόγεια ύδατα βορείως του Σχηματαρίου, ο Ωρωπός και το Χαλκούτσι.

Βόθροι και νερόλακκοι γεμάτοι τοξικά
ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑπου πέφτουν στον Ασωπό παράγονται κυρίως από τα κλωστοϋφαντουργεία, βαφεία, φινιστήρια, τις βιομηχανίες τροφίμων, τις μεταλλουργικές, χημικές και κτηνοτροφικές μονάδες που λειτουργούν στην ευρύτερη περιοχή. Οι περισσότερες από αυτές διαθέτουν τα απόβλητά τους ανεπεξέργαστα. Αλλά και οι περισσότερες από τις μονάδες που διαθέτουν συστήματα επεξεργασίας δεν τα λειτουργούν ή τουλάχιστον δεν τα λειτουργούν πλήρως.

Οι κλασικοί τρόποι διάθεσης των παραγόμενων υγρών αποβλήτων- με το μικρότερο κόστος και την ευκολότερη διαδικασία- είναι η απευθείας απόρριψή τους στον χείμαρρο και στους παραποτάμους του, η επιφανειακή διάθεσή τους στο έδαφος ή έστω η συγκέντρωσή τους σε απορροφητικούς βόθρους- με καταστροφικές συνέπειες για τα υπόγεια ύδατα- και η αποχέτευσή τους σε επιφανειακούς αγωγούς ομβρίων υδάτων, οι οποίοι έχουν τελικό προορισμό τον Ασωπό. Το βασικό κριτήριο εκ μέρους των βιομηχανιών για το είδος της διάθεσης που θα εφαρμόσουν συνήθως είναι απλώς η απόστασή τους από τον Ασωπό ή τους παραποτάμους του.

Οι απορροφητικοί βόθροι λόγω του μεγάλου όγκου υγρών αποβλήτων που διοχετεύεται καθημερινά σε αυτούς αλλά και της ποιότητας των αποβλήτων (π.χ. αυξημένα λιπαρά με αποτέλεσμα την επιφανειακή επίστρωση των τοιχωμάτων) γεμίζουν σχετικά γρήγορα και εκκενώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα από βυτιοφόρα οχήματα με χώρο τελικής διάθεσης φυσικούς νερόλακκους στην ευρύτερη περιοχή.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Οχετός με υπουργική απόφαση
Τ Ο ΠΡΟΒΛΗΜΑτης ρύπανσης των επιφανειακών υδάτων του Ασωπού και των υπόγειων υδάτων της ευρύτερης περιοχής δεν είναι καινούργιο. Η διάθεση των αποβλήτων και η μετατροπή του ποταμού σε ανοιχτό οχετό επετράπη επισήμως εν μέσω δικτατορίας, το 1969, με κοινή υπουργική απόφαση που χαρακτήριζε τον Ασωπό αποδέκτη βιομηχανικών αποβλήτων των βιομηχανιών της περιοχής Οινόης- Οινοφύτων. Φυσικά, καμία περιβαλλοντική μελέτη δεν εκπονήθηκε, προκειμένου να προσδιοριστεί η φέρουσα ικανότητα του ποταμού σε υγρά απόβλητα, ούτε υπήρξε κανένας έλεγχος των νέων αδειών εγκατάστασης βιομηχανιών στην περιοχή. Το πρόβλημα είχε εντοπιστεί ήδη από τη δεκαετία του 1970. Μία δεκαετία μετά την πρώτη απόφαση, το 1979, εκδόθηκε νέα υπουργική απόφαση με την οποία καθορίστηκαν για πρώτη φορά ειδικοί όροι διαθέσεως υγρών βιομηχανικών αποβλήτων και λυμάτων. Αλλά η κατάσταση ήταν πια αδύνατον να αναστραφεί με ημίμετρα.