Ο βρώμικος
«Συνάντησα τυχαία μερικά αγόρια και τα ‘φερα σπίτι μου χωρίς να πληρώσω δεκάρα. Ακόμη και τώρα δεν πληρώνω ούτε μία πεσέτα. Ουδέποτε καλώ κορίτσια σπίτι μου. Μου είναι «αρκετός» ο εαυτός μου. Είμαι νυμφομανής από παιδί»! Ο τρομερός Ισπανός Πέδρο Αλμοδόβαρ εξομολογείται μέσω μιας ηρωίδας του στην ταινία «Λαβύρινθος παθών» που σκηνοθέτησε πολύ κοντά (χρονολογικά) με την πρώτη του, μικρή αλλά διεθνή, επιτυχία «Η Πέπι, η Λούσι, η Μπομ και τ’ άλλα κορίτσια» (1980).
Είναι άντρας, αλλά εξομολογείται με τη φωνή των ηρωίδων του.
Είναι Ισπανός, αλλά κουρελιάζει κατ’ εξακολούθησιν τον καθολικισμό.
Είναι αισθησιακός, αλλά λατρεύει το μελό.
Είναι Ευρωπαίος, αλλά «παίζει» με το σασπένς του Χίτσκοκ και του Ντε Πάλμα.
Είναι αναρχικός, αλλά μεγάλωσε με τον Φράνκο.
Είναι τόσο διάσημος όσο και ο μακαρίτης Μπουνιουέλ, αλλά δεν αντιγράφει τον «δάσκαλό» του.
Είναι «εκ φύσεως» καλλιτέχνης, αλλά επί μία δωδεκαετία δούλεψε ως διοικητικός υπάλληλος στον ΟΤΕ της Ισπανίας.
Είναι ζάπλουτος, αλλά εξακολουθεί να αγαπάει τα «βρώμικα αγόρια».
Είναι Ισπανός, γόνος αυστηρής καθολικής οικογένειας, αλλά μονίμως και από την πρώτη στιγμή της καλλιτεχνικής του ύπαρξης δήλωνε δημοσίως ότι είναι γκέι.
Είναι γκέι, αλλά το φόντο των ηρώων του και των παθών τους είναι κοινωνικό και ιδεολογικό.
Είναι υλιστής μέχρι τελευταίου κυττάρου του σώματός του, αλλά εξακολουθεί να δουλεύει με τις φόρμες του φωτορομάντζου, «αντιγράφοντας» τον πρωτομάστορα του λαϊκού κινηματογραφικού μελοδράματος Ντάγκλας Σερκ («Γραμμένο στον άνεμο»).
Είναι διανοούμενος, αλλά λειτουργεί με το ένστικτο.
Είναι μέλος της αφρόκρεμας της διεθνούς καλτ σκηνής, αλλά οι ιστορίες του είναι λαϊκές, οι χαρακτήρες του περιθωριακοί και καθημερινοί και οι ταινίες του θριαμβεύουν ακόμη και στα ταμεία της δύσκολης Αμερικής.
Είναι η προσωποποίηση των αντιφάσεων, όλων των… κατηγοριών και των «ειδών».
Το μελλόδραμα των γεννητικών οργάνων
Απόδειξη; Η «Καυτή σάρκα» («Carne tremula»)! Το τελευταίο φιλμ του γκέι ισπανού «ταυρομάχου» που ήδη από την Παρασκευή προβάλλεται στην Αθήνα. Το μείγμα που παρασκεύασε αυτή τη φορά ξεπερνάει κάθε άλλο προηγούμενο δικό του κοκτέιλ!
Το βιβλίο από το οποίο προέκυψαν η ιστορία και το σενάριο είναι έργο μιας γλυκύτατης Βρετανής, της Ρουθ Ρέντελ, επιγόνου της Αγκαθα Κρίστι! Πρόκειται για το μυθιστόρημα «Ο βιαστής», που κυκλοφορεί και στα ελληνικά. Ο αθεόφοβος ο Αλμοδόβαρ όμως «του άλλαξε τα φώτα». Με τη… θετική έννοια. «Νόμιμο» έλεγε κάποτε, για αντίστοιχη περίπτωση μεταμορφώσεως, εξομολογούμενος στη θαυμάστριά του Νούρια Βιντάλ: «Κανένας δεν νομιμοποιείται να σε περιορίζει. Το δυστύχημα είναι ότι οι ίδιοι αυτοπεριοριζόμαστε».
Ο βρετανός… βιαστής μετονομάστηκε σε ισπανό Βίκτορ και η ιστορία μεταφέρθηκε στη Μαδρίτη σε δύο χρονολογικούς σταθμούς. Ο πρώτος το 1970. Ο δεύτερος το 1996. Μια νύχτα του 1970, μια απαγορευμένη νύχτα του Φράνκο, γεννιέται μέσα σε άδειο λεωφορείο ο απόβλητος Βίκτορ. Σαν εφιαλτικό παραμύθι με αλληγορικές κοινωνικές προεκτάσεις. Απόβλητος ο Βίκτορ, απόβλητη και η… βρώμικη σάρκα του.
Ο Αλμοδόβαρ δεν αισθάνεται τον παραμικρό δισταγμό να δείχνει πάντα τις προτιμήσεις του σε νεαρούς ευσταλείς «μάτσο». Αλλωστε ο διασημότερος λατίνος εραστής του σημερινού Χόλιγουντ, ο Αντόνιο Μπαντέρας, χρωστάει την καριέρα του στον γκέι Πέδρο! «Συναινετικό το διαζύγιο» έγραψαν οι Ισπανοί. Κανένα πρόβλημα. Ο ταλαντούχος Λιμπέρτο Ράμπαλ (Βίκτορ) διαθέτει τα… μισά χρόνια και τη διπλάσια αρρενωπότητα του Μπαντέρας. Πώς τον ανακάλυψε; Γνωστά πράγματα!
«Οι αντιφάσεις της ζωής δημιουργούν στρεβλώσεις και με τις στρεβλώσεις δημιουργούνται τα πιο απίστευτα μπερδέματα. Γκέι δεν είναι μόνον άνθρωποι. Γκέι, κυρίως, είναι οι καταστάσεις». Προσπαθεί να δικαιολογήσει την κατάστασή του; Να υπερασπιστεί τη θέση του; Καθόλου! Ο Αλμοδόβαρ δεν έχει πρόβλημα. «Το πρόβλημα βρίσκεται αλλού». Πού;
Ας πούμε την απλή ιστορία του Βίκτορ. Αν και γεννιέται παράνομα και μεγαλώνει με στερήσεις, είναι ένα υγιέστατο αγόρι. Στο «κύτταρό» του όμως είναι καταγραμμένη η λέξη «εκδίκηση». Κοινωνική εκδίκηση. Είναι το αγόρι που μεταφέρει… πίτσες. Και ένα βράδυ, έτσι, τυχαία, «πέφτει» πάνω σε ένα πλούσιο κοριτσόπουλο, οικογενείας διπλωματών. Εκείνη κάνει ό,τι κάνει μαζί του, τον εγκαταλείπει και την άλλη ημέρα ούτε που τον ξέρει! Και όταν εκείνος επιμένει, πιστεύοντας ο αφελής ότι μπορεί να συνάψει, αυτός ο απόβλητος, μια κανονική ερωτική σχέση με πλούσιο κορίτσι, εκείνη τον προσβάλλει. «Ούτε που το κατάλαβα» του λέει!
Για δεύτερη φορά μετά τη γέννησή του η βρώμικη σάρκα του Βίκτορ… αποβάλλεται, περιφρονείται! Ε, είναι καιρός να πάρει εκδίκηση. Πώς; Με τη… σάρκα του!
Η Κλάρα είναι σύζυγος αυταρχικού μπάτσου. Σπανίως κάνει έρωτα με τον άντρα της. Και όταν το… υφίσταται, δεν έρχεται σε οργασμό. Επομένως η Κλάρα ικανοποιείται «αλλού». «Οι συγκινήσεις, οι θύελλες και τα δράματα προκύπτουν από τις στερήσεις, τις ελλείψεις και την ανικανότητα»! Είναι δυνατόν στη χώρα των ταύρων να κυκλοφορούν τόσο λίγοι αληθινοί… ταύροι; Και όμως ο Σάντσο, ο σκληρός μπάτσος, ο σύζυγος της Κλάρα, δεν μπορεί! Και επειδή δεν προσφέρει σεξουαλική ικανοποίηση, καταφεύγει στην «αυτοϊκανοποίηση» μέσω της βίας!
Ο συνάδελφός του όμως, το φιλαράκι του ο Νταβίντ (Χαβιέρ Μπαρντέμ) είναι σωματώδης, κανονικός και ως εκ τούτου… ειρηνοποιός. Αποφεύγει τη βία, γιατί όλα του τα «όργανα» λειτουργούν κανονικά. Και στα κρυφά επισκέπτεται και ικανοποιεί την Κλάρα! Τη γυναίκα του φίλου του Σάντσο! Πόσο καλός όμως μπορεί να είναι ένας μπάτσος;
Μεταξύ του περιθωριακού Βίκτορ και του καλού μπάτσου Νταβίντ «μπαίνει» η Ελενα (Φραντσέσκα Νέρι). Το πλουσιοκόριτσο που απέρριψε τη βρώμικη σάρκα του Βίκτορ και που στη συνέχεια, από οίκτο, παντρεύτηκε τον παράλυτο Νταβίντ. Ο οποίος έμεινε παράλυτος εξαιτίας μιας «τυφλής» σφαίρας που έφυγε από το όπλο τη στιγμή που ο Βίκτορ πάλευε με τον βίαιο Σάντσο!
Ποιος πυροβόλησε; Ο Σάντσο, πιέζοντας με δύναμη το δάχτυλο του… Βίκτορ. Ετσι η σφαίρα του «ανίκανου» μπάτσου επιφέρει αθεράπευτη βλάβη στο… όργανο του «ικανού» και καλού Νταβίντ. Αμφότερα τα όργανα της τάξεως διαθέτουν όργανα που δεν… λειτουργούν. Μπαμ! και κάτω οι ταύροι.
Η απόβλητη, βρώμικη (κοινωνικά) σάρκα του νεαρού Βίκτορ, του μοναδικού αληθινού ταύρου της ταινίας, εκδικείται με το ένστικτο. Και την πλούσια κοινωνία και τις δυνάμεις καταστολής! Η Κλάρα, σύζυγος του βάναυσου Σάντσο, τον μυεί στα μυστικά του σεξ. Η πλούσια Ελενα στο τέλος λυγίζει, τον ερωτεύεται και εγκαταλείπει τον παράλυτο Νταβίντ. Κινητήρια δύναμη η… σάρκα και μόνον αυτή! Οι φτωχοί είναι ταύροι, οι πλούσιοι και τα όργανά τους είναι ευνουχισμένοι και ευνούχοι.
Ο καλύτερος σκηνοθέτης
Το 1988 δημιουργείται ρεκόρ. Η ταινία του Αλμοδόβαρ «Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης» ανακηρύσσεται καλύτερη της χρονιάς από τους κριτικούς της Νέας Υόρκης! Ισπανός κερδίζει όλους τους αμερικανούς συναδέλφους του μέσα στο «γήπεδό» τους! Απίστευτο.
Πότε ξεκινάει την κινηματογραφική καριέρα του; Στις αρχές του 1974, σε ηλικία 23 ετών. «Η δουλειά στην τηλεφωνική εταιρεία μού έκλεψε πολλή ενέργεια». Ο Αλμοδόβαρ συνεχίζει να εργάζεται, γυρίζοντας ταινίες με super-8. Η πρώτη του απόπειρα τιτλοφορείται «Dos Putas» και μάνι μάνι μπαίνει στο ψητό: ήρωες και ηρωίδες από το «βρώμικο» περιθώριο!
Παραμένει στην τηλεφωνική εταιρεία και παράλληλα εκτός από ερασιτεχνικές ταινιούλες αρχίζει τις επιδόσεις και στο θέατρο. Ηδη αποτελεί μέλος της περιθωριακής, καλτ και «βρώμικης» σκηνής της Μαδρίτης. Ταυτόχρονα, μαζί με το θέατρο (σε έργα πρωτοπορίας και… βρώμικων υπογραφών) τραγουδάει με συγκροτήματα ροκ… τρίτης κατηγορίας.
Εκείνη την «κρίσιμη» εποχή των «σκουπιδιών» ο Αλμοδόβαρ αποφασίζει να… σκανδαλίσει. Και συγγράφει τα απομνημονεύματα της φανταστικής πορνοστάρ Πάτι Ντιφούζα! Αυτό ήταν. Η μισή Μαδρίτη εξαγριώνεται, η άλλη μισή το… σκέφτεται. Ο Αλμοδόβαρ το φχαριστιέται και συνεχίζει να γυρίζει ταινίες με super-8. «Ηταν μια ευχάριστη, αποδοτική απόλαυση». Σε λίγο θερίζει αυτό που έσπειρε. Και αρχίζουν οι επιτυχίες.
Η πρώτη λέγεται «Η Πέπι, η Λούσι, η Μπομ και τ’ άλλα κορίτσια». Βρισκόμαστε στα 1979 και τέσσερα χρόνια μετά το όνομά του εκτοξεύεται με τον «Ματαντόρ» («Ταυρομάχος»), όπου κουρελιάζει τα ιερά και τα όσια της ισπανικής… φυλής! Τρία χρόνια μετά, αναγνωρίζεται διεθνώς με τις «Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης». Και ακολουθούν: «Αγάπα με», «Κίκα» (όπου ψέλνει τα εξ αμάξης στα μίντια), «Το μυστικό μου λουλούδι» (1994) και τώρα «Καυτή σάρκα», το απόλυτο… σαρκικό μελό του!
Τα αντικείμενά του
Αφίσες, φωτογραφίες, περίστροφα (σχεδόν σε όλες τις ταινίες του), εύθραυστα αντικείμενα, κυρίως πιάτα, ποτήρια, που συνήθως σπάνε πάνω στα νεύρα των ηρώων. Γραφομηχανές, κόμικς, φωτορομάντζα (αφού από εκεί προκύπτουν οι ιστορίες του), τηλέφωνα, τηλεοράσεις και πολλά πολλά γυναικεία ρούχα. Είναι το ιδιαίτερο, προσωπικό του… φετίχ. Ρούχα που μεταμορφώνουν τη Γυναίκα προς τον… Αντρα.
Οι χώροι
Ασανσέρ, μπαρ, ντίσκο, σκάλες, παράθυρα, κουζίνες, ταξί, πάρτι, σαλόνια. Χώροι όπου συχνάζει η οικογένεια, αλλά και χώροι που κρύβουν απαγορευμένα μυστικά.
Τα τραγούδια του
«Αμφιβάλλω»: «Αμφιβάλλω αν ποτέ θα μ’ αγαπήσεις όσο σ’ αγαπώ/ Αν θα βρεις τόσο αγνή αγάπη όσο είναι η δική μου/ Θα βρεις χιλιάδες περιπέτειες χωρίς αγάπη/
Και όταν τελειώσουν και θα πονάς οι απολαύσεις θα σε κάψουν». (Από την ταινία του «Law of desire» με την Κάρμεν Μάουρα).
Τα τραγούδια και οι στίχοι τους είναι στα όρια του μελοδράματος! Ο «ελιτίστας» Αλμοδόβαρ χρησιμοποιεί τη μουσική για να υπογραμμίσει ακόμη περισσότερο το συναισθηματικό φορτίο των ιστοριών του. Τα τραγούδια του είναι ένα από τα πιο καυτά σημεία επαφής του με τους απλούς θεατές. Απόδειξη η μεγάλη επιτυχία των σάουντρακ όλων σχεδόν των ταινιών του.
Χαρακτήρες – αντικείμενα – καταστάσεις – μουσική
Οι ισπανοί μελετητές του (κυρίως η Νούρια Βιντάλ) έψαξαν, ταξινόμησαν και κατέληξαν:
ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ
Νοικοκυρές: Τις λατρεύει. Μπορεί να τις υπονομεύει, αλλά είναι με το μέρος τους.
Οικιακά… ζώα: Δεν αγαπάει τα σκυλιά και τις γάτες, αλλά σε έξι ταινίες του παίζουν «κρίσιμο» ρόλο.
Αδέλφια
και αδελφές: Προκύπτουν μέσα από τις οικογενειακές εμπειρίες του. Το «Ματαντόρ» είναι αφιερωμένο στον αδελφό του.
Μητέρες: Αφθονες. Είναι η αδυναμία του.
Γιατροί: Τους κουρελιάζει, αλλά στις εξωφρενικές καταστάσεις που περιγράφει πάντα χρειάζεται ένας γιατρός. Δεν θεραπεύει, απλώς «παίζει».
Αστυνομικοί: Στην «Καυτή σάρκα» παίζουν δύο.
Πόρνες: Αφθονες και καλές. Οι χειρότερες είναι οι πλούσιες και οι «κρυφές».
Δημοσιογράφοι: Οσοι είδαν το «Κίκα» ντράπηκαν για το επάγγελμα.
Στα πρόθυρα νευρικής κρίσης
Αστεία αστεία, ο Αλμοδόβαρ καταρρίπτει τους δεσμούς της «ιερής οικογένειας». Σε όλες σχεδόν τις ταινίες του. Η μάνα κοιμάται με τον εραστή της κόρης της! Αυτό είναι ένα απειροελάχιστο παράδειγμα από την ταινία που τον έκανε διάσημο, τις «Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης». Γιατί; Προφανώς λόγω καθολικής, ισπανικής αυστηρότητας. Υπάρχει όμως μία λεπτομέρεια. Μια «δική του» λεπτομέρεια. Γεννιέται στην επαρχία, μεγαλώνει μέσα σε ένα ασφυκτικό θρησκευτικό περιβάλλον, πηγαίνει σε σχολείο Καθολικών και στα 16 του χρόνια παίρνει τη μεγάλη απόφαση και δραπετεύει. Εγκαταλείπει την οικογένεια και χάνεται στη Μαδρίτη.
Είναι απένταρος, είναι γκέι, είναι επαρχιώτης. Ο ανήσυχος Πέδρο εκτόνωνε τις αντιφάσεις του βλέποντας ταινίες. Εφευγε στον δικό του κόσμο. Μόλις πάτησε το πόδι του στη Μαδρίτη, ένα πράγμα ήθελε: να αγοράσει μια super-8 και να γυρίσει τις δικές του ταινίες. Οι εικόνες του «εσωτερικού» του κόσμου ήταν σκόρπιες. Οικογένεια, μελοδράματα, θρησκεία, αισθητική κιτς, αγόρια, μεγάλες γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης. Σκόρπιες εικόνες που έπρεπε να τις ταξινομήσει!
«Αισθάνομαι φυσική ικανοποίηση κάνοντας ταινίες. Τόσο μεγάλη που είναι σαν να κάνω έρωτα την ώρα που τις σκηνοθετώ».
