Βιβλία

Μαυρομμάτης – Σταθοπούλου – Παπανικολάου
Τέχνη και μαθηματικά
Εκδόσεις Λιβάνη,
σελ. 53, τιμή 9,90 ευρώ

Αν και πήγα σε καλά δημόσια σχολεία, αυτά τα χρόνια, τα μαθητικά, θα ήθελα να τα ξαναζήσω, αν γινόταν, αλλιώς. Μέχρι και την 5η Δημοτικού τα πράγματα πήγαιναν καλά, οι δάσκαλοι μας έκαναν ωραία τη ζωή. Από εκεί και πέρα όμως το σχολείο έπαψε να μας ζεσταίνει. Εγινε πηγή άγχους και απαιτούσε συμπεριφορά ηθοποιού. Ικανότητα απομνημόνευσης, υποκριτική, όχι άποψη για το έργο και πειθαρχία. Αναρίθμητες ανθρωποώρες όλα αυτά τα χρόνια και των δασκάλων και των μαθητών που δεν έδωσαν κάτι ανάλογο. Τώρα σε άλλες χώρες δεν διστάζουν να αμφισβητήσουν τον θεσμό ακόμη και του καθημερινού σχολείου. Το σίγουρο είναι πως για όσο θα υπάρχουν ακόμη τάξεις οι καλοί δάσκαλοι θα προσπαθούν να κρατούν τους μαθητές όχι ακίνητους στα θρανία αλλά σκεπτόμενους. Καλός δάσκαλος δεν είναι αυτός που σε μαθαίνει αλλά αυτός που σε ξυπνά.

Το βιβλίο «Τέχνη και Μαθηματικά» στα χέρια καλών δασκάλων έχει σκοπό να ξυπνά τους μαθητές. Θέλει να κάνει επτά γεωμετρικά σχήματα (τετράγωνο, ορθογώνιο, τρίγωνο ισόπλευρο και ορθογώνιο, ρόμβος, κανονικό εξάγωνο και κύκλος) τόσο οικεία στον μικρό μαθητή των πρώτων τάξεων ώστε να τα αναγνωρίζει στην καθημερινή του ζωή. Αλλά μαζί εισάγει και το στοιχείο της Τέχνης, που θέλει να κάνει πιο όμορφη τη ζωή ή τουλάχιστον να βρει και να εστιάσει το ενδιαφέρον μας στα ουσιώδη και σταθερά χαρακτηριστικά των πραγμάτων γύρω μας και το συνδέει με την όποια αλήθεια αποδίδουμε στα Μαθηματικά. Για κάθε σχήμα διαλέγει και τρεις ζωγραφικούς πίνακες (εξαιρετικές επιλογές όλοι, ζωγράφων άλλων λιγότερο και άλλων περισσότερο γνωστών –στους γονείς και στους δασκάλους -, όπως οι Mondrian, Malevitch, Kandinsky, Matisse, Escher, LeWitt, Albers, MacKee) και ζητεί από το παιδί-αναγνώστη να αναγνωρίσει εκεί μέσα το συγκεκριμένο γεωμετρικό σχήμα. Στη συνέχεια, είναι η αλήθεια, μάλλον για τα μεγαλύτερα παιδιά, ζητείται κάτι πιο δασκαλίστικο, ένας ορισμός με λέξεις των σχημάτων.

Εδώ μου έρχεται να ρωτήσω τον καθένα, που δεν έχει τα Μαθηματικά για επάγγελμα, αν έχει την ευκολία να μου σχεδιάσει ένα μη κυρτό τετράπλευρο ακόμη και αν του δώσω τον ορισμό (=το σχήμα που όταν προεκτείνεις μία πλευρά του και από τα δύο άκρα της, η ευθεία που προκύπτει δεν αφήνει όλες τις πλευρές στο ίδιο ημιεπίπεδο). Σημασία δηλαδή, κατά τη γνώμη μου, έχει πιο πολύ το να το κάνεις δικό σου ένα σχήμα, και η αναζήτησή του μέσα σε πίνακες αλλά και καθημερινά αντικείμενα μετράει πολύ. «Πάνω στο ρούχο μου», λέει ο Αρλεκίνος του Πικάσο, «συναντήθηκαν τέχνη και Μαθηματικά». Ομως η προσφορά του βιβλίου δεν σταματά εκεί. Παραπέμπει και σε έναν ιστότοπο, από όπου μπορεί να κατέβει ένα γεωμετρικό λογισμικό, το Geometer’s Sketchpad, με πολλές οδηγίες διδασκαλίας γεωμετρικών σχημάτων και μαζί γεωμετρικά δυναμικά σχήματα, που μπορεί ο αναγνώστης να αλληλεπιδράσει με αυτά και να ανακαλύψει.

Ο Αρης Μαυρομμάτης έχει σπουδάσει Μαθηματικά, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και είναι επιστημονικός σύμβουλος στο Μουσείο Ηρακλειδών. Η Σοφία Σταθοπούλου είναι μαθηματικός και έκανε σπουδές μεταπτυχιακές στη Διδακτική των Μαθηματικών. Ο Αποστόλης Παπανικολάου είναι καθηγητής Μαθηματικών και επιστημονικός σύμβουλος στο Μουσείο Ηρακλειδών. Εφτιαξαν ένα βιβλίο πολύ όμορφο, πολύ ενδιαφέρον, που μπορεί να δώσει ερέθισμα σε άλλους να κάνουν ακόμη περισσότερα.