Δέκα χρόνια γεμάτα έναστρα «ταξίδια» στη γνώση και στη φαντασία συμπληρώνει αύριο Δευτέρα 4 Νοεμβρίου το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου. Πρόκειται για ένα από τα πλέον υπερσύγχρονα πλανητάρια του κόσμου, το οποίο με διάμετρο θόλου που αγγίζει τα 25 μέτρα και συνολική έκταση 950 τ.μ. –περίπου δηλαδή όσο δυόμισι γήπεδα μπάσκετ –καταμετρά ήδη αισίως περί τους 3.500.000 θεατές.
Κατά την τελευταία 10ετία λειτουργίας του το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο έχει προσφέρει σε μικρούς και μεγάλους την ευκαιρία να… περιηγηθούν στο Διάστημα, να γνωρίσουν καλύτερα τη Γη και τους πολιτισμούς της, να γυρίσουν πίσω τον χρόνο φτάνοντας ως την εποχή των Δεινοσαύρων ή να «βουτήξουν» στον ανθρώπινο οργανισμό και στον αθέατο μοριακό κόσμο που μας περιβάλλει. Μέχρι σήμερα το «εργοστάσιο» παραγωγής του Ιδρύματος Ευγενίδου περιλαμβάνει είκοσι 40λεπτες ψηφιακές και σχεδόν «ζωντανές» παραγωγές και πολλές ταινίες θόλου τύπου IMAX, αρκετές από τις οποίες έχουν μάλιστα ταξιδέψει και προβληθεί σε άλλα πλανητάρια ανά τον κόσμο, ενώ στο πλαίσιο του επιμορφωτικού προγράμματος του Ευγενιδείου Πλανηταρίου έχουν πολλές φορές ενταχθεί σημαντικοί επιστήμονες τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Από αυτό δεν θα μπορούσαν φυσικά να λείπουν ειδικοί και αστροναύτες της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διαστήματος (NASA) και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), όπως επίσης και εκπρόσωποι της παγκόσμιας αστρονομικής κοινότητας.
«Στόχος μας είναι να επηρεάζουμε καθοριστικά έναν στους 20.000 επισκέπτες μας. Με την παρέμβαση αυτή στην ελληνική κοινωνία θα μπορούσαμε να συμβάλουμε στη «γέννηση» 400 νέων επιστημόνων, οι οποίοι θα γίνουν το μέλλον της χώρας μας. Η επιτυχία του πλανηταρίου –που αποτελεί επένδυση ιδιωτικού κεφαλαίου του ιδρύματος και χωρίς καμία κρατική επιχορήγηση –είναι αποτέλεσμα σκληρής και ομαδικής δουλειάς» λέει στο «Βήμα» υπερήφανος ο διευθυντής του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου κ. Διονύσης Σιμόπουλος.
Ο θόλος είχε τη δική του ιστορία


Το πρώτο ηλεκτρομαγνητικό πλανητάριο του ιδρύματος εγκαινιάστηκε το 1966 και λειτούργησε με μεγάλη επιτυχία για περισσότερο από 30 χρόνια. Το 1999 γεννήθηκε το όραμα για το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο, το οποίο τέσσερα χρόνια αργότερα άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό.
«Την περίοδο που ξεκινήσαμε τον σχεδιασμό του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου οι τεχνολογίες προβολικών συστημάτων εξελίσσονταν σε παγκόσμια κλίμακα» μας λέει ο βραβευμένος καναδός αρχιτέκτονας και ειδήμων στην κατασκευή πλανηταρίων ανά τον κόσμο Μπιλ Τσόμικ, ο οποίος είχε αναλάβει το έργο. «Το Ιδρυμα Ευγενίδου προχώρησε στη δημιουργία ενός χώρου, στημένου κυριολεκτικά στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας, ο οποίος είναι ικανός να συνδυάζει πολλαπλές δυνατότητες» αναφέρει ο ίδιος.
Ποια είναι όμως τα βασικά συστατικά για την επιτυχή «συνταγή» ενός πλανηταρίου; «Το μέγεθος του θόλου είναι αυτό που καθορίζει τον υπόλοιπο σχεδιασμό ενός πλανηταρίου. Ο θόλος του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου με διάμετρο 25 μ. είναι ένας από τους μεγαλύτερους στον κόσμο. Μόλις λοιπόν ο αρχιτέκτονας καθορίσει το μέγεθος αυτού, επόμενη σκέψη του αποτελούν οι θέσεις και η γωνία τοποθέτησής τους» αναφέρει ο Τσόμικ. «Κατά το παρελθόν, τα πλανητάρια δεν είχαν διαβάθμιση στις θέσεις, με αποτέλεσμα το κοινό να αποκοιμιέται στις παραστάσεις. Με τον νέο σχεδιασμό, το κοινό κάθεται σε πιο όρθια θέση με αποτέλεσμα η εμπειρία θέασης να έχει πιο δυναμικό χαρακτήρα. Σημαντικό ακόμα είναι το τεχνολογικό κομμάτι καθώς ο αρχιτέκτονας οφείλει να λάβει υπόψη του την τοποθέτηση π.χ. των προβολέων περιμετρικά του θόλου ή στο κέντρο της αίθουσας ή τον συνδυασμό των δύο. Στην περίπτωση του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου συνδυάζονται και οι δύο τρόποι προβολής, γεγονός που το κάνει να ξεχωρίζει σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς πολύ λίγα πλανητάρια διαθέτουν τον συγκεκριμένο εξοπλισμό».
«Τέλος, τα επίπεδα της θερμοκρασίας και της υγρασίας του αμφιθεατρικού χώρου είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικά, καθώς οποιαδήποτε μεταβολή τους μπορεί να οδηγήσει στη συστολή ή τη διαστολή του θόλου –ο οποίος είναι κατασκευασμένος από ελαφρύ αλουμίνιο -, με αποτέλεσμα την αλλοίωση ως προς την ποιότητα της προβολής» υπογραμμίζει ο κ. Τσόμικ.
Μετρώντας τα ψηφιακά άστρα


Από το 2003 το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο αποτελεί ένα από τα πλέον σύγχρονα πλανητάρια στον κόσμο. Το μυστικό για την παραμονή του στη θέση αυτή, μας εξηγεί ο τεχνικός διευθυντής του πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου, κ. Μάνος Κιτσώνας, είναι η διαρκής ενημέρωση των υπερσύγχρονων συστημάτων του. «Από τότε ως σήμερα έχουμε πραγματοποιήσει δύο φορές ολοκληρωτική αναβάθμιση του εξοπλισμού μας –η τελευταία ήταν τον περασμένο Σεπτέμβριο -, τόσο σε επίπεδο υπολογιστών και καρτών γραφικών όσο και σε επίπεδο του ειδικού πλανηταριακού λογισμικού (γνωστοί και ως προσομοιωτές πτήσης στο Διάστημα) που χρησιμοποιούμε».
Κάτι τέτοιο, όπως μας εξηγεί, επιτρέπει στο πλανητάριο να διατηρεί μια πολύ καλά ενημερωμένη βάση δεδομένων γύρω από τα τελευταία αστρονομικά στοιχεία που προκύπτουν από πρόσφατες μελέτες, διαστημικά και επίγεια τηλεσκόπια κ.ά. Οι αναβαθμίσεις αυτές όμως αποβλέπουν και στην καλύτερη απόδοση της εικόνας κατά την προβολή, με ακόμη πιο εκλεπτυσμένα γραφικά.
«Για να δείτε πόσο έχει εξελιχθεί η τεχνολογία: το 2003 για μια 40λεπτη παράσταση με 30 κάδρα/δευτ., δηλαδή 72.000 εικόνες, χρειαζόμασταν περίπου 350-400 GB, τη στιγμή που σήμερα μια αντίστοιχη ταινία καταλαμβάνει περί το 1TB σε όγκο» τονίζει ο κ. Κιτσώνας.
«Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι αυτό που θα ακολουθήσει μετά τα 10 χρόνια. Από τεχνολογικής πλευράς, εξετάζουμε οτιδήποτε νεότερο κυκλοφορεί για να το εφαρμόσουμε αλλά και για να το παρουσιάσουμε στο κοινό –γιατί πέρα από το πρόγραμμα των προβολών, πραγματοποιούμε και ξεναγήσεις στα συστήματά μας. Εξαιτίας του μεγέθους του πλανηταρίου, η τεχνολογία που χρησιμοποιούμε είναι στην αιχμή της. Μεγάλες εταιρείες-κολοσσοί στον χώρο των συγκεκριμένων προβολικών συστημάτων οριακά μπορούν με τα μοντέλα τους να καλύψουν της ανάγκες ενός τόσο μεγάλου θόλου» καταλήγει ο κ. Κιτσώνας.
***


Το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο γιορτάζει τα γενέθλιά του με το κοινό και προσκαλεί τον κόσμο τη Δευτέρα 4 Νοεμβρίου στην προβολή της νέας επετειακής του προβολής με τίτλο: «Στα Μονοπάτια των Αστρων». Θα πραγματοποιηθούν τέσσερις προβολές (18.00, 19.15, 20.15 και 21.15) με ελεύθερη είσοδο, κατόπιν ένδειξης δελτίου εισόδου, η διανομή του οποίου θα ξεκινήσει στις 17.00 από το ταμείο του πλανηταρίου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ