Η φυσική της φρυγανιέρας

Εκδόσεις Κάτοπτρο

σελ. 230, τιμή 23 ευρώ

Ολοι οι άνθρωποι έχουμε τις μικρές ρουτίνες μας: κάθε πρωί ξυπνάμε, κάνουμε το ντους μας, παίρνουμε το πρωινό μας, διαβάζουμε τα mail μας, μπαίνουμε στο αυτοκίνητο για να πάμε στη δουλειά ή συνοδεύουμε το παιδί στο σχολείο… Οτιδήποτε και αν κάνουμε όμως και κυρίως οτιδήποτε και αν χρησιμοποιούμε για να κάνουμε την καθημερινότητά μας καλύτερη εξηγείται με όρους φυσικής. Πάρτε για παράδειγμα τη φρυγανιέρα στην οποία καταφεύγετε για να απολαύσετε το ζεστό σας τοστ: η λειτουργία της εξηγείται με όρους θερμοδυναμικής, ηλεκτρομαγνητισμού και κβαντομηχανικής!

Πιθανότατα δεν σας έχει περάσει καν από τον νου ότι για να έχουμε εμείς σήμερα δύο φέτες φρυγανισμένου ψωμιού, απαιτήθηκε τεράστια επιστημονική πρόοδος. Λογικό! Δεν απαιτείται να ξέρουμε τις επιστημονικές λεπτομέρειες πίσω από τις συσκευές που χρησιμοποιούμε. Αλλά και πόσο πιο ενδιαφέρων γίνεται ο κόσμος μας όταν τις ξέρουμε!

Φανταστείτε λοιπόν να μπορούσατε για μία ημέρα να συνοδεύεστε από έναν δάσκαλο της φυσικής, έναν άνθρωπο που όχι μόνο γνωρίζει καλά τη φυσική, αλλά διαθέτει και το χάρισμα της μεταδοτικότητας. Τότε, στο παλιό ξυπνητήρι που κληρονομήσατε από τη γιαγιά σας δεν θα βλέπατε μόνο το αγαπημένο κειμήλιο, αλλά και έναν ταλαντωτή, και στο έξυπνο τηλέφωνό σας, που σας κάνει τη χάρη να σας ξυπνά μελωδικά την ώρα που του έχετε ζητήσει, θα βλέπατε έναν ειδικό και εξαιρετικά ακριβή ταλαντωτή. Οσο για τη φρυγανιέρα σας, ο υποτιθέμενος δάσκαλος θα σας έλεγε ότι η λειτουργία της «στηρίζεται σε τεχνολογία που θα μπορούσε να ήταν οικεία στους προπάππους και τις προγιαγιάδες σας. Βάζοντας μια φέτα ψωμιού σε μια φρυγανιέρα και κατεβάζοντας τον μοχλό της, δεν εισάγετε απλώς τη φέτα στη συσκευή, αλλά κλείνετε και ένα ηλεκτρικό κύκλωμα, επιτρέποντας τη διέλευση ρεύματος από τα συρμάτινα σπειράματα δίπλα στο ψωμί. Επειτα από μισό λεπτό τα σύρματα θερμαίνονται, κοκκινίζουν και αιγλοβολούν… Το σύρμα της φρυγανιέρας αποτελείται συνήθως από ένα κράμα νικελίου και χρωμίου –αμφότερα μέταλλα που άγουν τον ηλεκτρισμό. Για συντομότερο ψήσιμο, όμως, το σύρμα θα πρέπει να είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού, αλλά όχι υπερβολικά καλός. Η ανάμειξη των δύο μετάλλων και οι ατέλειες στη δομή τους οδηγούν στην επιθυμητή ηλεκτρική αντίσταση του σύρματος και στην αντίστοιχη παραγωγή θερμότητας… Η αντίσταση εξαρτάται από γεωμετρικές παραμέτρους, καθώς είναι δυσκολότερη η διέλευση του ρεύματος διά μέσου μακριών και λεπτών συρμάτων παρά κοντών και χονδρών. Σε κάποιες εφαρμογές η αντίσταση αποτελεί σημαντικό εμπόδιο. Αλλά όταν ετοιμάζουμε πρωινό, μας βολεύει».

Το δεύτερο καλύτερο από το να συνοδευόμαστε από έναν δάσκαλο φυσικής στην καθημερινή μας ζωή είναι να αγοράσουμε το βιβλίο ενός εξαιρετικού φυσικού και χαρισματικού δασκάλου, στο οποίο εξηγείται η φυσική πίσω από καθημερινά αντικείμενα. Ο James Kakalios του Πανεπιστημίου της Μινεσότα εξειδικεύεται στη μελέτη των άμορφων και των νανοκρυσταλλικών σύνθετων ημιαγώγιμων υλικών, αλλά πάνω απ’ όλα είναι ο δάσκαλος που μπορεί να εξηγεί με απλά λόγια σύνθετες έννοιες. Αν σε αυτό προσθέσουμε την ικανότητά του να δημιουργεί εικόνες οικείες στον καθένα από εμάς, γίνεται φανερό ότι το βιβλίο του είναι ικανό να κάνει και τον πλέον άσχετο με τα της φυσικής να αντιληφθεί επιτέλους πώς λειτουργούν το GPS και το κινητό του τηλέφωνο!