Jay Kennedy
The Musical Structure of Plato’s Dialogues
Εκδόσεις Routledge,
σελ. 240, τιμή 38,91 ευρώ
(www.amazon.fr, www.amazon.it)
Στις αρχές της δεκαετίας, ο καθηγητής Ιστορίας των Επιστημών στο βρετανικό Πανεπιστήμιο του Μanchester Τζέι Κένεντι ετοίμαζε την ύλη του για να διδάξει την Πολιτείατου Πλάτωνα όταν πρόσεξε μιαν αδιόρατη στον αμύητο κωδικοποίηση του πλατωνικού κειμένου. Συγκεκριμένα, εντόπισε ότι ο Πλάτων χώριζε κάθε διάλογό του σε 12 τμήματα, έτσι ώστε το καθένα να αντιστοιχεί σε μια νότα δωδεκατονικής κλίμακας. Στην αρχή ο καθηγητής πίστεψε ότι η κλίμακα αυτή παρέπεμπε σε εκείνη της αρχαίας σχολής των Αρμονιστών, αλλά αργότερα κατέληξε ότι είναι ο κανών με τον οποίο διαιρούσαν το μονόχορδο, το όργανο της Σχολής του Πυθαγόρα. Εκθαμβος ο καθηγητής συνειδητοποίησε ότι ο Πλάτων «ήταν πολύ πιο μπροστά» στα μαθηματικά από ό,τι ως τώρα νομίζαμε και ότι είχε κρύψει στα 30 βιβλία του πολύ βαθύτερες έννοιες, κωδικοποιημένες με αυτή τη μουσική κλίμακα. Ο Κένεντι δημοσίευσε την καινοφανή θεωρία του τον Ιούνιο του 2010 (βλ. http://personalpages.manchester.ac.uk/staff/jay.kennedy/) και έβγαλε τον Ιούνιο που μας πέρασε και το πλήρες βιβλίο του επί του θέματος.
Η ύλη του βιβλίου κατανέμεται σε οκτώ κεφάλαια με εννέα παραρτήματα. Το πρώτο κεφάλαιο, «Η Φύση και η Ιστορία της Φιλοσοφικής Αλληγορίας», είναι μια ανασκόπηση του πώς διάβαζαν ανά τους αιώνες τους Διαλόγους του Πλάτωνα και ποια ήταν η σχέση τους με τη Σχολή του Πυθαγόρα. Στα κεφάλαια δύο, τρία και μέρος του κεφαλαίου έξι, ο συγγραφέας μάς εισάγει στο μουσικό μοτίβο που θεωρεί ότι χρησιμοποιούσε ο Πλάτων στη γραφή του και μας δίνει τα σχετικά στοιχεία στιχομετρικής ανάλυσης του Συμποσίου. Στα επόμενα τρία κεφάλαια και στο παράρτημα πέντε ο Κένεντι παρέχει λεπτομερή ερμηνεία των μουσικών κρυπτογραφήσεων του Πλάτωνα στο Συμπόσιο και τον Ευθύφρονα. Στο κεφάλαιο επτά, υπό τον τίτλο «Εξάγοντας Δόγμα από τη Δομή», ο Κένεντι χρησιμοποιεί τις στιχομετρικές μετρήσεις για να αποδείξει ότι ο ορισμός της αρετής από τον Αριστοτέλη ήταν ήδη παρών στον Πλάτωνα. Στο τελευταίο κεφάλαιο (Κάποιες Επιπτώσεις) επανεξετάζει την υπόθεσή του για στιχομετρική οργάνωση των Διαλόγων του Πλάτωνα και τη σύνδεσή τους με τη μουσική.
Δεν θα μιλήσω περί ύφους γραφής και τα λοιπά, διότι πρόκειται σαφώς για ερευνητική εργασία: το διάβασμά της απαιτεί προσοχή και οι λεπτομέρειες είναι που κρύβουν την ουσία. Οποιος εμβαθύνει με τέτοια ζέση θα ανακαλύψει αφενός ότι το βιβλίο αυτό είναι ρηξικέλευθο, επαναστατικό για όλα όσα πιστεύαμε περί Πλάτωνα, αλλά και –αφετέρου –ότι ο καλός καθηγητής δεν είναι πάντα ακριβής στις μετρήσεις του (π.χ. η 12μελής μουσική κλίμακά του άλλοτε έχει 10 νότες και άλλοτε 13). Γενικά, είναι ένα βιβλίο εκκίνησης, μια αφετηρία για να ξεκινήσει κανείς μια ολότελα αλλιώτικη διερεύνηση των 30 γραπτών του μέγιστου φιλοσόφου: Ηταν κρυπτογραφία, αλληγορία ή αρμονική αναλογία ο πραγματικός στόχος του; Κι αν ήταν κάποιος από τους δύο πρώτους, τι ήθελε να πει στους «μυημένους αναγνώστες του»; Ως μικρό δόλωμα θα σας δώσω αυτό που διατυμπάνισε ο Κένεντι. Διαβάζοντας ξεχωριστά το κείμενο στα σημεία όπου η μουσική κλίμακα δημιουργεί αρμονία από εκείνα όπου δημιουργεί κακοφωνία, βλέπεις ότι ο Πλάτων ποτέ δεν εκθείασε τον «Πλατωνικό έρωτα» –αντίθετα ήταν ένθερμα υπέρ τόσο του σωματικού έρωτα όσο και των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων!
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Jay Kennedy
