βιβλία

Γεώργιος Ανδρουλάκης
Στο πέρασμα του χρόνου
Εκδόσεις Παρισιάνου, 2016,
σελ. 268, τιμή 18 ευρώ

Νιώθει κανείς την ανάγκη, όταν έχει ολοκληρώσει την επαγγελματική σταδιοδρομία του, να καταγράψει τις αναμνήσεις του, να βάλει στο χαρτί γεγονότα και πρόσωπα που τον συγκίνησαν και έπαιξαν ρόλο σε κομβικά σημεία της ζωής του. Πολύ συχνά δε αυτό το είδος αυτοβιογραφίας έχει στόχο να μεταφέρει τις εμπειρίες των πρεσβυτέρων στους νεότερους, είτε πρόκειται για την οικογένεια (χαρακτηριστικό παράδειγμα η σύντομη αυτοβιογραφία του Δαρβίνου) είτε πρόκειται για μαθητές. Ανεξαρτήτως όμως του στόχου του εκάστοτε συγγραφέα, η αυτοβιογραφία είναι ένα πολύ δημοφιλές λογοτεχνικό είδος, ακριβώς επειδή προσφέρει κάτι μοναδικό: ο ήρωας του βιβλίου είναι ένα υπαρκτό πρόσωπο και η ματιά του στα πράγματα είναι εξ ορισμού υποκειμενική. Αυτή η εξαρχής σύμβαση, η πρόσκληση να δούμε πρόσωπα και γεγονότα με τη ματιά του ήρωα που εξομολογείται στον αναγνώστη, δρα με έναν μαγικό τρόπο: μπορεί να έχουμε ή να μην έχουμε κοινά με τον ήρωα, μπορεί να ταυτιζόμαστε μαζί του ή και όχι, μπορεί να ζούμε στον κόσμο του ή να είμαστε πολύ μακριά από αυτόν, αλλά του επιτρέπουμε να μας πάρει από το χέρι και να μας βάλει στη δική του πραγματικότητα.

Τον ομότιμο καθηγητή Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιο Ανδρουλάκη τον γνώριζα από μακριά. Στην πραγματικότητα, οι δρόμοι μας συναντήθηκαν μόνο μία φορά, όταν παρακολούθησα το εξαιρετικό συνέδριο για τη βιοηθική και τη μοριακή βιολογία που είχε διοργανώσει στο Μέγαρο Μουσικής το 1999. Η δική μου ανάμνηση από την έναρξη του συνεδρίου ήταν η έξοχη ομιλία του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, ο οποίος εντυπωσίασε με την κατανόηση που έδειξε να έχει σε επιστημονικά θέματα. Οι αναμνήσεις όμως του συγγραφέα από εκείνη την ημέρα δεν είχαν να κάνουν με την επιστήμη αλλά με την πίστη του στον Θεό και τις στιγμές που μοιράστηκε με τον Αρχιεπίσκοπο λίγο πριν από την έναρξη (Κεφάλαιο: «Πιστεύετε στα θαύματα;»). Δεν είναι υπέροχο αυτό το πολυσήμαντο της ζωής; Δύο άνθρωποι, την ίδια ημέρα, στον ίδιο χώρο, να θυμούνται πολύ διαφορετικά πράγματα από το ίδιο γεγονός!

Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον το πόνημα του καθηγητή ο οποίος στην εισαγωγή του ξεκαθαρίζει ότι δεν διεκδικεί κανενός είδους δάφνες, ούτε λογοτεχνικές ούτε άλλες. Μοναδικός λόγος της ύπαρξης αυτού του βιβλίου ήταν η προσωπική του ανάγκη να μοιραστεί με τον αναγνώστη τις αναμνήσεις που τον σημάδεψαν. Δηλώνει δε ότι δεν υπάρχει «ίχνος μυθοπλασίας» μέσα σε αυτό. Το πόσο αληθινή είναι αυτή η δήλωση γίνεται φανερό πολύ σύντομα. Οχι πως θα ήταν ποτέ δυνατόν να διασταυρώσει κανείς περιστατικά που έγιναν πριν από χρόνια, αλλά είναι τόσο εμφανής η αλήθεια τους! Είναι η αλήθεια ενός ανθρώπου που ανοίγει την ψυχή του και αυτό δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Υπάρχει μια σχεδόν παιδική αφέλεια στην εξομολόγηση που οδηγεί τον αναγνώστη να ταυτίζεται με τον ήρωα-συγγραφέα. Νιώθει κανείς την υπερηφάνεια του νεαρού Κρητικού όταν πετυχαίνει να εισαχθεί στην Ιατρική, την αγάπη και την ευγνωμοσύνη του για τους δασκάλους του, την πικρία του για τα «μαγειρέματα» που οδηγούν στην (προσωρινή) παράκαμψή του για αναβάθμιση, τον πατριωτισμό του. Νιώθει επίσης την αγάπη του για τη σύζυγό του και την κοινή τους αγάπη για τη θάλασσα που διαπνέει όλο το βιβλίο και η οποία, σύμφωνα με το μοναδικό κεφάλαιο που υπογράφεται από εκείνη, πέρασε από «σαράντα κύματα».

Εκτός από το καθαυτό εξομολογητικό μέρος, το βιβλίο περιέχει ακόμη δύο ενότητες: η μία περιλαμβάνει τις απόψεις του συγγραφέα για θέματα που ταλανίζουν την Υγεία στη χώρα μας και τα οποία έχουν δημοσιευθεί στον Τύπο και η δεύτερη αναφορές σε αγαπημένα του δημόσια πρόσωπα που δεν είναι πια κοντά μας.

Μπορεί κανείς να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει με τις απόψεις του κ. Ανδρουλάκη στα θέματα που αφορούν την Υγεία. Δεν μπορεί ωστόσο να μην παρατηρήσει ότι δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά παραμένουν επίκαιρα και κάποια από αυτά έχουν δυστυχώς οξυνθεί.

Παρά τη σεμνότητα του συγγραφέα, το βιβλίο του (ιδιαίτερα στο πρώτο μέρος) διαβάζεται σαν ένα μυθιστόρημα ακριβώς επειδή στους καιρούς που διανύουμε έχουμε ανάγκη από ήρωες της πραγματικής ζωής.