Η άφιξη του Βενιζέλου στην Αθήνα στις 28 Δεκεμβρίου 1909, ύστερα από πρόσκληση του Συνδέσμου, άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία, παρ΄ όλο που δεν ανέλαβε αμέσως την πρωθυπουργία. Ο κρητικός πολιτικός πρότεινε τον σχηματισμό νέας υπηρεσιακής κυβέρνησης, η οποία θα διενεργούσε εκλογές για τη σύγκληση αναθεωρητικής συνέλευσης. Αμέσως μετά πρόβλεπε και τη διάλυση του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Παρά τις διαφωνίες που ανέκυψαν μεταξύ των αρχηγών των πολιτικών κομμάτων αν θα αποδέχονταν την παραβίαση του Συντάγματος που συνεπαγόταν η λύση την οποία πρότεινε ο Βενιζέλος, ο Γεώργιος συναίνεσε και ανέθεσε την πρωθυπουργία της μεταβατικής κυβέρνησης στον Στέφανο Δραγούμη. Οι εκλογές για την Αναθεωρητική Βουλή προκηρύχθηκαν τον Μάρτιο 1910. Λίγο πριν είχε διαλυθεί, με

2. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο γραφείο του

δυσφορία, ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος. Οι εκλογές έγιναν στις 8 Αυγούστου 1910 και ανέδειξαν διπλάσιο αριθμό βουλευτών από την προηγούμενη Βουλή. Η λειτουργία της Αναθεωρητικής Βουλής, όπου την πλειοψηφία διατήρησαν τα παλαιά κόμματα, δεν ήταν εύκολη, γιατί οι ριζοσπαστικότεροι βουλευτές ζητούσαν να κηρυχθεί η Βουλή Συντακτική.

Μέσα στο κλίμα του νέου αδιεξόδου, ο Βενιζέλος θα επιστρέψει στην Αθήνα, από την Κρήτη όπου βρισκόταν, στις 5 Σεπτεμβρίου. Την ίδια ημέρα θα απευθυνθεί στον αθηναϊκό λαό που είχε κατακλύσει την πλατεία Συντάγματος, δηλώνοντας ότι ερχόταν ως «σημαιοφόρος νέων πολιτικών ιδεών». Εναν μήνα αργότερα ο Γεώργιος θα διορίσει τον Βενιζέλο πρωθυπουργό στη θέση του Δραγούμη. Η κομματική σύνθεση της Βουλής ωστόσο δεν επέτρεπε στον νέο πρωθυπουργό ελευθερία κινήσεων, παρά την ψήφο εμπιστοσύνης που πήρε, και θα πείσει τον βασιλιά να προκηρύξει νέες εκλογές για τη Β Δ Αναθεωρητική Βουλή. Στις εκλογές της 28ης Νοεμβρίου 1910, χάρη και στην απόφαση για αποχή των παλαιών κομμάτων, το Κόμμα των Φιλελευθέρων θα κερδίσει τις 307 από τις 362 έδρες. Το βουλευτικό σώμα θα ανανεωθεί σχεδόν στο σύνολό του, εφόσον περίπου το 87% των βουλευτών εκλεγόταν για πρώτη φορά.

Η επόμενη διετία σφραγίστηκε από το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα των Φιλελευθέρων και από την πολεμική εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων. Ο συμβιβασμός με το Στέμμα (με την εκ νέου ανάθεση της γενικής διοίκησης του στρατεύματος στον Διάδοχο Κωνσταντίνο) και με ευρύτερα κοινωνικά στρώματα (όπως π.χ. στο γλωσσικό ζήτημα) είχαν ως στόχο, όπως φαίνεται, τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση στην εξωτερική πολιτική. Ο Βενιζέλος πραγματοποίησε και τα αλυτρωτικά οράματα και την «ανόρθωση» της χώρας, που υπήρχαν στις διακηρύξεις του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Το 1913 η «μικρά Ελλάς» ήταν ήδη διπλάσια σε έκταση και πληθυσμό. Ωστόσο, όπως έγραψε ο Gunnar Ηering, «το πραξικόπημα του 1909 πρέπει να το ξεχωρίσει κανείς από τις εξελίξεις που συντελέστηκαν μετά το 1910». Ο αστικός μετασχηματισμός του κράτους που πραγματοποιήθηκε από το Κόμμα των Φιλελευθέρων αποτέλεσε μάλλον «ακούσια συνέπεια» του κινήματος στο Γουδί. *