Αν χτυπήσουμε το πρωί, το τραύμα θα επουλωθεί ταχύτερα από ό,τι αν χτυπήσουμε το βράδυ. Αυτό ανακάλυψαν επιστήμονες του Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας του Ιατρικού Ερευνητικού Συμβουλίου της Βρετανίας (MRC). Όπως ανέφεραν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Science Translational Medicine», «νυχτερινά» εγκαύματα χρειάζονταν κατά μέσο όρο 28 ημέρες για να επουλωθούν σε σύγκριση με μόνο 17 ημέρες επούλωσης των «πρωινών» εγκαυμάτων.

«Πυξίδα» το ρολόι των ινοβλαστών

Για ποιον λόγο συνέβαινε αυτό; Σύμφωνα με τους επιστήμονες που βρίσκονται πίσω από τη μελέτη, το φαινόμενο συνδέεται άμεσα με τον τρόπο με τον οποίον χτυπά το βιολογικό ρολόι κάθε ανθρώπινου κυττάρου στο πλαίσιο ενός 24ωρου κύκλου. Συγκεκριμένα εξονυχιστικά πειράματα έδειξαν ότι δερματικά κύτταρα που ονομάζονται ινοβλάστες αλλάζουν τη δραστηριότητά τους μέσα στο 24ωρο – δουλεύουν σκληρά το πρωί και… ξεκουράζονται τη νύχτα.

Οι ινοβλάστες είναι τα κύτταρα εκείνα που αποκρίνονται πρώτα σε περίπτωση τραυματισμού του δέρματος σπεύδοντας στο σημείο της βλάβης προκειμένου να την επουλώσουν. Ουσιαστικώς γεμίζουν το κενό που προκύπτει μετά από έναν τραυματισμό και δημιουργούν τις βάσεις για την ανάπτυξη νέου δέρματος. Η μελέτη έδειξε πως τα συγκεκριμένα κύτταρα είναι άκρως «δραστήρια» την ημέρα αλλά τη νύχτα… παίρνουν τον υπνάκο τους.

Εργασία μόνο σε πρωινή βάρδια

Οι ερευνητές με επικεφαλής τον βιολόγο Τζον Ο’Νιλ αναζήτησαν αρχικώς στο πλαίσιο πειραμάτων τους σε κυτταρικές καλλιέργειες, πρωτεΐνες των ινοβλαστών οι οποίες ακολουθούν μια λογική «άμπωτης και παλίρροιας» μέσα στην ημέρα. Κατέληξαν σε ένα αναπάντεχο συμπέρασμα: οι πρωτεΐνες που καθοδηγούν τους ινοβλάστες εργάζονταν μόνο… πρωινή βάρδια ενώ το βράδυ… ξεκουράζονταν. Χωρίς αυτές τις πρωτεΐνες λοιπόν οι ινοβλάστες δεν λάμβαναν σήμα να μετακινηθούν στο σημείο του τραύματος ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία επούλωσης.

Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώθηκαν και από πειράματα σε ποντίκια στα οποία είχαν προκληθεί τραυματισμοί του δέρματος. Περίπου διπλάσιοι ινοβλάστες μετανάστευαν στην περιοχή όταν ο τραυματισμός είχε προκληθεί ημέρα αντί για νύχτα.

Επιβεβαίωση και στους ανθρώπους

Τέλος η ερευνητική ομάδα αναζήτησε αποδείξεις σχετικά με τις… ημερήσιες βάρδιες των ινοβλαστών σε ανθρώπους. Εξέτασε στοιχεία από τη Διεθνή Βάση Δεδομένων σχετικά με τα Εγκαύματα η οποία καταγράφει, μεταξύ άλλων, την ώρα της ημέρας κατά την οποία είχε λάβει χώρα το κάθε έγκαυμα. Η ανάλυση αποκάλυψε ότι τα εγκαύματα που είχαν προκληθεί νύχτα χρειάζονταν 11 ημέρες περισσότερες κατά μέσο όρο σε σύγκριση με εκείνα που είχαν προκληθεί μέρα για να επουλωθούν.

Σύμφωνα με τον δρα Ο’Νιλ ίσως αυτή η συμπεριφορά των ινοβλαστών αφορά μια προσαρμογή στο πλαίσιο της εξέλιξης. Με δεδομένο ότι οι άνθρωποι είναι πιθανότερο να τραυματιστούν κατά τη διάρκεια της ημέρας οπότε και είναι ξυπνητοί και δραστήριοι σε σύγκριση με τη νύχτα οπότε και συνήθως κοιμούνται, ίσως το ίδιο το ανθρώπινο σώμα έχει ρυθμιστεί έτσι ώστε να αποκρίνεται ταχύτερα στις πρωινές προκλήσεις.

Χειρουργικές επεμβάσεις με βάση τους κιρκαδικούς ρυθμούς

Τα νέα αυτά ευρήματα θεωρούνται σημαντικά καθώς μαρτυρούν ότι οι ασθενείς θα μπορούν πιθανότατα να αναρρώνουν ταχύτερα αν υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις τη σωστή ώρα μέσα στην ημέρα. Κατά τον κύριο ερευνητή της μελέτης, ίσως η ώρα του χειρουργείου θα πρέπει να ακολουθεί τους κιρκαδικούς ρυθμούς του κάθε ανθρώπου: σε όσους είναι πρωινοί τύποι είναι καλύτερο οι επεμβάσεις να γίνονται πρωί ενώ στους βραδινούς τύπους θα ήταν προτιμότερο να γίνονται αργότερα μέσα στην ημέρα.