Ένα εμβόλιο για τον καρκίνο το οποίο θα είναι «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα του κάθε ασθενούς βρίσκεται πλέον ένα βήμα πιο κοντά μετά τη δημοσιοποίηση μελέτης σύμφωνα με την οποία ένα τέτοιο εμβόλιο οδήγησε σε πλήρη έλεγχο επιθετικών όγκων σε ποντίκια στο εργαστήριο.

Ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος

Το θεραπευτικό εμβόλιο δρα ενεργοποιώντας το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού ώστε να εντοπίζει τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθεται αφήνοντας ανέπαφο τον υγιή ιστό γύρω τους.

Στο πλαίσιο μελέτης σε ποντίκια με καρκίνο του δέρματος, του μαστού και του παχέος εντέρου, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature», φάνηκε ότι η εισαγωγή αλυσίδων «αγγελιαφόρου» RNA (mRNA)– πρόκειται για τον γενετικό «εξάδελφο» του DNA – οδήγησε τα Τ κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος των ζώων στο να αναζητήσουν και να καταστρέψουν τους επιθετικούς όγκους.

Η τελευταία αυτή υποσχόμενη μελέτη η οποία διεξήχθη από ειδικούς του Πανεπιστημίου Γιοχάνες Γκούτενμπεργκ στο Μάιντς της Γερμανίας με επικεφαλής τον Ούγκουρ Σαχίν αποτελεί μέρος μιας γενικότερης τάσης που αφορά την ανοσοθεραπεία στον καρκίνο και η οποία έχει ως στόχο να «ξυπνήσει» τις άμυνες του οργανισμού ώστε να επιτεθούν στα καρκινικά κύτταρα και να τα εξολοθρεύσουν προτού δώσουν μεταστάσεις σε ζωτικά όργανα και ιστούς.

Τα νέα ευρήματα θεωρούνται ως ένα σημαντικό βήμα προς την ανάπτυξη μιας μεθόδου παραγωγής αποτελεσματικών και φθηνών εμβολίων για τον καρκίνο τα οποία θα απευθύνονται στον κάθε ασθενή ξεχωριστά με βάση τους μοναδικούς συνδυασμούς πρωτεϊνών στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων του. Τα εμβόλια θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν αυτούς τους συνδυασμούς και κατ’ επέκταση τα καρκινικά κύτταρα.

Κλινική δοκιμή σε ασθενείς με καρκίνο του δέρματος

«Τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά καθώς αυτό θα μπορούσε να είναι το μέλλον της εξατομικευμένης ιατρικής. Βρισκόμαστε ήδη σε φάση κλινικών δοκιμών και αναμένουμε αποτελέσματα αργότερα εφέτος» ανέφερε ο δρ Σαχίν. Προσέθεσε ότι οι πρώιμες δοκιμές που έχουν ήδη ξεκινήσει αφορούν επτά ασθενείς με καρκίνο του δέρματος.

Σύμφωνα με τον δρα Σαχίν ο οποίος είναι επίσης συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας βιοτεχνολογίας BionTech που ανέπτυξε την καινούργια προσέγγιση, η νέα γνώση που προέκυψε από αυτή μαρτυρεί ότι οι περισσότεροι ανθρώπινοι καρκίνοι είναι υποψήφιοι για αποτελεσματική ανοσοθεραπεία. «Ωστόσο ο όγκος του κάθε ασθενούς διαθέτει ένα μοναδικό ‘μοτίβο’ μεταλλάξεων το οποίο πρέπει σε πρώτη φάση να εντοπιστεί. Όλα αυτά δείχνουν πάντως ότι οι στοχευμένες προσεγγίσεις πρέπει να είναι ‘κομμένες και ραμμένες’ στα μέτρα του καθενός».

Η ερευνητική ομάδα δημιούργησε τα εμβόλια με χρήση συνθετικών αλυσίδων mRNA οι οποίες ήταν σχεδιασμένες ώστε να ταιριάζουν με τις συγκεκριμένες πρωτεΐνες ή «επιτόπους» στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων των ποντικών. Τα μόρια του mRNA ενθάρρυναν τα Τ- κύτταρα να επιτεθούν στις μεταλλάξεις-στόχους στους όγκους οδηγώντας τελικώς σε καλύτερη επιβίωση των πειραματοζώων σε σύγκριση με ποντίκια που δεν είχαν λάβει θεραπεία.

Από τη μελέτη μάλιστα προέκυψε ότι είναι δυνατόν να προκληθεί ισχυρή ανοσολογική απόκριση μέσω της παραγωγής εμβολίων mRNA τα οποία αναγνωρίζουν αρκετούς επιτόπους (ονομάζονται πολύτοποι) συγχρόνως στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων-στόχων. «Δείξαμε ότι ο εμβολιασμός με τέτοιου είδους mRNA εμβόλια οδηγεί σε πολύ καλό έλεγχο των όγκων και στην εξαφάνιση επιθετικών όγκων σε ποντίκια» γράφουν οι ερευνητές.

Προς ανοσοθεραπευτικούς συνδυασμούς

Σχολιάζοντας τα νέα ευρήματα, ο καθηγητής Κέβιν Χάρινγκτον από το Ινστιτούτο για την Ερευνα στον Καρκίνο του Λονδίνου που δεν συμμετείχε στη μελέτη, τα χαρακτήρισε σημαντικά. «Αυτή η μελέτη που διεξήχθη σε ποντίκια προσφέρει τα πρώτα στοιχεία σχετικά με το ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι του να παράγουμε εξατομικευμένα εμβόλια τα οποία στοχεύουν συγκεκριμένες μεταλλάξεις στον όγκο ενός ασθενούς».

Ο καθηγητής προσέθεσε ότι «τα αποτελέσματα στο ‘Nature’ παρέχουν τα πρώτα στοιχεία σχετικά με σημαντική επίδραση της συγκεκριμένης τεχνικής ενάντια στους όγκους, γεγονός που μαρτυρεί πως είναι πιθανό να κατευθύνουμε το ανοσοποιητικό σύστημα ενάντια στον καρκίνο με χρήση εξατομικευμένων εμβολίων RNA. Αν τα ευρήματα και από τις δοκιμές σε ανθρώπους είναι εξίσου ενθαρρυντικά, θα επιταχυνθεί η ανάπτυξη συνδυασμών που θα βασίζονται σε ανοσοθεραπείες με χρήση αντισωμάτων οι οποίες εφαρμόζονται ήδη στην κλινική πράξη και σε εμβόλια τα οποία θα στοχεύουν μεταλλάξεις παρούσες στους όγκους του κάθε ασθενούς».