Οι άβυσσοι του ηλιακού συστήματος αποκαλύπτονται

Τα διαστημικά σκάφη που εξερευνούν το ηλιακό μας σύστημα αλλά και οι δορυφόροι που έχουν τεθεί σε τροχιά γύρω από πλανήτες, φεγγάρια, κομήτες και αστεροειδείς ανάμεσα στα άλλα έχουν αποκαλύψει την ύπαρξη φαραγγιών σε ορισμένα από αυτά τα διαστημικά σώματα.

Φαράγγια που προκαλούν δέος με το μέγεθός τους αλλά και ταυτόχρονα προκαλούν το ενδιαφέρον των επιστημόνων, μια και αποτελούν προϊόντα σύνθετων και εξαιρετικά ενδιαφερουσών γεολογικών διεργασιών οι οποίες αποκαλύπτουν σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και τη δομή του ηλιακού μας συστήματος και όχι μόνο. Ας ρίξουμε μια ματιά στα πιο εντυπωσιακά φαράγγια που έχουν εντοπιστεί ως σήμερα στο ηλιακό μας σύστημα.

Ερευνητές στις ΗΠΑ ανακάλυψαν νέα ενδιαφέροντα ευρήματα για το Valles Marineris, το εντυπωσιακό φαράγγι του Αρη που είναι και το μεγαλύτερο του ηλιακού μας συστήματος. Πρόσφατες παρατηρήσεις έδειξαν ότι το Valles Marineris είναι πολύ βαθύτερο από όσο πιστεύαμε. Με βάση προηγούμενες παρατηρήσεις οι ειδικοί είχαν υπολογίσει αρχικά ότι το Valles Marineris έχει μήκος 3.000 χλμ., πλάτος 200 χλμ. και βάθος 7 χλμ.

Λίγο αργότερα οι μετρήσεις αναθεωρήθηκαν και οι ειδικοί έκαναν λόγο για μήκος 4.000 χλμ. και βάθος 8 χλμ. Οι τελευταίες παρατηρήσεις που έκανε ο δορυφόρος Mars Express του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος δείχνουν ότι το μήκος και το πλάτος του φαραγγιού είναι αυτά που έχουν υπολογιστεί ως τώρα αλλά το βάθος του είναι ακόμη μεγαλύτερο αφού σε κάποια σημεία του φτάνει τα 10 χλμ.!

Συγκριτικά το Γκραν Κάνιον στην Αριζόνα έχει μήκος 446 χλμ., 29 χλμ. πλάτος και το μέγιστο βάθος του φτάνει τα 1.800 μέτρα. Προηγούμενες παρατηρήσεις είχαν υποδείξει την παρουσία παγετώνων στο γιγάντιο φαράγγι στο πολύ μακρινό παρελθόν του Αρη. Κάποια στιγμή οι παγετώνες έλιωσαν προκαλώντας τεράστιες πλημμύρες οι οποίες… σμίλεψαν τα τοιχώματά του.

Ερευνητές του Κολεγίου Bryn Mawr στην Πενσιλβάνια μελετώντας δεδομένα που έστειλε ο δορυφόρος MRO της NASA υποστηρίζουν ότι εντόπισαν στο φαράγγι ιζήματα η σύνθεση των οποίων επιβεβαιώνει την παρουσία των παγετώνων. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η θερμότητα από τα τοιχώματα του φαραγγιού προκάλεσε το λιώσιμο των παγετώνων.

Στη συνέχεια ο λιωμένος πάγος αλληλεπίδρασε με το θείο που υπήρχε στην πρώιμη ατμόσφαιρα του Κόκκινου Πλανήτη. Ετσι, σύμφωνα με τους ερευνητές, το λιωμένο από τους πάγους νερό ήταν άκρως τοξικό.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα νέες εντυπωσιακές εικόνες από τον Πλούτωνα. Πρόκειται για εικόνες που τράβηξε το σκάφος «New Horizons» από τον Βόρειο Πόλο του πλανήτη νάνου.

Σε αυτές εικονίζονται με λεπτομέρειες τα μεγάλα παγωμένα φαράγγια και οι τάφροι που υπάρχουν εκεί.

Υπάρχουν φαράγγια με πλάτος 10 χλμ. αλλά και φαράγγια με πλάτος 75 χλμ. Υπάρχουν επίσης μυστηριώδεις τάφροι με διάμετρο 70 χλμ. και βάθος 4 χλμ.

Η μελέτη των τοιχωμάτων των φαραγγιών στον Βόρειο Πόλο δείχνει ότι αποτελούνται από διαφορετικά και ελαφρύτερα υλικά από ό,τι τα φαράγγια στις άλλες περιοχές του Πλούτωνα. Υποδεικνύει επίσης την ύπαρξη μια περιόδου έντονης τεκτονικής δραστηριότητας στο μακρινό παρελθόν του πλανήτη νάνου.

Οι νέες εικόνες και εκείνες που συνεχίζουν να έρχονται από το σκάφος «New Horizons» (το οποίο συνεχίζει το ταξίδι του στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος) από το σύστημα του Πλούτωνα φωτίζουν τον μακρινό, σκοτεινό και παγωμένο κόσμο του.

Οι περισσότεροι επιστήμονες εκτιμούσαν ότι ο κοντινότερος στον Πλούτωνα δορυφόρος του, ο Χάροντας, ήταν ένας… αδιάφορος μεγάλος, σκοτεινός, παγωμένος βράχος. Η αποστολή «New Horizons» όμως που το καλοκαίρι εξερεύνησε το σύστημα του Πλούτωνα φθάνοντας στον Χάροντα αποκάλυψε έναν εντυπωσιακό γεωλογικά κόσμο. Το σκάφος της αποστολής μπορεί να έχει εγκαταλείψει τον Πλούτωνα και τα φεγγάρια του αλλά συνεχίζει να στέλνει δεδομένα και εικόνες που συνέλεξε εκεί. Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα νέες εικόνες από τα εντυπωσιακά φαράγγια του Χάροντα που σχηματίστηκαν όταν πάγωσε ο υπόγειος ωκεανός που διέθετε κάποτε.

Ο Χάροντας διαθέτει όρη, μικρότερα και μεγαλύτερα φαράγγια, κρατήρες και κοιλάδες. Η πιο εντυπωσιακή γεωλογική δομή είναι ένα γιγάντιο φαράγγι που διατρέχει σε όλο το μήκος του τον Χάροντα. Το φαράγγι αυτό έχει μήκος 1.600 χλμ., είναι δηλαδή τρεις φορές μεγαλύτερο από το Γκραν Κάνιον.

Οι επιστήμονες κάνουν κάποιες πρώτες εικασίες για τη γεωλογία του Χάροντα. Οσον αφορά τα φαράγγια, οι επιστήμονες πιστεύουν πως όταν πάγωσε ο ωκεανός η επιφάνεια άρχισε να πιέζεται, να… τεντώνεται και να «σπάει» σε διάφορα σημεία της με αποτέλεσμα να σχηματιστούν τα φαράγγια.

Πιστεύουν επίσης ότι υπήρξε ένα γεωλογικό ντόμινο που οδήγησε ανάμεσα στ’ άλλα και σε κρυοηφαιστειακή δραστηριότητα. Υπήρξε διάνοιξη ρωγμών στην επιφάνεια του δορυφόρου μέσα από τις οποίες άρχισε να ρέει υδάτινη λάβα η οποία και έκανε ένα είδος… λίφτινγκ στην επιφάνεια του Χάροντα, γι’ αυτό και κάποιες περιοχές του δορυφόρου είναι απρόσμενα λείες και μοιάζουν πολύ νέες.