Ερικ Σμιντ, Τζάρεντ Κόεν
Η Νέα Ψηφιακή Εποχή
Εκδόσεις Δίαυλος ,
σελ. 432, τιμή 15,30 ευρώ

Το 2015 ξεκίνησε με την εισαγωγή μιας τεχνολογικής καινοτομίας που συγχωνεύει στο πραγματικό περιβάλλον μας τον τρισδιάστατο κόσμο του υπολογιστή μας (βλ. www.tovima.gr/science/article/?aid=672526). Το τι ευρύτερες κοινωνικές επιπτώσεις όμως έχει και θα έχει αυτή η προϊούσα εισβολή του ψηφιακού κόσμου στον πραγματικό είναι κάτι για το οποίο μας έχουν μιλήσει ήδη εκτενώς δύο κορυφαία στελέχη της Google. To βιβλίο του εκτελεστικού προέδρου της Google Ερικ Σμιντ (Eric Schmidt) και του «διευθυντή ιδεών» Τζάρεντ Κόεν (Jared Cohen) πρωτοκυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2013. Από τότε ως σήμερα –που κυκλοφορεί και στα ελληνικά –συνέλεξε πάμπολλα θαυμαστικά σχόλια από επωνύμους της Γης, πολιτικούς τε και τεχνολογικούς ηγέτες. Πόσο επίκαιρο όμως παραμένει το μήνυμά του και για εμάς, τους εγχώριους θιασώτες των εκπλήξεων που μας φιλοδώρησε ο νέος αιώνας;

Το βιβλίο ξεκινά με την υπόθεση της πιο ραγδαίας τεχνολογικής μεταμόρφωσης που γνώρισε ποτέ ο ανθρώπινος πολιτισμός: ότι αν ως το 2013 είχε σύνδεση με το Διαδίκτυο μόνο το ένα τρίτο του πλανήτη, οσονούπω θα έχουν συνδεθεί οι πάντες! Αυτή η «συνδεσιμότητα σε αφάνταστη κλίμακα» θα είναι μεν καθολική για το σύνολο της ανθρωπότητας, θεωρούν οι συγγραφείς, αλλά η εμπειρία της σύνδεσης δεν θα είναι διόλου ομοιόμορφη. Τον μέχρι τούδε φυλετικό και οικονομικό διαχωρισμό των ανθρώπων θα διαδεχθεί για πολλά χρόνια ένα σύστημα «ψηφιακών τάξεων», όπου οι φτωχοί άλλοτε θα επωφελούνται απρόσμενα και άλλοτε θα υφίστανται τις χειρότερες των επιπτώσεων της ψηφιακής εποχής.
Το βιβλίο αρχίζει να αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το δεύτερο κεφάλαιο, όπου ανιχνεύει το τι θα σημάνει η συνδεσιμότητα για τα κράτη και τους πολίτες τους, όπως και τις συγκρούσεις που θα εκθρέψει. Για παράδειγμα, οι συγγραφείς προβλέπουν ότι τα κράτη θα υποχρεωθούν σύντομα να παράξουν διττές πολιτικές –τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές –για τη διαχείριση τόσο του φυσικού όσο και του ιδεατού (εικονικού) κόσμου. Ο καταλυτικός παράγων στη διαμόρφωση αυτών των πολιτικών έχει βέβαια να κάνει με τη διάβρωση (ως και εξάλειψη) της ιδιωτικότητας των πολιτών. Με την ανάλυση του ρόλου αυτής της νιόφερτης κοινωνικής διάβρωσης ως υπομόχλιου εξελίξεων, οι συγγραφείς αποδύονται και στα επόμενα πέντε κεφάλαια σε μια «τεχνο-αποκαλυπτική» μελλοντολογία με τους εύγλωττους τίτλους «Το μέλλον των κρατών», «Το μέλλον της επανάστασης», «Το μέλλον της τρομοκρατίας», «Το μέλλον των συγκρούσεων (…)» και «Το μέλλον της ανοικοδόμησης».
Αν διαβάζατε αυτό το βιβλίο όταν πρωτοβγήκε –δύο χρόνια πριν –θα εντυπωσιαζόσασταν σίγουρα από την πληρότητα κατάθεσης των στοιχείων που παραθέτει, αλλά και θα σας ξένιζε μάλλον η απολυτότητά του ως προς το τι θα συμβεί, χωρίς τη σεμνότητα του «μπορεί να συμβεί». Διαβάζοντάς το όμως τώρα, με όλα τα γνωστά των Αραβικών Ανοίξεων, των Πορτοκαλί Επαναστάσεων ή των εξεγέρσεων της ομπρέλας, αναρωτιέσαι κατά πόσον η βεβαιότητα των Σμιντ – Κόεν δεν ήταν ενημερωμένη πρόγνωση του κοινωνικού Ελ Νίνιο που θα ξεσήκωνε αναπόφευκτα η ψηφιακή εποχή.
Μην αφήσετε ωστόσο τον εντυπωσιασμό από την ικανότητα πρόγνωσης να αναγορεύσει τους δύο συγγραφείς σε προφήτες του νέου κόσμου: η εξαιρετικά τεκμηριωμένη ανάλυσή τους στομώνεται από υπεραπλουστευμένες θεωρήσεις για το πώς η τεχνολογία θα «γιάνει» πολλές από τις κοινωνικές αμαρτίες του κόσμου μας ή θα «εξημερώσει τους δυνητικούς τρομοκράτες». Επίσης, παρά το άφθονο υλικό που μας παρέχουν για το πώς θα μεταμορφωθεί ο κόσμος μας σήμερα, δεν γράφουν λέξη για τον καταλυτικό ρόλο που θα έχει σε αυτόν η υπερκρατική εξουσία επιχειρήσεων διαχείρισης της διαδικτυωμένης πληροφορίας (όπως η Google). Διότι, ναι, γνωρίζαμε πως η πληροφορία θα αποτελέσει το κοινό νόμισμα του 21ου αιώνα, από το 1990 και το «Τρίτο Κύμα» του Αλβιν Τόφλερ, αλλά δεν μάθαμε ακόμη το πώς θα ελέγξουμε αυτούς που θα ελέγχουν την πληροφορία τόσο της ατομικής όσο και της κρατικής υπόστασής μας. Οπότε υιοθετώ ως συνοπτική κρίση μου για το βιβλίο τη ρήση του εφευρέτη Elon Musk: «Σκεπτόμενο, καλά στοιχειοθετημένο… Οι αναγνώστες μπορεί να απομείνουν με περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις, αλλά αυτό είναι το νόημα –είμαστε στα καλύτερά μας όταν αναρωτιόμαστε: Τι θα γίνει στο μέλλον;».
Αν τα αγγλικά σας είναι άνετα, παρακολουθήστε την «οπτικοποιημένη σύνοψη» του βιβλίου στο www.youtube.com/watch?v=39tvjOATrCA.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ