Αλαν Γουάισμαν
Η Γη χωρίς εμάς
Εκδόσεις Polaris 2010, σελ. 405, τιμή 24 ευρώ
Φθάνοντας στην τελευταία σελίδα του βιβλίου είσαι γεμάτος ζήλια. Για τον συγγραφέα εννοώ, που μπόρεσε και είδε τόσα πράγματα. Σε έναν πλανήτη που φθίνει γιατί του έλαχε να αυξηθεί και να κυριαρχήσει ένας από τους πιο επιθετικούς πληθυσμούς ζωντανών οργανισμών. Γι’ αυτό ίσως και ο συγγραφέας Αλαν Γουάισμαν, καθηγητής Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας και παραγωγός ντοκυμαντέρ, μας έδωσε το 2007 αυτό το βιβλίο που ξεκινάει με την (ανακουφιστική;) υπόθεση ότι όσα πράγματα έφτιαξε ο άνθρωπος επάνω στη Γη ξαφνικά μένουν χωρίς αυτόν. Και έκανε αμέσως μια τεράστια εκδοτική επιτυχία περιγράφοντας το πόσο γρήγορα και με ποιον τρόπο έργα όπως το μετρό της Νέας Υόρκης μέσα σε λίγες ημέρες θα έχουν αχρηστευθεί αν λείψουν οι άνθρωποι από εκεί.
Ταξιδεύοντας φθάνει και στην υπόγεια πόλη του Ντερίν Κουγιού στην Καππαδοκία, αλλά περνάει και στα Βαρώσια της Κύπρου. Για να περιγράψει εκεί όχι μόνο την εγκατάλειψη μετά την τουρκική εισβολή αλλά και το πώς τα… κυκλάμινα τινάζουν πεζοδρόμια και τοίχους εισβάλλοντας εκεί όπου πριν ζούσαν άνθρωποι. Αυτό είναι το ένα βασικό νήμα που συγκρατεί πολλά από τα στοιχεία του βιβλίου, δηλαδή το τι θ’ απογίνουν τα κατασκευάσματά μας αν ξαφνικά εμείς εξαφανιστούμε. Κατά τη γνώμη μου αυτό αποδίδεται αρκετά εντυπωσιακά, αλλά δεν είναι το πιο ουσιαστικό στοιχείο του βιβλίου. Διότι ο Αλαν Γουάισμαν ασχολείται και με το τι θα συμβεί στη φύση αν η παρουσία μας στη Γη πάψει να είναι τόσο έντονη όσο είναι σήμερα. Πέρα από το να επισκέπτεται τόπους ονειρικούς (αλλά υπαρκτούς), όπως ένα εκπληκτικό δάσος στα σύνορα Πολωνίας – Λευκορωσίας, γυρίζοντας κυριολεκτικά ολόκληρο τον κόσμο συναντά ανθρώπους που όχι μόνο έχουν προβληματιστεί με όσα πράττουμε καθημερινά εις βάρος του πλανήτη αλλά και προσπαθούν να εναντιωθούν σε αυτό το ρεύμα. Αλλοτε με αποδεκτό και άλλοτε με κάπως πιο παρακινδυνευμένο τρόπο.
Διότι ο καθένας θα έβλεπε με σκεπτικισμό την άποψη του Ινστιτούτου Επιστροφής στην Αγρια Φύση που θέλει να δημιουργήσει «διαδρόμους» ανάπτυξης μεγάλων σαρκοβόρων ζώων που θα προσπαθήσουν να συνυπάρξουν μαζί με ανθρώπους. Και, κατά την άποψη του ινστιτούτου, αυτοί αν δεν επιβιώσουν απλά(;) «η μαύρη τρύπα στην οποία σπρώχνουμε την υπόλοιπη φύση, στο τέλος θα καταπιεί και εμάς». Και αν αυτό μάλλον δεν πρόκειται να γίνει ποτέ, προς το τέλος του βιβλίου ρίχνεται η ιδέα «από εδώ και πέρα κάθε γόνιμη γυναίκα επί της Γης να γεννά ένα μόνο παιδί», αν και αμέσως, στην επόμενη πρόταση, αναγνωρίζει ότι «οι αριθμοί που θα προκύψουν από ένα τόσο δρακόντειο μέτρο αν εφαρμοστεί σωστά είναι δύσκολο να υπολογιστούν με ακρίβεια»!
Το βιβλίο αυτό σε ταξιδεύει πραγματικά. Είναι σαν να βρίσκεσαι μέσα σε ένα τουριστικό λεωφορείο και γυρίζεις τον κόσμο. Ο ξεναγός από το μικρόφωνο μερικές φορές το παρακάνει σε ρητορεία και βαριές κουβέντες, αλλά καταλαβαίνεις ότι τα ξέρει αρκετά τα μέρη που εσύ δεν υποψιαζόσουν ότι υπάρχουν και γι’ αυτά σού μιλάει. Στο τέλος έχεις αποκομίσει πολλές γνώσεις μέσα από τις περίπου 400 σελίδες τού πολύ στρωτά μεταφρασμένου αυτού βιβλίου. Και αυτό μετράει.
