Αν η εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη μας αποτελεί μέγα μυστήριο, εξίσου μυστηριώδης είναι η κατοπινή εμφάνιση της πολύπλοκης ζωής. Τώρα, οι επιστήμονες φαίνεται πως ρίχνουν περισσότερο φως στο απώτατο σκοτεινό παρελθόν μας, καθώς ανακάλυψαν στον βυθό του βόρειου Ατλαντικού, μεταξύ Γροιλανδίας και Νορβηγίας, σε βάθος 2.352 μέτρων, ένα νέο άγνωστο μέχρι σήμερα μικρόβιο, το οποίο θεωρείται ο χαμένος κρίκος στην εξελικτική αλυσίδα της πολύπλοκης ζωής.


Η μετάβαση

Η ανακάλυψη θεωρείται σημαντική -αν όχι ορόσημο- για τη βιολογία, καθώς φωτίζει καλύτερα με ποιον τρόπο, πριν από περίπου δύο δισεκατομμύρια χρόνια, τα πολύπλοκα κύτταρα, από τα οποία προέκυψαν όλοι οι οργανισμοί (άνθρωποι, ζώα, φυτά, μύκητες κ.α.), εξελίχθηκαν από τα απλούστερα μικρόβια, που προϋπήρχαν ήδη πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Τα κύτταρα αποτελούν τους θεμέλιους λίθους όλης της ζωής στον πλανήτη μας. Η εξελικτική πορεία των κυττάρων, από την πιο απλή στη σημερινή πολύπλοκη μορφή τους, αποτελεί ένα από τα μεγάλα επιστημονικά μυστήρια. Η ανακάλυψη μιας νέας κατηγορίας μικροοργανισμών, που ονομάσθηκαν «Λόκι» (όνομα του πανούργου θεού της σκανδιναβικής μυθολογίας), εξηγεί καλύτερα τι συνέβη στον κόσμο των κυττάρων.

Ο κλάδος

Είχε προηγηθεί στη δεκαετία του ’70, η ανακάλυψη από τον διάσημο βιολόγο Καρλ Βέζε ενός ξεχωριστού κλάδου στο «δέντρο της ζωής», των Αρχαίων, κυττάρων απλούστερων από τα ευκαρυωτικά, που είναι πιο πολύπλοκα κύτταρα με πυρήνα. Τα βακτήρια και τα Αρχαία ανήκουν στην κατηγορία των προκαρυωτικών οργανισμών χωρίς πυρήνα.

Εδώ και δεκαετίες, αιωρείται το ερώτημα πώς τα μεγάλα και πολύπλοκα κύτταρα ξεπήδησαν από τα μικρότερα και απλούστερα Αρχαία και βακτήρια; Η ανακάλυψη των Λόκι, που εντάσσονται στην ευρύτερη ομάδα των Αρχαίων, φωτίζει πλέον αυτή τη μετάβαση, καθώς αποτελούν τον κοντινότερο προκαρυωτικό συγγενή των ευκαρυωτικών οργανισμών.

Ο χαμένος κρίκος

Το «Λόκι», αν και προκαρυωτικός οργανισμός, διαθέτει τουλάχιστον 100 γονίδια κοινά με τους ευκαρυωτικούς, πράγμα που σημαίνει ότι αποτελεί μια εξελικτική «γέφυρα» ανάμεσα στην απλή και στην πολύπλοκη ζωή. Είναι η πρώτη φορά που τέτοια εξελιγμένα γονίδια ανακαλύπτονται σε έναν οργανισμό χωρίς πυρήνα, δηλαδή προκαρυωτικό.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον εξελικτικό μικροβιολόγο Θις Ετέμα του Τμήματος Κυτταρικής και Μοριακής Βιολογίας του σουηδικού Πανεπιστημίου της Ουψάλα δήλωσαν ότι «η ανάλυση του γονιδιώματος δείχνει πως το Λόκι αντιπροσωπεύει μια ενδιάμεση μορφή ανάμεσα στα απλά κύτταρα των μικροβίων και στα πολύπλοκα κύτταρα των ευκαρυωτών».

Η ανακάλυψη του Λόκι έγινε από ένα νορβηγικό ερευνητικό σκάφος κοντά σε μια περιοχή με υποθαλάσσιες υδροθερμικές «καμινάδες», ακραία περιβάλλοντα ηφαιστειακής προέλευσης. Οι επιστήμονες, που εντόπισαν το χαμένο μικρόβιο αναλύοντας το DNA δειγμάτων από τον βυθό, θεωρούν δεδομένο ότι στο ίδιο ή σε άλλο παρόμοιο σημείο θα ανακαλύψουν και άλλους άγνωστους μικροοργανισμούς-έκπληξη. «Ουσιαστικά μόλις ξεκινήσαμε. Υπάρχουν πολλά ακόμη εκεί κάτω που μένει να ανακαλυφθούν και είμαι πεπεισμένος ότι στο κοντινό μέλλον θα υποχρεωθούμε να αναθεωρήσουμε ξανά τα βιβλία της βιολογίας», δήλωσε ο Ετέμα.

‘Αλλοι πάντως επιστήμονες, όπως ο εξελικτικός βιοχημικός Νικ Λέιν του University College του Λονδίνου και ο εξελικτικός βιολόγος Ουίλιαμ Μάρτιν του Πανεπιστημίου του Ντίσελντορφ, εμφανίσθηκαν επιφυλακτικοί σχετικά με το κατά πόσο όντως το «Λόκι» αποτελεί τη γέφυρα ανάμεσα στα απλά και στα πολύπλοκα κύτταρα και δήλωσαν ότι περιμένουν περισσότερες αποδείξεις στο μέλλον. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Newsroom ΔΟΛ