ΙΩΑΝΝΗ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ
Η Θεωρία του Κόσμου
Εκδόσεις Απόλλων ΑΕ
(www.theoryofcosmos.com,
τηλ. 210 2894.000),
σελ. 541, τιμή 22,50 ευρώ
Εμείς οι Ελληνες είμαστε λαός που «ψάχνεται». Γνωστό το κουσούρι μας αυτό και σε αυτό οφείλουμε τα όσα βρήκαμε στο παρελθόν, τότε που «οι άλλοι ζούσαν σε σπηλιές». Αλλά τώρα, μετά το κοινωνικο-οικονομικό σκαμπίλι που δεχθήκαμε και την αίσθηση του «πυκνού χρόνου» που ζούμε ασφυκτική γύρω μας, το «ψάξιμό μας» στρέφεται σχεδόν αποκλειστικά στην ανάλυση όλων των περασμένων. Τρανό ερέθισμα αυτών των – προσωπικών – διαπιστώσεων συνιστά το βιβλίο που διάβασα τη Μεγάλη Εβδομάδα, του δικηγόρου Γιάννη Οικονομίδη. Ο τίτλος του, «Η Θεωρία του Κόσμου», δημιουργούσε προφανώς την προσδοκία ότι θα μιλούσε για «μία και καθολική θεωρία» που εξηγεί τον άπαντα κόσμο. Και η πρώτη απορία που γεννιέται στον νου του αναγνώστη είναι πώς ένας νομικός μπορεί να μιλήσει για το άπαν. Αλλά… είναι Ελλην, οπότε η Ιστορία τού συγχωρεί το τόλμημα και η Επιστήμη αναμένει την έκπληξη.
Tο λευκό εξώφυλλο του βιβλίου είναι γραμμικά λιτό, με τα αρκτικόλεξα του τίτλου να σχηματίζουν, θαρρείς, τη «μαγική συνάρτηση» που διέπει τη δομή του κόσμου μας. Ανοίγεις το βιβλίο και πηγαίνεις στον κατάλογο περιεχομένων: έκθαμβος βλέπεις ότι καταπιάνεται σχεδόν με όλα όσα χωρούν σε μια εγκυκλοπαίδεια: Στις μισές από τις 540 σελίδες του «ψαχνού» του, το βιβλίο παραθέτει την Κοσμολογία και τη Φυσική (κεφάλαιο «Η Δημιουργία του Κόσμου»), τη Βιολογία (κεφάλαιο «Η Ζωή»), τη Φυτολογία («Τα Φυτά»), τη Ζωολογία («Τα ζώα») και την Ανθρωπολογία («Ο Ανθρωπος»). Στο δεύτερο τμήμα του, το απίστευτης έκτασης 250 σελίδων κεφάλαιο «Η Εξέλιξη του Ανθρώπου» συνιστά μια συμπύκνωση της Παγκόσμιας Ιστορίας, από τους ανθρωπίδες ως την αυγή του 21ου αιώνα.
Ξεφυλλίζοντας τον όγκο αυτών των σελίδων διαπιστώνεις δύο πράγματα: Το πρώτο ότι ο συγγραφέας του βιβλίου, ένας βιβλιοφάγος με αστείρευτη περιέργεια για το πώς και γιατί του κόσμου τούτου, ακάματα αποθησαύρισε κάθε πτυχή γνώσης. Το δεύτερο ότι η όλη δομή του πονήματός του είναι αυτή του εγκυκλοπαιδικού λεξικού, όπου για καθετί των περιεχομένων βρίσκεις τον ορισμό του και τις συσχετίσεις του με τα άλλα. Με βάση αυτά τα δύο, συγκροτείς αμέσως μια πρώτη θετική άποψη και θέλεις να τον συγχαρείς για το κολοσσιαίο έργο και τη μεγάλη προσφορά.
Ωστόσο το μεγαλεπήβολο του στόχου συνοδεύεται και από τα προβλήματα που παραμονεύουν κάθε «αυτοκρατορία»: Παρατηρείς ότι κάποια από τα όσα ορίζει ο συγγραφέας δεν ταυτίζονται με τα όσα γνωρίζεις ως επιστημονικώς αποδεκτά, οπότε θα ήθελες περισσότερες εξηγήσεις και επιχειρήματα, ή ότι για άλλα οι εξηγήσεις δίνονται αργότερα, στον ορισμό άλλων. Και όταν σπεύδεις να δεις τις πηγές του, ανακαλύπτεις ότι… δεν υπάρχουν! Ναι, το βιβλίο τελειώνει με το λήμμα «Οι διαστημικοί σταθμοί» και πέραν αυτού λευκές σελίδες. Ερωτήματα εύλογα, όπως το «βάσει ποιας πηγής οι Ελληνες έφθασαν στο Αιγαίο προερχόμενοι και από την Κεντρική Ασία», μένουν αναπάντητα. Μια άλλη απορία που γεννιέται είναι το ότι, ενώ ο τίτλος μιλούσε για «Θεωρία», οπότε αναμένεις το πόρισμά της, αντιλαμβάνεσαι ότι πρόκειται για «θεώρηση». Μια θεώρηση πλούσια μεν, από την οποία όμως λείπουν αναφορές σε γνωστές και πολυσυζητημένες θεωρίες, όπως για τη δημιουργία του κόσμου ή την εξέλιξη του ανθρώπου.
Καταλήγοντας λοιπόν, νιώθεις ότι έχεις στα χέρια σου ένα βιβλίο μόχθου, μια εργασία πολυδιάστατη, με προοπτικές πραγματικής σύνοψης των σημαντικών του κόσμου τούτου. Αλλά για να αγγιχτεί ο στόχος, αυθόρμητα σου βγαίνει η ευχή προς τον άξιο συγγραφέα «να ολοκληρώσει το έργο του» – ίσως με ένα δεύτερο βιβλίο, όπου και θα στοιχειοθετεί το περιεχόμενο επιστημονικά και θα μας δίνει τα πορίσματα της θεωρίας του. Η νυν έκδοση μπορεί να ιδωθεί ως ένα ιδιαίτερα χρήσιμο «εγκυκλοπαιδικό λεξικό». Ιδιαίτερα, θα έλεγα, θα αποδεικνυόταν ακόμη πιο χρήσιμο για τη νέα γενιά, αν προσφερόταν ως υλικό στη διευρυνόμενη ελληνική διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια (Βικιπαίδεια), όπου θα είχε την ευκαιρία και της διασταυρούμενης πιστοποίησης και της διηνεκούς επικαιροποίησης.
