Οι θησαυροί των γαλαξιακών… ανασκαφών

Πριν από λίγες εβδομάδες ομάδα αστρονόμων του Πανεπιστημίου Stony Brook στη Νέα Υόρκη ανακάλυψε 854 γαλαξίες. Εκτός από το εύρος της, η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική γιατί οι γαλαξίες αυτοί ανήκουν σε ένα σπάνιο είδος γαλαξιών με εξωτικά χαρακτηριστικά. Εχουν πολύ χαμηλή πυκνότητα και είναι εξαιρετικά σκοτεινοί.

Οι γαλαξίες εντοπίστηκαν στο γαλαξιακό Σμήνος της Κόμης σε απόσταση 300 εκατ. ετών φωτός από εμάς. Σύμφωνα με τους ερευνητές, περιβάλλονται από μια άγνωστη δύναμη που συγκρατεί τα «εύθραυστα» αστρικά συστήματα τα οποία βρίσκονται σε αυτούς. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι αυτή η άγνωστη δύναμη μπορεί να αφορά γιγάντιες ποσότητες της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης. Οπως και να έχει, πάντως, τονίζουν ότι η ανακάλυψή τους θα προσφέρει νέα στοιχεία για την εξέλιξη των γαλαξιών και ειδικά για την εξέλιξη της φωτεινότητάς τους.

Ο κινηματογραφικός «Πόλεμος των Αστρων» ξεκινά με τη διάσημη πλέον φράση «Μια φορά και έναν καιρό σε έναν γαλαξία πολύ-πολύ μακριά», φράση που βρίσκει την απόλυτη εφαρμογή της στην ανακάλυψη που έκανε διεθνής ομάδα αστρονόμων. Οι ερευνητές εντόπισαν έναν γαλαξία στις εσχατιές του Σύμπαντος ο οποίος είναι ο πιο μακρινός και ταυτόχρονα ο αρχαιότερος που γνωρίζουμε.

Τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble και Spitzer είχαν εντοπίσει πριν από λίγο καιρό έναν μακρινό γαλαξία που ονομάστηκε EGS-zs8-1. Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Πασκάλ Οεσκ του Πανεπιστημίου Γέιλ έκανε νέες παρατηρήσεις στον Γαλαξία με επίγεια τηλεσκόπια όπως το Keck στη Χαβάη. Οι ερευνητές κατάφεραν να υπολογίσουν με ακρίβεια τη θέση του. Οπως ανέφεραν στο άρθρο τους στην επιθεώρηση «Astrophysical Research Letters», ο γαλαξίας αυτός βρίσκεται σε απόσταση 13,1 δισ. ετών φωτός από εμάς και είναι ο πιο μακρινός και ταυτόχρονα ο αρχαιότερος που έχει εντοπιστεί ως σήμερα.

Σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία, το Σύμπαν γεννήθηκε πριν από περίπου 13,8 δισ. έτη και η πρώτη περίοδος της ύπαρξής του έχει ονομαστεί «κοσμικός Μεσαίωνας» επειδή ήταν ένας σκοτεινός κρύος κόσμος. Χρειάστηκαν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια έτη ώσπου οι χημικές και άλλες κοσμικές διεργασίες στο βρεφικό Σύμπαν να οδηγήσουν στη γέννηση των πρώτων άστρων και στον σχηματισμό των πρώτων γαλαξιών.

«Αν και είδαμε τον Γαλαξία όπως ήταν πριν από τουλάχιστον 13 δισεκατομμύρια χρόνια, είχε ήδη αποκτήσει πάνω από το 15% της μάζας του δικού μας γαλαξία, παρ’ όλο που είχαν περάσει μόνο 670 εκατ. χρόνια από τη γέννηση του Σύμπαντος» δήλωσε ο Οεσκ.

Ο EGS-zs8-1 είναι ένας φωτεινός γαλαξίας που, σύμφωνα με τους ερευνητές, «γεννούσε» άστρα με ταχύτητα περίπου 80 φορές μεγαλύτερη από τον δικό μας. Η νέα ανακάλυψη επιβεβαιώνει προηγούμενες παρατηρήσεις ότι στο νεαρό ακόμη Σύμπαν υπήρχαν ήδη μεγάλοι γαλαξίες, γεγονός που δημιουργεί νέα ερωτήματα τα οποία καλούνται να απαντήσουν οι επιστήμονες.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε εντυπωσιακές εικόνες ενός ιδιαίτερου γαλαξία. Ο NGC 6503 βρίσκεται σε απόσταση 18 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη και έχει μέγεθος περίπου όσο το ένα τρίτο από αυτό του γαλαξία μας.

Ο NGC δεν αποτελεί μέρος κάποιου γαλαξιακού σμήνους ούτε έχει κοντά του κάποιον άλλον γαλαξία. Βρίσκεται σε μια εντελώς άδεια περιοχή έκτασης 150 εκατ. ετών φωτός, η οποία έχει ονομαστεί από τους ειδικούς «Τοπικό Κενό». Ο γαλαξίας αποτελεί αντικείμενο μελέτης από τους αστρονόμους και πιστεύεται ότι οι εκπομπές ύλης που έχουν παρατηρηθεί στον NGC 6503 πηγάζουν από μια μελανή οπή που… λιμοκτονεί.

Τα τελευταία χρόνια τα διαστημικά τηλεσκόπια και τα ολοένα και πιο ισχυρά επίγεια τηλεσκόπια επιτρέπουν στους επιστήμονες να δουν άστρα τα οποία διάφορα κοσμικά φαινόμενα απομακρύνουν από τη θέση όπου βρίσκονται και κυριολεκτικά τα εκτοξεύουν έξω από τον γαλαξία τους. Αυτά τα άστρα έχουν ονομαστεί «άστρα δραπέτες». Για πρώτη φορά εντοπίζονται και γαλαξίες δραπέτες.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μόσχας έκαναν την ανακάλυψη μελετώντας δεδομένα του Sloan Digital Sky Survey, μιας ευρείας ερευνητικής προσπάθειας για την ψηφιακή χαρτογράφηση του ουρανού και του διαστημικού παρατηρητηρίου GALEX. Οι ερευνητές εντόπισαν 11 γαλαξίες που έχουν απομακρυνθεί από το γαλαξιακό σμήνος στο οποίο ανήκαν και κινούνται στο διαγαλαξιακό κενό του Διαστήματος. «Αυτοί οι γαλαξίες είναι αντιμέτωποι με ένα μοναχικό μέλλον, εξόριστοι από τα γαλαξιακά σμήνη στα οποία βρίσκονταν» ανέφερε ο Ιγκόρ Τσιλινγκάριαν, εκ των επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που δημοσίευσε την ανακάλυψή της στην επιθεώρηση «Science».