ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 Μαρτίου.
Τα συγκλονιστικά στοιχεία που κατέγραψε στο απόρρητο ως σήμερα ημερολόγιό του ο ηγέτης του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος και της Γ’ Διεθνούς Γκιόργκι Δημητρόφ, σχετικά με τις θέσεις του Στάλιν έναντι των Δεκεμβριανών, επιβεβαιώνουν πλήρως τις εκτιμήσεις που κατά καιρούς είχαν διατυπωθεί, ότι η σοβιετική ηγεσία, στην κρίσιμη αναμέτρηση στους δρόμους της Αθήνας, εκείνο τον αιματοβαμμένο Δεκέμβριο του 1944, άφησε αβοήθητο, κυριολεκτικά «ξεκρέμαστο», το ΚΚΕ, στο θέμα της διεκδίκησης της εξουσίας. Κάτι που αργότερα θα επαναληφθεί και κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα, όταν και πάλι δεν δόθηκε η παραμικρή βοήθεια στους έλληνες κομμουνιστές.
Οπως αναφέρεται στο ημερολόγιο του Δημητρόφ, ο Στάλιν του είπε στις 10 Ιανουαρίου 1945 για τα Δεκεμβριανά στην Ελλάδα: «Εγώ συμβούλευσα την Ελλάδα (σ.σ. εννοεί το ΚΚΕ) να μην αρχίσουν αυτόν τον αγώνα. Οι άνθρωποι του ΕΛΑΣ δεν έπρεπε να βγουν από την κυβέρνηση του Παπανδρέου. Καταπιάστηκαν με δουλειά για την οποία δεν τους επαρκούν οι δυνάμεις. Φαίνεται υπολόγιζαν ότι ο Κόκκινος Στρατός θα κατέβει ως το Αιγαίο. Εμείς αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. Εμείς δεν μπορούμε να στείλουμε και στην Ελλάδα δικά μας στρατεύματα. Οι Ελληνες έκαναν βλακεία» παρατηρούσε ο Στάλιν στον Δημητρόφ.
Ας δούμε όμως το πλαίσιο στο οποίο εκτυλίχθηκαν εκείνα τα γεγονότα, που σφράγισαν ανεξίτηλα όχι μόνο τη νεότερη ιστορία μας αλλά και τις κατοπινές πολιτικές εξελίξεις.
Στις αρχές Οκτωβρίου 1944 πραγματοποιείται στη Μόσχα συνάντηση Στάλιν – Τσόρτσιλ, στη διάρκεια της οποίας συνάπτεται η διαβόητη «συμφωνία των ποσοστών», για τον καθορισμό ζωνών ενδιαφέροντος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι άμεσες επιπτώσεις της μυστικής συμφωνίας της Μόσχας στην ελληνική εσωτερική πολιτική είναι ανυπολόγιστες, προπάντων επειδή το ΚΚΕ, που στην πραγματικότητα έλεγχε μεγάλα τμήματα της χώρας, δεν ήταν καλά πληροφορημένο για την αδιαφορία της Σοβιετικής Ενωσης για την Ελλάδα2. Παρ’ όλα αυτά, υπήρχαν κάποιες ενδείξεις που σοβαρά έπρεπε να τις λάβει υπόψη της η ηγεσία του ΚΚΕ.
Είναι χαρακτηριστικό το τηλεγράφημα που ο Στάλιν έστειλε τον Μάρτιο του 1944 στον τότε βασιλέα Γεώργιο, στο Κάιρο, όπου ήταν αυτοεξόριστος μαζί με την κυβέρνησή του, για να τον συγχαρεί για την επέτειο της εθνικής μας εορτής. Ενώ αντίστοιχα δεν υπήρξε παρόμοιο τηλεγράφημα και προς την κυβέρνηση των βουνών, την ΠΕΕΑ. Οπως έλεγε το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Γιάννης Ιωαννίδης, σε συνομιλία που είχε με τον Αλέκο Παπαπαναγιώτου, το τηλεγράφημα αυτό αποτελούσε απόδειξη ότι η σοβιετική ηγεσία «αναγνώριζε την ύπαρξη της κυβέρνησης, δείγμα καθαρότατο ότι δεν επιδοκίμαζε τη δική μας, την ΠΕΕΑ».
Μάλιστα ο Γιάννης Ιωαννίδης είχε αποκαλύψει μια συνομιλία που είχε για το θέμα αυτό με τον τότε Γεν. Γραμματέα του ΚΚΕ Γιώργη Σιάντο, ο οποίος όταν πληροφορήθηκε για την αποστολή του τηλεγραφήματος προς τον Γεώργιο του είχε πει: «… τον κερατά τον βασιλιά, να του στείλει ο Στάλιν χαιρετιστήριο τηλεγράφημα και τα ρέστα. Ξέρω εγώ τι να σου πω, Γιάννη. Μου φαίνεται ότι δεν ήταν πράξη που μας ενισχύει».
Σημαντική όμως για τις θέσεις των Σοβιετικών έναντι της Ελλάδος και του αριστερού κινήματος ήταν και μια συνομιλία που είχε ο Ιωαννίδης τον Αύγουστο του 1944 με τον Τσερνίτσεφ, μέλος της Σοβιετικής Στρατιωτικής Αποστολής που με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ποπόφ είχε φτάσει στην Ελεύθερη Ελλάδα από τις 28 Ιουλίου 1944. Αφηγούνταν ο Ιωαννίδης:
«Ο Τσερνίτσεφ, που είχε το ψευδώνυμο Νικολάεφ και παλιότερα δούλευε στη σοβιετική πρεσβεία της Αθήνας, μου λέει: «Και τι έχετε υπόψη σας, να πολεμήσετε ενάντια στους Εγγλέζους;». Του λέω ότι, αν παρουσιαστεί ανάγκη, φυσικά θα πολεμήσουμε και με τους Εγγλέζους. Μου κάνει ένα μορφασμό πολύ χαρακτηριστικό. Τι εσήμαινε αυτό; Αποδοκιμασία της απάντησής μου. Εγώ εκείνη τη στιγμή τα έχασα. Είδα ότι αποδοκιμάζομαι. Ο Τσερνίτσεφ δεν μπορούσε να πει κάνε αυτό ή εκείνο. Σε καμιά περίπτωση. Αλλά ο μορφασμός του έλεγε καθαρά: «Τι μου λες τώρα εσύ». Στραπάτσο».
Ολα αυτά θα κάνουν τον Ιωαννίδη να συμπληρώσει λίγο αργότερα στις αναμνήσεις του για τους Σοβιετικούς: «… δε μας δώσαν ούτε ένα φυσίγγι στην περίοδο του αγώνα και προς το τέλος, με την αποχώρηση των Γερμανών, ούτε τότε μας δώσαν ένα φυσίγγι». Δεν δόθηκε βοήθεια, ούτε όταν ο Ερυθριάδης πήγε τον Σεπτέμβριο του 1944 στη Σόφια και συναντήθηκε με τον αρχηγό τού προελαύνοντος στα Βαλκάνια Κόκκινου Στρατού, στρατάρχη Τολμπούχιν. Αφηγούνταν ο Ιωαννίδης με παράπονο ότι όταν ο Ερυθριάδης ζήτησε από τον σοβιετικό στρατό ενίσχυση σε όπλα και πολεμοφόδια, ο σοβιετικός στρατάρχης αρνήθηκε: «Ο Τολμπούχιν είπε ότι «δεν μπορούμε τώρα». Και δεν μας έστειλε ούτε ο Τολμπούχιν. Μπορούσε τέλος πάντων, εκεί από τα σύνορα, να μας στείλει καμιά παρτίδα πολεμικό υλικό».
Ο κ. Σπ. Κουζινόπουλος είναι διευθυντής του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων.
