Ο χρόνος κυλάει, η ζωή προχωράει, είναι όμως μερικές ιδέες που είναι ικανές να «παγώσουν» τα πάντα για λίγο και να κάνουν τη διαφορά, αλλάζοντας την καθημερινότητά μας προς το καλύτερο. Πριν από 40 χρόνια, τον Σεπτέμβριο του 1976 και με αφορμή τους εορτασμούς της 50ής επετείου του Oyster (1926) –του πρώτου αδιάβροχου ρολογιού χειρός στον κόσμο –η Rolex δημιούργησε τον θεσμό των βραβείων Rolex Awards for Enterprise, με όραμα έναν καλύτερο κόσμο. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα το οποίο ανά διετία επιβραβεύει, προβάλλοντας και ενισχύοντας οικονομικά, καινοτόμες ιδέες, με στόχο ένα καλύτερο αύριο.
Οι υποβαλλόμενες προτάσεις, σύμφωνα με την εταιρεία, οφείλουν να εμπίπτουν σε μία από τις πέντε βασικές κατηγορίες του διαγωνισμού: εφαρμοσμένη τεχνολογία, πολιτιστική κληρονομιά, περιβάλλον, εξερεύνηση και ανακάλυψη, επιστήμη και υγεία. Στη συνέχεια υποβάλλονται στην αξιολόγηση μιας ειδικής επιτροπής η οποία αποτελείται από καταξιωμένους επιστήμονες και ειδικούς και καταλήγει στην επιλογή των πέντε νικητών (ένας για κάθε τομέα). Από το 1976 ως σήμερα 140 διαγωνιζόμενοι έχουν κατακτήσει τον τίτλο της Rolex, με τον νεαρότερο να είναι ηλικίας 24 ετών και τον γηραιότερο 74 ετών. Οι συμμετοχές έχουν ξεπεράσει τις 33.000 από περισσότερες από 190 χώρες, με αυξημένο το ποσοστό των γυναικών (39%) κατά τα τελευταία χρόνια. Τα βραβευμένα πρότζεκτ έχουν βελτιώσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε 60 χώρες.
«Τα Rolex Awards σχεδιάστηκαν ώστε να υποστηρίζουν το επιχειρηματικό πνεύμα το οποίο αντικατοπτρίζει το επιχειρηματικό πνεύμα επάνω στο οποίο ιδρύθηκε η εταιρεία» εξηγεί η Ρεμπέκα Ιρβάιν, επικεφαλής του τομέα φιλανθρωπικής δράσης της Rolex. «Η ιδέα ήταν η ενθάρρυνση νέων εγχειρημάτων αντί για την ανταμοιβή παλαιότερων προσπαθειών και η αναγνώριση προσώπων που έκαναν κάτι διαφορετικό, εξερευνώντας χωρίς όρια και φέρνοντας συχνά στο προσκήνιο αντισυμβατικές και καινοτόμες ιδέες που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον κόσμο για το ευρύ κοινό. Το πρόγραμμα αντανακλά τις αξίες της ποιότητας, της ευφυΐας και των ατομικών επιτευγμάτων της Rolex».
Η βράβευση των εφετινών νικητών (Laureates 2016) του ευρηματικού διαγωνισμού –συμπεριλαμβανομένων των νέων (Young Laureates 2016) ηλικίας από 18 ως 30 ετών –πραγματοποιήθηκε στις 15 Νοεμβρίου σε μια εντυπωσιακή εκδήλωση στο Λος Αντζελες, στις ΗΠΑ. Ενας μελετητής των πάγων, ένας σχεδιαστής ρομποτικών εξωσκελετών, ένας οφθαλμίατρος που θέλει να σώσει εκατομμύρια άτομα από την τύφλωση βρίσκονται ανάμεσα στους πέντε Laureates που ξεχώρισαν για το 2016. Εμείς σας παρουσιάζουμε τα ευρηματικά πρότζεκτ, με στόχο ένα καλύτερο αύριο.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Βουτιά στα φιόρδ της Παταγονίας


Η Βρένι Χόισερμαν θυμάται ακόμα τη στιγμή που έπεσε θύμα της μαγείας της φυσικής ομορφιάς των νότιων φιόρδ της Χιλιανής Παταγονίας. Πλέον έχει αναλάβει την προστασία τους. Το 1997 ένα ταξίδι μελέτης με τον ερευνητή Γκίντερ Φερστέρα ήταν η αιτία να ερωτευτεί τόσο την άγρια φύση όσο και τον μέλλοντα σύζυγό της.

Είκοσι χρόνια αργότερα η Χόισερμαν ακόμα εξερευνά την περιοχή. Κάθε μήνα μαζί με την οικογένειά της η ερευνήτρια αφιερώνει μία εβδομάδα στον Ερευνητικό Σταθμό Huinay όπου έχει αναλάβει την επιστημονική εποπτεία από το 2003, με την υποστήριξη του Καθολικού Πανεπιστημίου του Βαλπαραΐσο και της εταιρείας ενέργειας ENEL.

Στόχος της Χόισερμαν μέσα από την επιστήμη και την έρευνα είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από τις επιπτώσεις της καλλιέργειας σολομού και άλλων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών φάλαινες, σαρδέλες, μέδουσες και μαλάκια οδηγήθηκαν σε μαζικό θάνατο, χωρίς μέχρι στιγμής να έχει προσδιοριστεί η αιτία.

Προκειμένου να ενημερώσει τους Χιλιανούς για το πολύτιμο οικοσύστημα της «γειτονιάς» τους, η δρ Χόισερμαν θα δημιουργήσει ένα blog με τις εξερευνήσεις της. Ως σήμερα με τις καταδύσεις της έχει φθάσει ως τα 30 μέτρα. Το βραβείο της Rolex αναμένεται να της χαρίσει τη δυνατότητα να βουτήξει σε βάθη ως και 500 μέτρα και να της επιτρέψει να καταγράψει έναν άγνωστο υποθαλάσσιο κόσμο. Το 2017 –στο πλαίσιο της καμπάνιας ενημέρωσης των αρμόδιων αρχών για την προστασία των φιόρδ –έχει προγραμματίσει να παρουσιάσει μια ταινία στο Διεθνές Συνέδριο Προστατευόμενων Θαλάσσιων Περιοχών που θα πραγματοποιηθεί στη Χιλή.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Θαλάσσιο «φτερωτό» θαύμα


Με άνοιγμα «φτερών» επτά μέτρων, το σαλάχι μάντα, γνωστό και ως διαβολόψαρο, είναι από μόνο του ένα θαύμα της φύσης! «Είναι τόσο μεγαλοπρεπή» δηλώνει η θαλάσσια βιολόγος Κέρστιν Φόρσμπεργκ, η οποία ζει στη Λίμα, στο Περού, και έχει αναλάβει την αποστολή της προστασίας του ευάλωτου αυτού είδους. Σύμφωνα με την ίδια, η υπεραλίευση αποτελεί τη νούμερο 1 απειλή για τους πληθυσμούς των γιγαντιαίων μάντα. Με τη σάρκα τους να θεωρείται λιχουδιά ανά τον κόσμο, τα εντυπωσιακά ζώα της οικογένειας των μοβουλίδων ανήκουν πλέον στην «κόκκινη» λίστα των απειλούμενων ειδών της Διεθνούς Ενωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN).

Για τον λόγο αυτόν η Φόρσμπεργκ δημιούργησε την περιβαλλοντική οργάνωση Planeta Océano με σκοπό την ενημέρωση ψαράδων, μαθητών και της κυβέρνησης ούτως ώστε να αλλάξει η αντίληψη του κόσμου απέναντι στα μεγαλοπρεπή και απειλούμενα μάντα, καθώς πέρα από την τεράστια σημασία τους στην οικολογική αλυσίδα αποτελούν θησαυρό και για τον τοπικό τουρισμό. Το 2015, έπειτα από το ψάρεμα ενός τεράστιου σαλαχιού από ψαράδες που μαγνήτισε το παγκόσμιο ενδιαφέρον, η Φόρσμπεργκ ξεκίνησε τον αγώνα της για την απαγόρευση της αλιείας των θαλάσσιων «φτερωτών» ειδών.

Με την ενίσχυση της Rolex η Φόρσμπεργκ θα καταφέρει να συμπεριλάβει στο πρόγραμμα προστασίας της ακόμα περισσότερους ψαράδες και να δημιουργήσει έναν τοπικό μηχανισμό οικολογικής παρακολούθησης του ευάλωτου θαλάσσιου είδους, ενώ μακροπρόθεσμος στόχος της είναι η ανάπτυξη ενός μοντέλου περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών σε παγκόσμιο επίπεδο.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ρομποτική «πανοπλία» κίνησης


Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία περίπου 15 εκατομμύρια άνθρωποι παθαίνουν εγκεφαλικό επεισόδιο κάθε χρόνο. Από αυτούς περίπου 5 εκατομμύρια ασθενείς μαθαίνουν πάλι να περπατούν, μια διαδικασία ιδιαίτερα αργή, επώδυνη και ακριβή. Ο αναπληρωτής καθηγητής Μηχανικής και Εφαρμοσμένων Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ Κόνορ Γουόλς και η ομάδα του κατασκευάζουν μαλακές ρομποτικές «πανοπλίες» για αυτόν τον σκοπό.

Ελαφριές, υφασμάτινες, ελαστικές και μηχανικές, οι συγκεκριμένες «πανοπλίες» ουσιαστικά διδάσκουν κατεστραμμένα νεύρα, μυς, τένοντες και αρθρώσεις να λειτουργούν και πάλι. Μικροσκοπικοί αλλά πανίσχυροι κινητήρες, τροχαλίες, καλώδια, αισθητήρες κίνησης σε συνδυασμό με ένα «έξυπνο» λογισμικό βοηθούν τον χρήστη να περπατήσει, πραγματοποιώντας μικροδιορθώσεις στη φυσική του κίνηση.

Παράλληλα με τους ασθενείς που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο βέβαια η έξυπνη πανοπλία θα μπορούσε να βοηθήσει και άλλους ασθενείς που αντιμετωπίζουν προβλήματα κίνησης ή ακόμα και άτομα προχωρημένης ηλικίας.

Με πείρα στους σκληρούς και άκαμπτους εξωσκελετούς, ο δρ Γουόλς είχε την ιδέα να δημιουργήσει ένα μαλακό και άνετο σύστημα ρομποτικής υποβοήθησης της κίνησης. «Σκέφθηκα ότι ένας μαλακός και ελαφρύς εξωσκελετός που θα ενίσχυε, θα υποστήριζε τις σωστές κινήσεις, θα ήταν άνετος και δεν θα εμπόδιζε τις κινήσεις του ασθενούς θα μπορούσε να έχει πολλαπλές εφαρμογές» αναφέρει ο ίδιος.
Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Wyss του Χάρβαρντ και τη βιοϊατρική εταιρεία ReWalk, η μαλακή «πανοπλία» βρίσκεται πλέον στον δρόμο της εμπορευματοποίησης και αναμένεται να διατεθεί στην αγορά σε περίπου τρία χρόνια.
ΜΗΧΑΝΙΚΗ
Αρδευση από τους πάγους


Την άνοιξη οι γεωργοί που ζουν στα 3.500 μέτρα στα βουνά Λαντάκ των Ιμαλαΐων, στην Ινδία, έρχονται αντιμέτωποι με την ανομβρία. Ο ντόπιος μηχανικός Σόναμ Γουάνγκτσακ σκέφθηκε από το νερό των πάγων που λιώνουν να δημιουργήσει μεγάλες κωνικές δομές, που παραπέμπουν στις στούπες, τις ημισφαιρικές ιερές κατασκευές του Θιβέτ. Οι παγωμένες στούπες συμπεριφέρονται σαν μίνι παγετώνες, απελευθερώνοντας σιγά-σιγά νερό για την άρδευση των καλλιεργειών.

Η ιδέα του Γουάνγκτσακ βασίζεται στο πείραμα των επίπεδων τεχνητών παγετώνων του μηχανικού Τσεγουάνγκ Νορφέλ, επίσης από το Λαντάκ. Ο Γουάνγκτσακ ωστόσο ήταν της άποψης ότι η συγκεκριμένη δομή θα έπρεπε να έχει ένα συγκεκριμένο σχήμα προκειμένου να προστατεύεται από τον ήλιο ιδιαίτερα όταν βρίσκεται σε χαμηλότερα υψόμετρα.
Το 2015 το πρότυπο που δημιούργησε ο ευρηματικός μηχανικός από το Λαντάκ, έπειτα από μια επιτυχημένη καμπάνια τύπου crowdfunding, οδήγησε στην κατασκευή ενός αγωγού μήκους 2,3 χλμ. ο οποίος συνέδεε τα ρέματα που δημιουργούνται από τους κωνικούς παγετώνες με το χωριό. Η παροχή νερού διήρκεσε ως τις αρχές Ιουλίου, προσφέροντας περί τα 1,5 εκατ. λίτρα νερού από το λιώσιμο των πάγων σε σχεδόν 5.000 δενδρύλλια που είχαν φυτέψει οι ντόπιοι.
Με τη χρηματοδότηση του βραβείου της Rolex ο Γουάνγκτσακ σκοπεύει να ενημερώσει τους ντόπιους γύρω από την εφαρμογή οικολογικών λύσεων, να δημιουργήσει 20 στούπες πάγου, ύψους 30 μ., και να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα δενδροφύτευσης στην έρημο δίπλα στο σχολείο της περιοχής.
ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ
Οφθαλμίατρος στο smartphone


O οφθαλμίατρος Aντριου Μπαστόρους εγκατέλειψε τη θέση του στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας και μετακόμισε στην Κένυα το 2011 –μια χώρα όπου τα προβλήματα όρασης είναι πολύ συχνά και η πρόσβαση σε διαγνωστικά κέντρα ανύπαρκτη. Εκεί αφιερώθηκε στην εξέταση της όρασης περισσότερων από 5.000 κατοίκων απομακρυσμένων περιοχών, γεγονός που τον οδήγησε στην ιδέα για μια οικονομική μέθοδο ελέγχου της όρασης.

Κάπως έτσι γεννήθηκε το Portable Eye Examination Kit (Peek): ένα hi-tech διαγνωστικό «εργαλείο» υπό μορφή μιας ειδικής εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και από άτομα χωρίς οφθαλμολογική εξειδίκευση.

Στο πλαίσιο δοκιμής, 25 δάσκαλοι εκπαιδεύθηκαν ώστε να χρησιμοποιούν την εφαρμογή με τη βοήθεια της οποίας κατάφεραν να εξετάσουν συνολικά 20.000 μαθητές σε χρονικό διάστημα εννέα ημερών.

Το Peek αναμένεται σύντομα να εφαρμοστεί σε εθνικό επίπεδο στην Κένυα. Το εύχρηστο σύστημα οφθαλμολογικής εξέτασης χρησιμοποιείται ήδη στην Μποτσουάνα, στην Ινδία και στην Τανζανία. Χάρη στη στήριξη της Rolex, ο Μπαστόρους θα μπορέσει να διευρύνει τώρα το όραμά του, δημιουργώντας ένα κέντρο εκπαίδευσης για το Peek στην πόλη Κιτάλε της Κένυας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ