Πολυνομία, διαφθορά, ανυπαρξία ελέγχων διαπιστώνει στην παραγωγή οικοδομών η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδας (ΟΚΕ), η οποία εξέδωσε πρόσφατα Γνώμη Πρωτοβουλίας σχετικά με την κατασκευαστική και οικοδομική δραστηριότητα ως συνιστώσες της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.

Αυτό που προκύπτει από τη Γνώμη Πρωτοβουλίας της ΟΚΕ, από τις απόψεις που έχουν εκφράσει κατά καιρούς το ΤΕΕ και άλλοι επιστημονικοί φορείς, αλλά και από τις καταστάσεις που βιώνουν καθημερινά οι πολίτες, είναι ότι στη σύγχρονη Ελλάδα μπορεί να χτίσει όποιος θέλει, όπου θέλει, με όποιον τρόπο θέλει, εκμεταλλευόμενος «παραθυράκια» των νόμων και αντικρουόμενες διατάξεις, αφού κανένας δεν ελέγχει κανέναν επί τόπου παρά μόνο στα χαρτιά.

Σε αυτή την ασαφή πραγματικότητα «αναπτύχθηκαν» οι κλειστοί ημιυπαίθριοι και άλλες αυθαιρεσίες, που δύσκολα μπορούν πλέον να αποκαλυφθούν, γιατί δεν υπάρχει μηχανισμός ικανός να ελέγξει τις περίπου 1.500.000 οικοδομές που χτίστηκαν τα τελευταία χρόνια σε όλη τη χώρα και είναι πιθανόν να περιέχουν παρανομίες.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στην Ανατολική Αττική, σε δασική περιοχή, εκδόθηκαν από την Πολεοδομία 500 οικοδομικές άδειες «κατά λάθος», όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.

Η κατάσταση φαίνεται να είναι εκτός ελέγχου και οδηγεί σε πολεοδομική αναρχία από τη μία πλευρά και σε κοινωνική αδικία από την άλλη, αφού ο έξυπνος θα χτίσει όπου και όπως μπορεί, ενώ ο νομοταγής θα είναι- χρόνια τώρα- ο χαμένος. O πως αναφέρει η ΟΚΕ, η πολυνομία είναι ένα μεγάλο διαρθρωτικό πρόβλημα στον κλάδο της οικοδομής, το οποίο, σε συνδυασμό με την απουσία ουσιαστικών ελέγχων, συντελεί στη συνεχή ενίσχυση των φαινομένων διαφθοράς. Το τρίπτυχο πολυνομία- διαφθορά- ανυπαρξία ελέγχων δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και επηρεάζει δυσμενώς την υγιή ανάπτυξη του κλάδου των κατασκευών σε βάθος χρόνου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της συνεχούς αύξησης των νομοθετικών διατάξεων είναι πως γνωστή εταιρεία που ασχολείται με τη διαρκή ενημέρωση της νομοθεσίας των κατασκευών διαφημίζεται ότι έχει ξεπεράσει τους 130 τόμους.

Υπάρχουν πάρα πολλές ειδικές διατάξεις και μεγάλη παραμετροποίηση στο κάθε πρόβλημα, με αποτέλεσμα να χάνεται η έννοια των νόμων και της νομιμότητας.

Επιπλέον, σύμφωνα με την αντίληψη του νόμου 3212/03, κάθε μηχανικός είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για τις μελέτες του, άρα πρέπει να έχει πλήρη γνώση των διατάξεων, εγκυκλίων και νόμων, πράγμα που είναι πρακτικά αδύνατον.

Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι έχει γίνει προσπάθεια από το ΥΠΕΧΩΔΕ και το Συμβούλιο της Επικρατείας για κωδικοποίηση της βασικής πολεοδομικής νομοθεσίας το 1999, η οποία παρ΄ όλες τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες παρήγαγε έναν κώδικα 447 άρθρων.

Ωστόσο η συνεχής παραγωγή νέων νόμων ακόμη και το διάστημα της κωδικοποίησης, αλλά και η μη ολοκλήρωση της προσπάθειας με κύρωση του Κώδικα από τη Βουλή, έθεσε το θέμα αυτό στο περιθώριο και ουσιαστικά εγκαταλείφθηκε.

Η έλλειψη κωδικοποίησης της νομοθεσίας ευθύνεται για την ύπαρξη πλήθους διατάξεων που η μία καταργεί ή αντίκειται ή είναι ασύμβατη με την άλλη, με αποτέλεσμα την παρανομία.

Α λλά και οι υπάλληλοι των πολεοδομιών πρέπει να γνωρίζουν διαφορετικούς νόμους και προεδρικά διατάγματα που ξεπερνούν τα 35, πρόσθετα προεδρικά διατάγματα με ειδικούς όρους δόμησης κατά περιοχές ή ακόμη και κατά οικοδομικά τετράγωνα, εγκυκλίους σε εφαρμογή των νόμων, που ερμηνεύονται κατά το δοκούν, οικοδομικούς κανονισμούς περιοχών, κατά παρέκκλιση του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ) που ισχύει για όλη τη χώρα, ενώ διατάξεις που περιέχονται σε νόμους μπορεί να ανατρέψουν άλλους νόμους. Επιπλέον ισχύουν διαφορετικοί κανόνες κατά περιοχές για την εκτός σχεδίου δόμηση.

Αυτή η πολυνομία οδηγεί στην ασάφεια και τελικώς σε διαφορετικές ερμηνείες για το ίδιο θέμα, με συνέπεια να διευκολύνονται όσοι επιθυμούν να δράσουν με ανορθόδοξο τρόπο και μεθόδους, ενώ πρέπει να προστεθεί ότι ο έλεγχος του φακέλου για την έκδοση της οικοδομικής άδειας γίνεται στα χαρτιά που υποβάλλονται και κανένας δεν ελέγχει την οικοδομή κατά τη διάρκεια της κατασκευής της, κάτι που γίνεται στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Ο μόνος τρόπος να ελεγχθεί η οικοδομή είναι αν γίνει καταγγελία περιοίκου.

Σ ε αυτό το σκηνικό χάους, οι ημιυπαίθριοι φαίνεται ότι είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου στον λαβύρινθο της οικοδομικής αναρχίας που επικρατεί στη χώρα, αν και στα χαρτιά όλα είναι νόμιμα. Μόνο που πολλές φορές, όπως συνέβη με τους ημιυπαίθριους, άλλα λένε τα χαρτιά, και στην προκειμένη περίπτωση άλλο λέει η οικοδομική άδεια, και άλλο γίνεται στην πράξη.

Το ΤΕΕ έχει επισημάνει ότι χρειάζεται στελέχωση και εκσυγχρονισμός των πολεοδομιών της χώρας, προκειμένου να μπορούν να ελέγχουν το τελικό προϊόν, που είναι η οικοδομή. Γιατί σήμερα δεν γίνεται κανένας έλεγχος στην πράξη, ούτε καν δειγματοληπτικός.

Οσο για τις παρανομίες στις οικοδομές, αυτές αποδίδονται στην πολυνομία και συχνά στην αντινομία, που «ανοίγουν το παράθυρο» του «γρηγορόσημου». Χαρακτηριστικό είναι ότι η ερμηνεία και η εφαρμογή των πολεοδομικών διατάξεων ποικίλλουν από πολεοδομία σε πολεοδομία.

Την αρνητική εικόνα συμπληρώνουν η κακή οργάνωση, οι χαμηλοί μισθοί και η άρνηση πολλών πολεοδομικών γραφείων να χρησιμοποιήσουν τη σύγχρονη τεχνολογία, με αποτέλεσμα οι πολεοδομίες να επιτελούν με δυσκολία το έργο τους. Αυτά τουλάχιστον προκύπτουν από τα στοιχεία που συγκεντρώνει το ΤΕΕ για το έργο «e-πολεοδομία», δηλαδή για την εισαγωγή της σύγχρονης μηχανοργάνωσης, ώστε οι πολίτες να εξυπηρετούνται κυρίως μέσω Ιnternet στις συναλλαγές τους με τις πολεοδομίες, στο πλαίσιο της ονομαζόμενης ηλεκτρονικής πολεοδομίας.

Ωστόσο, αρκετές πολεοδομίες της χώρας δεν θέλουν ή δεν μπορούν να περάσουν στην ηλεκτρονική εποχή για την έκδοση των οικοδομικών αδειών, όπως αποκάλυψε έρευνα του ΤΕΕ, κάτι που θα διευκόλυνε και τους εργαζομένους και τους πολίτες, καθώς θα μπορούσε να τηρηθεί μητρώο κτιρίου για κάθε οικοδομική άδεια που εκδίδεται.

Το σύστημα παραγωγής ιδιωτικών έργων στη χώρα μας έχει δοκιμαστεί επί χρόνια και σίγουρα έχει ανάγκη από ριζική ανανέωση, αναφέρει στην εισήγησή της η Μόνιμη Επιτροπή Παραγωγής Ιδιωτικών Εργων του ΤΕΕ. Και προσθέτει ότι το πρόβλημα είναι πολυσύνθετο και δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί μόνο με το νομικό πλαίσιο για τον τρόπο έκδοσης οικοδομικών αδειών. Αλλαγές πρέπει να γίνουν στο ευρύτερο νομοθετικό πλαίσιο που αφορά τις ιδιωτικές κατασκευές, στον χώρο διοίκησης του δημόσιου τομέα, καθώς και στη νοοτροπία όλων των ενδιαφερομένων για την έκδοση και υλοποίηση των οικοδομικών αδειών.