Με δύο λόγια
Είναι μια οργανική ένωση κρυσταλλική, πλούσια σε άζωτο (67%), που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία πλαστικών, στην επιπλοποιία, στις κουζίνες, στους λευκούς πίνακες, στα σύνεργα της κουζίνας, οι Κινέζοι την έβαζαν και στο γάλα αλλά τους έπιασαν.
Μια ιστορία με ενδιαφέρον
Τον Απρίλιο του 2007 οι «New York Times» δημοσιεύουν την είδηση για την προσθήκη μελαμίνης σε ζωοτροφές που προορίζονταν για τα μικρά κατοικίδια ζώα, όπως οι σκύλοι και οι γάτες. Και παρ’ όλες τις σχετικές αποκαλύψεις, συνεχίστηκε για καιρό η προσθήκη μελαμίνης που έδινε την ψεύτικη εικόνα μιας ζωοτροφής πολύ πιο πλούσιας σε πρωτεΐνη.
Η παρουσία μελαμίνης στον οργανισμό ενός θηλαστικού καταλήγει στον σχηματισμό λίθων στη χολή ενώ σε συνδυασμό με το κυανουρικό οξύ εμφανίζονται κίτρινοι στρογγυλοί κρύσταλλοι που σχηματίζουν τελικά πέτρες στα νεφρά. Αρχισαν να πεθαίνουν κάποια κατοικίδια στις Ηνωμένες Πολιτείες και με τα πολλά σταμάτησε η ανάμειξη μελαμίνης στις ζωοτροφές για να συνεχιστεί κάπου ακόμη χειρότερα, στο παιδικό γάλα και σε άλλα τρόφιμα!

Ποιος την έπλασε και ποιον είχε νονό;
Τη μελαμίνη συνέθεσε ο γερμανός χημικός Γιούστους φον Λίμπιχ (1803-1973) το 1934 που ήταν και ο νονός της. Από μια πολύ γνωστή ένωση, το ανθρακασβέστιο, και θέρμανση σε ρεύμα αέρα που περιέχει ως γνωστόν αρκετό άζωτο προκύπτει κυανιούχο ασβέστιο, από αυτό κυαναμίδιο και με θέρμανση στους 1.500 βαθμούς Κελσίου κατάφερε να επιτύχει τον τριμερισμό του, δηλαδή τρεις αμινομάδες «κρεμασμένες», όπως φαίνεται στον χημικό τύπο, από τρία άτομα αζώτου.
Ο φον Λίμπιχ ασχολήθηκε πολύ με το πώς η χημεία μπορεί να βοηθήσει τη γεωργία και είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το άζωτο βελτίωνε κατά πολύ το έδαφος. Για αυτό και καταπιάστηκε με τις αζωτούχες ενώσεις. Οταν λοιπόν, προτού φθάσει στη μελαμίνη, του είχε προκύψει μια παχύρρευστη αζωτούχος ουσία, την αποκάλεσε melam (με ετυμολογική «ρίζα» στο θειοκυανικό αμμώνιο) και αυτή με την παρουσία αμμωνίας μπορεί να δώσει και μια ένωση με αμίνες (-ΝΗ2 ) οπότε προέκυψε και το όνομα μελαμίνη.
Πώς φτιάχνεται και γιατί;

Τα σκεύη από μελαμίνη δεν είναι ανακυκλώσιμα

Είναι μια ένωση με συμπεριφορά που θυμίζει ασθενή βάση, περίπου όπως η αμμωνία. Βιομηχανικά παρασκευάζεται από την ουρία. Πρώτα την αποσυνθέτουν και προκύπτουν κυανικό οξύ και μαζί αμμωνία ενώ σε δεύτερο στάδιο το κυανικό οξύ πολυμερίζεται, δηλαδή κάθε έξι μόρια ανασχηματίζονται δίνοντας κυανουρικό οξύ που με τη βοήθεια της σχηματισμένης, ήδη από το πρώτο στάδιο, αμμωνίας δίνει τελικά ένα μόριο μελαμίνης. Μόνο που η μελαμίνη βρίσκεται ακόμη μέσα σε έναν θερμό παχύρρευστο πολτό και αυτός πρέπει να συμπυκνωθεί, να κρυσταλλωθεί για να προκύψει η μελαμίνη με τη μορφή μικρών κρυστάλλων όπως αυτοί της ζάχαρης.

Από το 1930 πρωταγωνιστεί σε πολλές βιομηχανικές εφαρμογές. Η πιο γνωστή είναι σε συνδυασμό με τη φορμαλδεΰδη για την παραγωγή μιας πολύ σκληρής ρητίνης. Η φορμαλδεΰδη, αν και δεν είναι ό,τι πιο υγιεινό, χρησιμεύει ως συνδετικό υλικό των μορίων της μελαμίνης (συνδέει τις αμινομάδες μεταξύ τους με τη βοήθεια μεθυλενικών ομάδων). Προκύπτει ένα θερμοσκληρυνόμενο υλικό, δηλαδή με τη θερμότητα σκληραίνει, άρα μετά όσο και να το θερμαίνουμε αν θέλουμε να το ανακυκλώσουμε δεν ρευστοποιείται, για αυτό και θεωρείται μη ανακυκλώσιμο υλικό. Ας το έχουν υπόψη τους όσοι θέλουν μόνον ανακυκλώσιμα υλικά.
Παρ’ όλα αυτά χρησιμοποιείται για κατασκευή επίπλων, λευκών πινάκων, χρωμάτων, αλλά επειδή μπορεί να προκύψει και με παχύρρευστη υφή χρησιμοποιείται σε κόλλες, χρώματα, λιπάσματα ενώ η αφθονία αζώτου τής δίνει επιβραδυντική ικανότητα στις φωτιές διότι το άζωτο αποσπάται με τη θερμότητα και κάπως προστατεύει το καιόμενο αντικείμενο. Τη βρίσκουμε επίσης εκεί όπου δεν θέλουμε τσαλακώματα, όπως είναι τα non-iron ρούχα, οι ταπετσαρίες και τα… ευρώ.
Τι θέλει στη ζωή μας;
Εκτός από τις μεγάλες σκληρές επιφάνειες που χρησιμοποιούνται για χωρίσματα χώρων και για έπιπλα-γραφεία κατασκευάζονται από μελαμίνη και διάφορα σύνεργα που τα βρίσκουμε στην κουζίνα. Και αυτό από το 2011 και μετά έχει δημιουργήσει πονοκέφαλο και στους κατασκευαστές και στους καταναλωτές. Διότι εργαστηριακές εξετάσεις που έχουμε υπόψη μας, κυρίως σε Αυστρία και Γερμανία (π.χ. www.bfr.bund.de, Fragen und Antworten zu Geschirr und Kόchenutensilien aus Melaminharz), έδειξαν ότι όσα από αυτά τα εργαλεία καθημερινής «κουζινικής» πρακτικής, πιάτα, φλιτζάνια, κουτάλια, αναδευτήρες, έρχονται σε επαφή με το φαγητό όταν αυτό είναι σε υψηλή θερμοκρασία υπάρχει ο κίνδυνος να διαρρέει προς την τροφή που καταναλώνουμε ανεπιθύμητη ποσότητα φορμαλδεΰδης ή μελαμίνης. Για αυτό σε κάποια από αυτά υπήρχε και η ένδειξη «μόνο για 10 λεπτά στους 100 βαθμούς». Επίσης δοκιμές που έγιναν με ξίδι 3% έδειξαν ότι και εκεί υπήρχε πρόβλημα.
Ακόμη χειρότερα όμως φαίνεται πως είναι τα πράγματα με διάφορα είδη από μπαμπού που προσφέρονται στον καταναλωτή με το επιχείρημα πως πρόκειται για απόλυτα φυσικά και οικολογικά υλικά αλλά τα διάφορα μέρη τους έχουν συγκολληθεί με υλικά που περιέχουν μελαμίνη!
Η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου

Η μελαμίνη στο γάλα προκαλεί προβλήματα στα νεφρά των βρεφών

Αφού δεν είναι καλή ουσία, τι ήθελε μέσα στο γάλα των παιδιών, στο γνωστό σκάνδαλο που ξεκίνησε το 2007-2008 από την Κίνα;

Για να κερδίσουν κάτι περισσότερο οι παραγωγοί στην Κίνα ήθελαν να βάζουν νερό στο γάλα. Αυτό όμως ανιχνεύεται εύκολα διότι πέφτει η αναλογία του αζώτου, βασικού συστατικού των πρωτεϊνών του γάλακτος. Αν όμως προσθέσεις μελαμίνη κατευθείαν στο γάλα ή και στις ζωοτροφές, ανεβάζεις πολύ φθηνά την περιεκτικότητα του αζώτου και όλα φαίνονται εντάξει. Εκτός από τα νεφρά των μωρών.

Αριθμοί κυκλοφορίας

500.000 τόνοι υπολογίζεται ότι είναι η ετήσια παραγωγή μελαμίνης παγκοσμίως.

95% της παραγωγής μελαμίνης συνδυάζεται με φορμαλδεΰδη για την παραγωγή ρητινών που δίνουν πολύ σκληρά υλικά.
FaceControl

Σε κανονικές συνθήκες είναι σε στερεή κατάσταση με μοριακό τύπο C 3H 6N 6. Εχει πυκνότητα 1,573 g/cm3, σημείο τήξης κοντά στους 300 βαθμούς Κελσίου, είναι ελαφρά διαλυτή στο νερό και λίγο διαλυτή στη θερμή αλκοόλη. Οσο για τη γεύση της, άσ’ το καλύτερα. Μπορεί να μην έχει κάτι το ιδιαίτερο, αλλά ποντίκια που τη δοκίμασαν (με το ζόρι βέβαια) εμφάνισαν βλάβες στα νεφρά, στην ουροδόχο κύστη, στο δέρμα και ανάλογα συμπτώματα εμφάνισαν άνθρωποι που έρχονταν σε επαφή με αυτήν εξαιτίας της εργασίας τους.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια στα Τρόφιμα (EFSA) έχει υιοθετήσει τη σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και έχει θέσει όριο για την Ανεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (TDI) της ουσίας αυτής τα 0,2 του χιλιοστού του γραμμαρίου ανά κιλό σωματικού βάρους, οπότε ένας άνθρωπος 70 κιλών επιτρέπεται μέσα στην ημέρα να δεχθεί στο σώμα του μόλις 14 χιλιοστά του γραμμαρίου (mg) και αυτό έχει τη σημασία του, όπως θα δούμε σε λίγο.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ