Βιβλία

MARTIN REES
Το βιόφιλο Σύμπαν
Εκδόσεις Liberal Books, 2013,
σελ. 228, τιμή 19,80 ευρώ

Ο Martin Rees είναι ερευνητής καθηγητής της Βασιλικής Εταιρείας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και βασιλικός αστρονόμος. Γεννήθηκε το 1942, έχει φθάσει τις περίπου 500 δημοσιεύσεις και συνεχίζει να είναι δραστήριος με συνεντεύξεις και διαλέξεις γιατί περιλαμβάνεται στους κορυφαίους αστρονόμους στον κόσμο, με ιδιαίτερη συμβολή στις θεωρίες γύρω από την κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, δηλαδή την ακτινοβολία που ανιχνεύουμε ακόμη και σήμερα και θεωρούμε ότι μεταφέρει τον απόηχο από τις «πρώτες στιγμές» της Μεγάλης Εκρηξης. Εχει επίσης γίνει μέλος της Βουλής των Λόρδων –στην ειδική κατηγορία μάλιστα των crossbenchers, δηλαδή αυτών που δεν έχουν σύνδεση με κάποιο κόμμα αλλά κατακτούν το αξίωμα αυτό και κάθονται μάλιστα σε ειδικές θέσεις στη διάρκεια των συνεδριάσεων εξαιτίας των ειδικών και εξαιρετικών επιστημονικών γνώσεών τους. Ανεξάρτητα όμως από τα βραβεία και τα αξιώματα που έχει κατακτήσει, είναι ένας εξαιρετικός συγγραφέας με ταλέντο στην εκλαΐκευση δύσκολων εννοιών.

Στο βιβλίο του «Το βιόφιλο Σύμπαν» θέλει να τονίσει ότι κατά τη γνώμη του το Σύμπαν μας είναι βιόφιλο, δηλαδή προσφέρει όσο το δυνατόν πιο κατάλληλες συνθήκες για να φιλοξενηθεί εντός των ορίων του η ζωή όπως την ξέρουμε. Οπως αναφέρεται στο βιβλίο, ο συγγραφέας ξεκινάει από την παρατήρηση του Αϊνστάιν: «Εκείνο που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι αν ο Θεός θα μπορούσε να είχε δημιουργήσει τον κόσμο διαφορετικά». Και ήδη στη σελίδα 64 του βιβλίου δίνει ένα πρώτο παράδειγμα για το προς τα πού κλίνει ο ίδιος, όταν αναφέρει ότι κάθε πυρήνας άνθρακα, με έξι πρωτόνια και έξι νετρόνια, προέρχεται από τρεις πυρήνες του στοιχείου ήλιον. Αυτή η διαδικασία όμως προχωρεί επειδή ο πυρήνας του άνθρακα έχει έναν συγκεκριμένο και μοναδικό τρόπο κατασκευής και ταλάντωσης, κατ’ επέκταση με συγκεκριμένη ενέργεια. Αν όμως δεν συνέβαινε αυτό, η πιθανότητα συνένωσης των τριών πυρήνων του ηλίου θα ήταν μικρή και έτσι δεν θα είχαμε την τόσο αθρόα δημιουργία ατόμων άνθρακα, που είναι το απαραίτητο συστατικό για την ύπαρξη ζωής. Οι συχνότητες της ταλάντωσης αυτής του πυρήνα του άνθρακα εξαρτώνται από τη δύναμη που κρατάει συνενωμένα νετρόνια και πρωτόνια στον πυρήνα. Αν ήταν έστω και κατά 1%-2% διαφορετική, το όλο οικοδόμημα δεν θα μπορούσε να στηθεί. Αρα, συμπεραίνει ο συγγραφέας, το Σύμπαν κυβερνάται από βιόφιλους νόμους.

Ολα τα βασικά θέματα της κοσμολογίας, όπως η επιβράδυνση ή η επιτάχυνση στην αλλαγή του Σύμπαντος, το πώς ξεκίνησαν όλα, το πρώτο χιλιοστό του δευτερολέπτου, Σύμπαν και μικρόκοσμος, είναι εδώ, αλλά ο συγγραφέας φθάνει και σε πιο αχαρτογράφητα νερά με θέματα όπως η δυνατότητα ύπαρξης άλλων κατοίκων στο Σύμπαν και η δυνατότητα να υπάρχουν πολύ περισσότερα από ένα Σύμπαντα. Γενικά είναι ένα χρήσιμο, συνοπτικά γραμμένο βιβλίο, ειδικά για όποιον αισθάνεται ότι γνωρίζει πολύ λίγα για το Σύμπαν, και όλα αυτά χωρίς εξισώσεις και μαθηματικούς τύπους. Αν θα έβρισκα ένα μειονέκτημα στο βιβλίο και πρέπει να το αναφέρω για χάρη των αναγνωστών, είναι ότι γράφτηκε το 2001 και έτσι κάποιες ελαφρές ρυτίδες υπάρχουν, όπως όταν γράφει ότι «θα στοιχημάτιζα με μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας ότι ως το 2010 θα είμαστε σίγουροι για τη σύσταση της κυρίαρχης σκοτεινής ύλης». Ισως ο μεταφραστής θα έπρεπε να έχει επέμβει σε ορισμένα τέτοια σημεία. Παρ’ όλα αυτά, πρόκειται για ένα χρήσιμο βιβλίο, καλά μεταφρασμένο και κατανοητό, γραμμένο από κάποιον που ξέρει.